بیماری سالمونلا (Salmonella) نوعی عفونت به وسیله باکتری به نام سالمونلوز است که در مجاری روده حیوانات از جمله پرندگان زندگی می‌کند. این باکتری معمولاً با خوردن غذاهای آلوده از مدفوع حیوانات به انسان منتقل می‌شود. اگرچه عفونت با سالمونلا اغلب بدون درمان ممکن است برطرف شود، اما میتواند منجر به بیماری جدی یا مرگ در برخی از گروه‌های مختلف مردم شود. اغلب، این مورد به دلیل کم آبی شدید یا عفونت در مناطق دیگر بدن است. بر هر روی، برای شناخت علائم، علت و درمان بیماری سالمونلا به رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
بیماری سالمونلا چیست؟
عفونت سالمونلا یا همان سالمونلوز نام دیگری برای مسمومیت غذایی سالمونلا است. سالمونلا نوعی باکتری است که بیش از 125 سال از طریق غذای آلوده باعث بیماری می‌شود. سالمونلوز یک عفونت ناشی از مواد غذایی است که معمولاً در اثر مصرف غذاهای آلوده ایجاد می‌شود. این بیماری سالانه حدود یک میلیون نفر را به خود مبتلا کرده و حدود 19000 نفر را روانه بیمارستان می‌کند.
انواع مختلف باکتری سالمونلا می‌توانند باعث این بیماری شوند. دو نوع رایج شامل S.Typhimurium و S.Enteritidis هستند. خصوصیات خاص باکتری‌ها می‌توانند عامل شیوع این بیماری باشند. به عنوان مثال، شیوع بیماری در سال 2013 و 2014 با سروتیپ مقاوم به چند داروی Salmonella Heidelberg مرتبط بود.
این خصوصیات و برخی از ویژگی‌های دیگر در برابر بسیاری از داروهای که به طور سنتی برای درمان عفونت استفاده می‌شدند، مقاوم شده و سلامت عمومی را به خطر می‌اندازند. برخی از انواع باکتری سالمونلا باعث تب حصبه می‌شوند، یک بیماری جدی که بیشتر در مناطق غیر صنعتی جهان رخ می‌دهد.
علت بیماری سالمونلا
پرندگان، گوشت گاو، شیر و تخم مرغ ممکن است حاوی باکتری سالمونلا باشند، زیرا این باکتری‌ها در روده‌های انسان و حیوانات زندگی می‌کنند. پخت و پز کامل این غذاها باکتری‌ها را از بین می‌برد.
همچنین ممکن است مواد غذایی از جمله سبزیجات و میوه‌ها در حین دست زدن یا فرآوری مواد غذایی، آلوده شده باشند و این نیز یکی دیگر از منابع شایع شیوع این بیماری است. به عنوان مثال، ممکن است مواد غذایی توسط مدفوع افراد آلوده یا حیوانات یا عدم رعایت بهداشت شخص آلوده شوند.
جوندگان کوچک مانند همستر و همچنین جوجه اردک‌ها نیز ممکن است این باکتری‌ها را حمل کنند. خزندگان نیز ممکن است دارای باکتری سالمونلا باشند. در دهه 1970 شیوع بیماری با لاک پشت‌ها تعجب همگان را برانگیخت! علاوه بر این، عفونت ممکن است توسط سطوح آلوده نیز پخش شود.
غذاهای آلوده معمولاً ظاهرشان خوب به نظر می‌رسد و بوی طبیعی دارند. طی سال‌های گذشته شیوع سالمونلوز با تعدادی از غذاهای مختلف از جمله مرغ، خیار، جوانه یونج ، جوانه لوبیا، گوشت گاو، انبه، کره بادام زمینی و طالبی همراه بوده است. این‌ها فقط چند نمونه از این مواد غذایی هستند. شیوع بیماری در فوریه سال 2016 ناشی از ویژگی Salmonella muenchen در جوانه‌های یونجه گزارش شده بود.
عوامل خطر بیماری سالمونلا
از آنجا که غذاهای آلوده به سالمونلا هیچ نشانه‌ای را از خود بروز نمی‌دهند و ظاهری کاملاً طبیعی دارند، ممکن است هر کسی آن‌ها را مصرف کند. داشتن حیوانات خانگی مانند جوندگان کوچک، جوجه‌ها، جوجه اردک، لاک پشت‌های کوچک و برخی خزندگان و پرندگان دیگر ممکن است خطر تماس با باکتری‌های سالمونلا را افزایش دهند.
افرادی که با اشخاص بسیاری در تماس هستند، مانند افرادی که در خانه‌های گروهی زندگی می‌کنند، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری باشند. در كودكان خردسال (كمتر از پنج سال) بالاترین میزان بروز عفونت گزارش داده شده است. افرادی که شرایط پزشکی دارند که موجب ضعف در سیستم ایمنی شان می‌شود، در صورت آلوده شدن در معرض خطر بیماری شدیدتری قرار می‌گیرند.
نشانه‌ها و علائم بیماری سالمونلا
بیماری سالمونلا باعث التهاب دستگاه گوارش می‌شود که این به عنوان التهاب معده و روده شناخته می‌شود. علائم این بیماری عباراتند از:
- علائم مسمومیت با سالمونلا معمولاً 12 تا 72 ساعت پس از عفونت شروع می‌شود.
- علائم شایع اسهال ، گرفتگی شکم و تب است.
- اسهال به طور معمول شل است و خونی نیست.
- حالت تهوع
- استفراغ
- سردرد
- دردهای عضلانی
علائم معمولاً بعد از چهار تا هفت روز به خودی خود از بین می‌روند. آنچه برخی از افراد آن را آنفولانزای معده می‌نامند ممکن است یک بیماری ناشی از غذا باشد که در اثر آلودگی به پاتوژن‌ها (یعنی ویروس، باکتری یا انگل) در مواد غذایی یا نوشیدنی‌های آلوده ایجاد شود. دوره جوجه کشی (مدت زمان قرار گرفتن در معرض پاتوژن و شروع علائم) میتواند از چند ساعت تا یک هفته باشد.
عوارض بیماری سالمونلا
عوارض مسمومیت با مواد غذایی سالمونلا میتواند شامل کمبود آب در اثر استفراغ و اسهال باشد. انتشار عفونت به جریان خون ممکن عارضه ای دیگر باشد. این به احتمال زیاد در افرادی که عملکرد ایمنی ضعیفی در خود دارند، رخ می‌دهد. افراد مسن و بسیار جوان نیز در معرض خطر ابتلا به این عوارض هستند. یک عارضه غیر معمول به نام آرتریت واکنشی، شامل ایجاد دردهای مفاصل، سوزش چشم‌ها و درد هنگام ادرار می‌شود. آرتریت واکنشی ممکن است ماه‌ها تا سال‌ها ادامه داشته باشد و منجر به آرتریت مزمن شود.
اگر در گروه پرخطر قرار دارید (بزرگترها، نوزادان و خردسالان، زنان حامله، کسانی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند)، مهم است که در صورت شک به سالمونلا، به دنبال درمان سریع باشد. بسته به شرایط، ممکن است لازم باشد در بیمارستان بستری شوید تا متخصصان مراقبت‌های بهداشتی بتوانند از نزدیک شما را معالجه کنند و روند بهبودی شما را تحت نظر داشته باشند.
عفونت‌های تهاجمی
بعضی اوقات باکتری‌های سالمونلا می‌توانند از دستگاه GI خارج شده و وارد قسمت دیگری از بدن شوند و باعث ایجاد یک عفونت بالقوه جدی یا عامل تهدید کننده ای برای زندگی باشند. عفونت‌های تهاجمی ناشی از سالمونلا می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- باکتری که هنگام ورود باکتری‌های سالمونلا به جریان خون رخ می‌دهد و میتواند به شوک سپتیک منجر شود.
- مننژیت که التهاب غشای اطراف مغز و نخاع است.
- اندوکاردیت که التهاب محفظه و دریچه قلب است.
- پوکی استخوان که یک عفونت استخوانی است.
- آرتریت سپتیک که عفونت مفصل است.
تشخیص بیماری سالمونلا
بسیاری از عفونت‌ها می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند، بنابراین تشخیص عفونت سالمونلا نیاز به شناسایی ارگانیسم در یک نمونه مدفوع از فرد مبتلا دارد. برای شناسایی نوع دقیق سالمونلا که عامل عفونت است، می‌توان آزمایش‌های خاصی انجام داد.
تشخیص عفونت سالمونلا نیاز به آزمایش نمونه ای مانند مدفوع یا خون دارد. آزمایش میتواند به راهنمایی در تصمیمات درمانی کمک کند.
مراحل تست آزمایشگاهی و گزارش عفونت سالمونلا
عفونت هنگامی تشخیص داده می‌شود که یک آزمایشگاه، باکتری سالمونلا را در مدفوع، بافت بدن یا مایعات تشخیص دهد. این آزمایش میتواند کشت میکروب در آزمایشگاه باشد که باعث جدا شدن باکتری‌ها یا آزمایش تشخیصی مستقل(CIDT) می‌شود، که مواد ژنتیکی باکتری‌ها را تشخیص می‌دهد.
CDC آزمایشگاه‌ها را به نمونه‌های کشت با نتایج مثبت CIDT ترغیب می‌کند. این فرآیند کشت رفلکس نامیده می‌شود. آزمایشگاه‌های تشخیص بالینی نتایج آزمایش را به پزشک گزارش می‌دهند و جداول سالمونلا را برای آزمایش سروتیپ و DNA به آزمایشگاه‌های بهداشت عمومی ارائه می‌دهند. آزمایشگاه‌های بهداشت عمومی نتایج را به آزمایشگاه‌های مبتنی بر بیماری‌های مراقبتی و پالس نت گزارش می‌دهند. آزمایشگاه‌های بهداشت عمومی برای توصیف یا تایید بیشتر، سروتیپ‌های غیر معمول را به آزمایشگاه ملی مرجع سالمونلا CDC منتقل می‌کنند.
سروتیپ سالمونلا
سالمونلا با توجه به ساختارهای سطح آن‌ها به سروتیپ تقسیم می‌شود. برخی سروتیپ‌ها فقط در یک نوع حیوان یا در یک مکان واحد یافت می‌شوند. برخی دیگر در حیوانات مختلف و در سراسر جهان یافت می‌شوند. چندین سروتیپ می‌توانند باعث ایجاد بیماری‌های شدیدی در افراد شوند. معمولاً باعث بیماری‌های خفیف تر نیز می‌شوند.
سروتیپ برای دهه‌ها نقش مهمی در درک خصوصیات اپیدمیولوژیک و مولکولی سالمونلا داشته است. امروزه روشهای زیرگروه ژنتیکی مدرن، اطلاعات دیگری را در اختیار دانشمندان قرار می‌دهند، که برای تعیین سروتیپ‌ها، شناسایی، بررسی و ردیابی شیوع آن استفاده می‌شوند.
آزمایشگاه‌های بهداشت عمومی، بطور معمول از زیر سالپلاسما سالمونلا زیر تیپ جدا شده و از طریق زیر سازی و تنظیم توالی ژنومی کل (WGS) جدا می‌شوند. آزمایشگاه‌ها نتایج حاصل از تعیین توالی ژنوم را به یک بانک اطلاعاتی پویا که توسط پالس نت، شبکه ملی آزمایشگاه‌های آژانس نظارتی بهداشت و سلامت و با هماهنگی CDC انجام می‌شود، ارائه می‌دهند. داده‌های PulseNet برای مقایسه پروفایل‌های WGS در دسترس بخش‌های بهداشتی است. یافتن یک گروه از عفونت‌ها با پروفایل‌های مشابه یا بسیار مشابه میتواند نشان دهنده شیوع آن باشد. یافتن مشخصات مشابه در یک غذا میتواند به پیوند بیماری با یک منبع غذایی خاص کمک کند.
درمان بیماری سالمونلا
در بیشتر موارد، علائم به خودی خود و بدون درمان در طی چهار تا هفت روز برطرف می‌شوند. مصرف مایعات زیاد برای جایگزین مایعات از دست رفته ناشی از اسهال، برای جلوگیری از کم آبی و دهیدراته شدن بدن ضروری است. افراد مبتلا به بیماری شدید سالمونلا، قادر به نوشیدن مایعات خوراکی نیستند و ممکن است به مایعات داخل وریدی نیاز داشته باشند.
نشان داده شده است که آنتی بیوتیک‌ها مدت زمانی که باکتری‌ها در مدفوع وجود دارند را طولانی تر می‌کنند و بنابراین در بیشتر موارد توصیه نمی‌شوند. افراد مبتلا به نوع شدید این بیماری، آنهایی که دارای عوامل خطر برای عوارض هستند (مانند افراد مسن یا نوزادان) یا افراد دارای عملکرد ایمنی ضعیف، ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک‌ها داشته باشند.
بیشتر موارد موجود در بیماری سالمونلوز، بدون عوارض طولانی مدت برطرف می‌شوند، اما عادات روده ممکن است ماه‌ها غیر طبیعی باشند. هر سال در جهان حدود 380000 نفر از سالمونلوز می‌میرند.
از آنجا که اسهال مرتبط با عفونت سالمونلا میتواند منجر به کم آبی شدید و جدی در فرد شود، درمان بر جایگزینی مایعات از دست رفته و الکترولیت‌ها تمرکز دارد. در خانه می‌توانید با انجام موارد زیر این کار را انجام دهید:
- خوردن آب آشامیدنی
- مکیدن تکه‌های یخ
افراد مبتلا به کم آبی شدید ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند. در حالی که مبتلا به سالمونلا هستید، از مصرف داروهای ضد اسهال خودداری کنید، زیرا ممکن است مدت زمان لازم برای مدفوع از طریق دستگاه گوارش را افزایش دهد. همچنین میتواند مدت زمان اسهال را طولانی‌تر کند. سالمونلا همیشه نیازی به درمان آنتی بیوتیک‌ها ندارد، اما پزشک ممکن است در برخی شرایط آن‌ها را تجویز کند. این موارد شامل شرایط زیر هستند:
- اسهال شدید و تب بالا دارید.
- عفونت تهاجمی مانند باکتری یا مننژیت دارید.
- در جایی هستید که به دلیل عفونت سالمونلا در معرض خطر عوارض یا بیماری تهدید کننده زندگی هستید.
در صورت بروز هر یک از علائم زیر حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- خون در مدفوع
- اسهال که سه روز بیشتر طول کشیده است.
- تب که بیش از 102 درجه فارنهایت است.
- استفراغ که موجب کاهش مایعات در بدن می‌شود.
- علائم کمبود آب بدن مانند، خشکی دهان و ادرار کم
درمان سریع میتواند به فرد کمک کند تا از عوارض خطرناک یا تهدید کننده زندگی جلوگیری کند، به خصوص اگر در گروه پرخطری قرار داشته باشد.
پیشگیری بیماری سالمونلا
دست‌هایتان را بشویید: دست‌ها را بعد از استفاده از دستشویی و تعویض پوشک و قبل از استفاده یا خوردن مواد غذایی بشویید. اطمینان حاصل کنید که افراد مبتلا به اسهال، به ویژه کودکان، دست‌های خود را با دقت و به طور مکرر با صابون می‌شویند تا خطر شیوع عفونت کاهش یابد. همیشه دست‌ها را پس از تماس با حیوانات مزرعه، حیوانات اهلی، مدفوع حیوانات و محیط زندگی حیوانات بشویید.
محیط اطراف تمیز کنید: مناطق آماده سازی مواد غذایی خود را تمیز نگه دارید. هنگام خرید و ذخیره مواد غذایی، گوشت و مرغ خام را از سایر غذاها جدا نگه دارید. دست‌ها، تخته‌های برش، میزها، کارد و چنگال و وسایل آشپزخانه را بعد از دست زدن به مرغ و گوشت خام بشویید. میوه و سبزیجات خام را قبل از غذا بشویید.
غذای خود را در دمای مناسب طبخ و نگهداری کنید: تخم مرغ‌های خام یا نیم پز را نخورید. در ساخت وسایلی که نیازی به پخت و پز ندارند، از تخم مرغ‌های پاستوریزه استفاده کنید، مانند سس‌ها، سالاد، پای پخته نشده یا بستنی خانگی. گوشت و مرغ را به طور کامل طبخ کنید، تا باکتری‌های آن‌ها کاملا از بین بروند. گوشت، مرغ و همبرگر را باید بپزید تا وسط آن صورتی رنگ نباشد. در مورد دمای نگهداری و پخت و پز بیشتر بدانید. یخ مواد غذایی را در یخچال، آب سرد یا مایکروویو آب کنید. مواد غذایی باید در یخچال که 40 درجه فارنهایت است یا فریزری که صفر درجه فارنهایت است، ذخیره شوند.
هنگام دست زدن به حیوانات مراقب باشید: همیشه دست‌ها را پس از تماس با حیوانات مزرعه، حیوانات اهلی، مدفوع حیوانات و محیط زندگی آن‌ها بشویید. با جلوگیری ازتماس با حیوانات مبتلا به این نوع بیماری، اسهال را به حداقل برسانید. در مناطقی که حیوانات حضور دارند، غذا نخورید. بیماری روده، در نتیجه تماس با حیوانات است.
هنگام شنا احتیاط کنید: در هنگام شنا از خوردن آب دریاچه یا استخر خودداری کنید. هر کسی که مبتلا به بیماری اسهال است باید از شنا در استخرهای عمومی یا دریاچه‌ها، به اشتراک گذاشتن حمام با دیگران و تهیه غذا توسط دیگران خودداری کند.
چشم انداز بیماران مبتلا به سالمونلا
بیشتر افراد مبتلا به سالمونلا بدون درمان بهبود می‌یابند. به طور معمول، این بیماری بین چهار تا هفت روز ادامه دارد. با این وجود، می‌توانید متوجه شوید که عادات روده‌ای شما، در حالت عادی چند ماه طول می‌کشد. اگر آنتی بیوتیک تجویز شده است، ممکن است ظرف چند روز احساس بهتری پیدا کنید. با این حال، همیشه حتماً دوره کامل مصرف دارو را طبق دستورالعمل انجام دهید.
مقاومت در برابر آنتی بیوتیک، میتواند یک مشکل در سالمونلا باشد. اگر آنچه در ابتدا تجویز شده است برای رفع عفونت کار نکند، ممکن است آنتی بیوتیک دیگری تجویز شود. برخی از افراد به دلیل مواردی مانند کم آبی شدید و عفونت‌های تهاجمی مستعد، به بیماری جدی و یا حتی مرگ ناشی از عفونت سالمونلا، دچار می‌شوند.
منابع:
