علت درد شانه چیست؟ پیشگیری و درمان درد شانه

درد شانه می‌تواند انجام کارهای ساده اعم از رانندگی، مسواک زدن، شانه کردن موها و موارد دیگر را دشوار کند. این مشکل علل مختلفی دارد، اما شایع‌ترین علت درد شانه مربوط به پارگی کلاهک گرداننده یا روتاتور کاف و آرتروز استخوانی است. اگر دردی دارید که نزدیک به دو هفته است برطرف نمی‌شود، وقت آن است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک نخست مشکل را تشخیص داده و سپس درمان مورد نظر را تجویز می‌کند. به هر روی، برای درک بهتر علت درد شانه و شناخت موارد درمان و نحوه پیشگیری، با مقاله دیگری از رسا همراه باشید.

 

درد شانه چیست؟

درد شانه ممکن است مشکلی در مفاصل و عضلات یا ناشی از یک مسئله سیستماتیک باشد. شانه‌ها از ماهیچه، استخوان، اعصاب ، شریان، رگ و همچنین بسیاری از رباط‌ها و سایر ساختارهای دیگر نشکیل شده است. بسیاری از شرایط مختلف می‌توانند باعث درد در ناحیه شانه شوند. برخی از آنها تهدید کننده زندگی هستند مانند حمله قلبی و ترومای بزرگ، و برخی دیگر مانند اسپاسم و گرفتگی، چندان خطرناک نیستند.

اما قبل از پرداختن به علت در شانه، باید بدانید که شانه از سه استخوان به شرح زیر تشکیل شده است:

• استخوان بازو یا هومروس (Humerus)
• استخوان کتف یا اسکاپولا (Scapula)
• استخوان ترقوه یا کلاویل (Clavicle)

قسمت بالای استخوان بازو به یک ترقوه کم عمق (حفره) در استخوان کتف می‌رسد. در حالی که رباط‌ها، استخوان بازو را در محور ترقوه نگه می‌دارند، عضلات روتاتور کاف که استخوان بازوی فوقانی را نیز در بر می‌گیرد، به فرد اجازه می‌دهد تا بازوی خود را بلند کرده و به راحتی بچرخانید. اخلال در هر یک از بخش‌های ناحیه شانه، باعث می‌شود فرد نتواند فعالیت‌های روزانه خود را به درستی انجام دهد.

علت درد شانه چیست؟

درد شانه که به آن «درد دلتوئید» نیز گفته می‌شود، یک مشکل بسیار شایع است. با توجه به آناتومی پیچیده شانه‌ها، دلایل بالقوه زیادی برای این مشکل وجود دارند. برای درک بهتر آنها، باید درک شود که چه بخشی از شانه دچار صدمه شده است:

قسمت بیرونی شانه

شایع‌ترین علت درد در قسمت بیرونی شانه، یک مشکل مربوط به روتاتور کاف است.

روتاتور کاف

چهار عضلهِ روتاتور کاف، باعث حرکت شانه می‌شوند. این عضلات، ماهیچه‌های بزرگی نیستند که برای بلند کردن اجسام سنگین مناسب باشند، اما وجودشان برای حرکت طبیعی شانه بسیار مهم هستند.

سه نوع اصلی از مشکلات روتاتور کاف به شرح زیر هستند:

• تاندونیت (Tendonitis)
• بورسیت (Bursitis)
• پارگی روتاتور کاف (Rotator Cuff Tear)

بورسیت و تاندونیت به التهاب بورسا (فضای پُر از مایع) و تاندون‌ها که عضلات شانه را به استخوان بالای بازو متصل می‌کنند، اشاره دارند. از سویی دیگر، پارگی روتاتور کاف دلالت بر جدا شدن تاندون‌های روتاتور کاف از یکدیگر دارند.

از نظر علائم، مشکلات مربوط به روتاتور کاف معمولاً با فعالیت‌هایی مانند پرتاب کردن ظاهر می‌شوند (پرتاب توپ). علاوه بر این، درد عمیق شانه که ناشی از مشکل روتاتور کاف است، در شب‌ها بدتر می‌شود. دلیل این مشکل نامشخص است!

دامنه محدود حرکتی برای مشکل روتاتور کاف وجود دارد. از آنجا که عضله آسیب دیده یا ملتهب شده است، نمی‌تواند به طور طبیعی هر حرکتی را انجام دهد. در این وضعیت، فرد در شانه خود اغلب احساس سفتی می‌کند.

شانه یخ زده

شانه یخ زده (Frozen Shoulder) همچنین چسبندگی کپسول مفصلی شانه نیز نامیده می‌شود. این مشکل یک بیماری شایع است که منجر به سفتی مفاصل و گاهی اوقات درد مداوم می‌شود. در حالی که هر درد در ناحیه شانه در نهایت می‌تواند به سمت شانه یخ زده پیش برود، شایع‌ترین علت این مشکل را می‌توان به تاندونیت روتاتور کاف مرتبط دانست.

با وجود شانه یخ زده، دامنه حرکت منفعل (آنچه پزشک می‌تواند هنگام کار با بازو انجام دهد) از بین می‌رود، همچنین دامنه فعال حرکتی (کاری که بیمار به تنهایی می‌تواند انجام دهد) نیز مختل می‌شود.

کلسیمی‌شدن زردپی یا تاندونیت کلسیفیه

تاندونیت کلسیفیه شرایطی را توصیف می‌کند که کریستال‌های کلسیم در داخل تاندون‌های روتاتور کاف قرار می‌گیرند. این حالت به طور معمول باعث درد تدریجی شانه می‌شود که در شب بدتر شده و با حرکت‌هایی مانند بلند کردن اجسام نیز، درد شدید احساس می‌شود. در حالی که برخی از افراد به یک بیماری مزمن مبتلا می‌شوند، برای بسیاری افراد دیگر، علائم به خودیِ خود بعد از سه تا شش ماه برطرف می‌شوند.

قسمت جلویی شانه

درد در قسمت جلوی شانه بیشتر مربوط به تاندون دوسر بازویی است. مشکلات دوسر بازو شامل تاندونیت، پارگی اسلب و پارگی دوسر بازو هستند که به شرح زیر می‌باشند:

تاندونیت عضله دوسر بازو

افراد مبتلا به تاندونیت عضله دوسر بازو، معمولاً در جلوی شانه احساس درد می‌کند. با بلند کردن مکرر وسائل سنگین یا حمل کیسه‌های سنگین، اغلب درد این ناحیه به وجود آمده و به مرور زمان بیشتر می‌شود. مشکلات تاندون عضله دوسر بازو نیز ممکن است هنگام چرخش شانه در قوس باعث ایجاد صدای تلق تلق (Clicking) شود.

پارگی تاندون دوسر بازو

پارگی تاندون دوسر بازو در نزدیکی مفصل رخ می‌دهد. علائم پارگی تاندون دوسر بازو شامل صدای تلق تلق ناگهانی همراه با بدتر شدن درد و همچنین کبودی و تورم است. تشکیل یک توده دقیقاً بالاتر از ناحیه حفره آرنج (Cubital Fossa Or Elbow Pit) نیز می‌تواند ناشی از این مشکل باشد.

پارگی اسلپ

پارگی خلفی فوقانی لابوم که معمولاً به آن پارگی اسلپ (SLAP Tears) گفته می‌شود، نوع خاصی از صدمه به لبه کاسه شانه (مفاصل شانه) است. شایع‌ترین علت این مشکل، زمین خوردن است! زمانی که دست برای نگه داشتن بدن حائل می‌شود. همچنین در ورزشکارانی که فعالیت‌های بالا بردن شانه (Overhead Activities) مانند وزنه برداری را انجام می‌دهند، این مشکل شدیدتر است.

آرتروز شانه

با وجود آرتروز شانه، فرد اغلب به همراه درد شدید در شانه، در قسمت جلوی شانه نیز احساس سفتی می‌کند. در این مشکل، از بین رفتن هر دو حرکت فعال و غیرفعال وجود دارد (در بالا بحث شد). ورم مفاصل شانه در این آتروز شانه نسبتاً نادر است و معمولاً به دلیل آسیب دیدگی به بازو، گردن یا شانه رخ می‌دهد.

قسمت بالای شانه

شایع‌ترین علت درد در قسمت بالای شانه، مفصلی غیرعادی به نام آکرومیوکلاویکولار یا AC (مفصل سرشانه‌ای ‌ترقوه‌ای) است. مشکلات این مفصل شامل آرتروز AC، دررفتگی AC و پوکی استخوان کلاویک دیستال هستند.

ورم مفاصل

ورم مفاصل شانه کمتر از آرتریت زانو و باسن است، اما در صورت شدید بودن ممکن است نیاز به جراحی جهت تغییر مفصل داشته باشد. این مشکل می‌تواند باعث ایجاد پیچ ​​و خم استخوانی و غضروف‌های خشن شود که تحرک را برای فرد محدود می‌کند و همچنین باعث صاف شدن غضروف می‌شود.

دررفتگی مفصل سرشانه ‌ترقوه‌ای (AC)

افرادی که دررفتگی AC دارند (به آن دررفتگی شانه نیز گفته می‌شود) معمولاً سابقه افتادن  روی شانه یا دست خود را گزارش می‌کنند که نتیجه آن آسیب دیدگی به رباط‌هایی است که مفصل AC را احاطه کرده‌اند. این مورد همچنین بستگی به شدت آسیب رباط دارد. به دلیل دررفتگی، ممکن است در بالای شانه برآمدگی ایجاد شود.

استخوان کلاویک دیستال

استخوان کلاویک دیستال یک بیماری غیرمعمول است که باعث درد شدید مفاصل یا درد در مفصل شانه در انتهای کولاربون (کلاویک) می‌شود. این مشکل بیشتر در وزنه برداران و افرادی دیده می‌شود که مرتباً اشیاء سنگین را بلند می‌کنند.

در سراسر شانه

ثابت و پایداری تمام مساحت شانه به تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات بستگی دارد. اگر این بافت‌ها شُل یا پاره شوند، ممکن است بی ثباتی یا دررفتگی شانه ایجاد شود.

ناپایداری شانه

ناپایداری مشکلی است که باعث ایجاد مفصل شُل می‌شود. بی ثباتی می‌تواند در اثر آسیب دیدگی (جابجایی) یا در اثر استفاده بیش از حد از عضلات شانه ایجاد شود. برخی از افراد دارای رباط‌های شُل هستند که منجر به شانه‌ای ناپایدار به نام «بی‌ثباتی چند جهته» می‌شوند. آنها غالباً این وضعیت را «بازوی مرده» توصیف می‌کنند.

دررفتگی مفصل شانه

دررفتگی، آسیبی است که هنگام قطع شدن قسمت بالای استخوان بازو از کتف ایجاد می‌شود. اگر کسی فعالیت بسیار سنگین داشته باشد، ممکن است لیگامان‌های عادی او که شانه را در موقعیت خود قرار می‌دهند آسیب ببینند. در این وضعیت، شانه تمایل به بیرون آمدن از مفصل خود دارد.

علائم درد شانه

نشانه‌های درد شانه اغلب شامل موارد زیر هستند:

درد: درد را می‌توان به صورت سوزنی سوزنی شدن، گرفتگی، شوک یا درد شدید نیز توصیف کرد. درد می‌تواند منجر به سفت شدن شانه و از بین رفتن دامنه حرکتی فرد شود. ممکن است سردرد نیز به وجود آید. ویژگی هر یک از علائم برای پزشک اهمیت دارد، زیرا ویژگی‌های خاص می‌تواند سرنخ‌هایی برای علت درد شانه باشند.

ضعف: ضعف می‌تواند به دلیل درد شدید ناشی از حرکت عضلات یا استخوان‌ها باشد. اعصاب مرتبط با عضلات نیز ممکن است آسیب ببیند. مهم است که ضعف واقعی (آسیب عضله یا عصب) را از عدم توانایی در حرکت شانه یا تمایل برای انجام آن (گاهش اوقات فرد می‌تواند شانه خود را حرکت دهد، اما همراه با درد شدید است) را تشخیص داد.

بی حسی: اگر اعصاب دچار انقباض، کوفتگی یا پارگی شوند، ممکن است فرد در قسمت شانه احساس بی حسی کند. این مشکل همچنین می‌تواند شامل احساس سوزنی سوزنی شدن نیز باشد.

سردی: سرد شدن شانه یا دست به این دلیل است که شریان‌ها، رگ‌ها یا هر دو آسیب دیده یا مسدود شده‌اند. این ممکن است بدان معنا باشد که خون کافی به بازو نمی‌رسد.

تغییر رنگ: رنگ آبی یا سفید روی پوست شانه نشانه دیگری از آسیب دیدگی در شریان‌ها یا رگ‌ها است. قرمزی می‌تواند نشان دهنده عفونت یا التهاب باشد. همچنین یک عامل دیگر در تغییر رنگ پوست می‌تواند کبودی باشد.

تورم: این مشکل ممکن است در تمام نواحی شانه تعمیم یابد یا بر روی ساختارهای درگیر مثلاً یک ناحیه شکستگی یا یک بورس ملتهب ایجاد شود. اسپاسم عضلانی با گرفتگی ممکن است نشانه دیگری از تورم باشد. دررفتگی نیز می‌تواند باعث تورم شود.

ناهنجاری: در صورت شکستگی یا دررفتگی، ممکن است یک ناهنجاری در قسمت شانه وجود داشته باشد. پارگی رباط‌ها می‌توانند باعث موقعیت غیر طبیعی ساختارهای استخوانی در ناحیه شانه شوند.

تشخیص درد شانه

از آنجا که دلایل بالقوه زیادی برای علت درد شانه وجود دارند، بررسی دقیق علائم، معاینه جسمی و بعضی اوقات آزمایش‌های تصویربرداری برای تشخیص مناسب لازم هستند:

معاینه جسمی

پس از بررسی علائم و تاریخچه پزشکی، پزشک معاینه کاملی از شانه فرد انجام می‌دهد. او بر روی نواحی مختلف شانه فشار خواهد آورد تا میزان احساسیت و ناهنجاری را برآورده کند. او همچنین قدرت بازو و دامنه حرکت شانه فرد را آزمایش خواهد کرد. به منظور رَد یا صحت دلایل مربوط به درد شانه، او همچنین ممکن است مناطقی از بدن مانند گردن یا شکم را نیز معاینه کند.

تصویربرداری

علاوه بر معاینه جسمی، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را برای تأیید تشخیص انجام دهد. تصویربرداری شامل موارد زیر است:

اشعه ایکس: اشعه ایکس می‌تواند صدمه‌ای که به استخوان‌های مفصل شانه وارد شده‌اند را نشان دهند، همچنین می‌توان به دنبال سرنخ‌های مهمی مانند اسپور استخوان بود که به تشخیص آرتروز کمک می‌کند.

ام‌آرآی: تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یا MRI از شانه می‌تواند تصاویری از مفاصل، تاندون‌ها، رباط‌ها و عضلات اطراف شانه را ارائه دهد. به عنوان مثال، ام آر آی می‌تواند اطلاعاتی در مورد محل، اندازه و حتی میزان پارگی روتاتور کاف در اختیار پزشک قرار دهد.

راه‌های دیگر تشخیص علت درد شانه

منطقی به نظر می‌رسد که درد شانه از شانه ناشی ‌شود، اما همیشه اینگونه نیست! درد در ناحیه شانه ممکن است مربوط به یک مسئله اسکلتی غیرعضلانی مانند دیسک فتق در گردن یا کیسه صفرا باشد. نگران کننده‌تر این است که درد شانه می‌تواند نشانه حمله قلبی یا خونریزی از کبد یا طحال باشد.

برای اطمینان از عدم وجود یک عامل تهدیدکنندهِ زندگی، ممکن است آزمایش‌های مختلفی انجام شود. به عنوان مثال، ممکن است یک نوار قلب (ECG) به همراه آنزیم‌های قلبی جهت حمله قلبی مشکوک ارائه شود. همچنین یک سونوگرافی شکمی برای بیماری مشکوک کیسه صفرا نیز تجویز می‌شود.

 

درمان درد شانه

درمان درد شانه به نوع مشکل آن بستگی دارد. در حالی که یک پروتکل برای یک مشکل مفید واقع می‌شود، ممکن است برای دیگری اثرات منفی به همراه داشته باشد. همه درمان‌های ذکر شده در زیر برای هر شرایطی مناسب نیستند:

استراحت کردن: اولین درمان برای علت در شانه، استراحت  کردن است. این کار اجازه می‌دهد تا التهاب حاد در مفاصل شانه فروکش کند. مهم است که زمان استراحت را به خوبی تنظیم کنید، زیرا بی‌تحرکی طولانی مدت می‌تواند باعث بی‌حسی شانه و دست شود.

استفاده از یخ و گرما: از بسته‌های یخی بیشتر برای کاهش تورم و درد ناشی از آسیب حاد شانه استفاده می‌شود، اما می‌توان از آن برای درمان صدمات شدیدتر شانه نیز استفاده کرد (به عنوان مثال تاندونیت کاف روتاتور یا بورسیت). درست بعد از انجام یک فعالیت سنگین، باید از کمپرسور یخ استفاده شود. پدهای حرارتی نیز برای درمان شرایط مزمن شانه به کار گرفته می‌شود. اما از پد حرارتی باید قبل از انجام فعالیت‌های سنگین استفاده شود. گرما می‌تواند عضلات را شُل کرده، سفتی و میزان درد را کاهش دهد. قبل از استفاده از یخ یا گرما، با پزشک یا فیزیوتراپیست خود صحبت کنید. در مورد اینکه چه زمان باید انجام از یخ و گرما استفاده شود، تدوین یک برنامه خاص مهم است.

فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یک جنبه مهم در درمان درد شانه است. فیزیوتراپی برای افزایش قدرت، بازگرداندن تحرک و کمک به بیماران جهت انجام فعالیت‌های روزانه، ضروری است.

عمل جراحی: در بعضی موارد، اگر اقدامات محافظه کارانه مؤثر نباشد یا آسیب دیدگی شانه از ابتدا خیلی شدید باشد، باید جراحی انجام شود. برای این کار نیاز است به جراح ارتوپدی مراجعه کنید.

دارو برای درمان درد شانه

دو داروی متداول که برای کاهش درد شانه استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): بعضی از این داروها مانند ایبوپروفن بدون نسخه هستند و برخی دیگر که فقط مانند دیکلوفناک باید از سوی پزشک تجویز شوند. هر دو این داورها معمولاً برای درمان مشکلات شانه مانند آرتروز، بورسیت و تاندونیت استفاده می‌شوند.

استفاده از این داورها برای مدت کوتاه و فقط تحت نظر پزشک مهم است. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی با برخی از خطرات همراه هستند. اگر باردار هستید یا هرگونه مشکل سلامتی مانند فشار خون بالا، آسم یا سابقه بیماری کلیوی، بیماری کبد یا زخم معده دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

تزریق استروئید: برای این کار، پزشک از کورتیزون (یک دارو قدرتمند استروئیدی که التهاب را درمان می‌کند) برای تزریق در ناحیه شانه استفاده می‌کند. تزریق نه تنها می‌تواند درد را کاهش دهد، بلکه اثربخشی جلسات فیزیوتراپی را بیشتر می‌کند.

 

پیشگیری از درد شانه

خبر خوب این است که مشکلات شانه اغلب بدون جراحی برطرف می‌شوند. با این وجود، بهتر است که در وهله اول از بروز این مشکل جلوگیری کنید. در اینجا چندین روش برای انجام این کار بیان شده است:

• استراحت کنید: اگر در حین فعالیت‌های خاص متوجه درد در ناحیه شانه شدید، آن فعالیت را برای مدت زمان مشخصی متوقف کنید. سعی کنید در این زمان فقط به استراحت بپردازید.
• به بدن خود توجه کنید: اگر شانه شما بعد از هر فعالیتی دچار درد شدیدی می‌شود، آن را نادیده نگیرید. اگر درد جدی است و از بین نمی‌رود، به پزشک مراجعه کنید.
• ورزش منظم داشته باشید: با ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم، بدن خود را در وضعیت خوبی قرار دهید. ورزش راهی خوب برای پیشگیری از درد و مشکلات شانه است.
• درست تمرین کنید: قبل از هرگونه ورزش، بدن خود را گرم کنید. اگر مدتی ورزش نکرده‌اید یا فعالیت بدنی انجام نداده‌اید، تمرین را به آرامی و به شکلی صحیح شروع کنید.

 

چشم انداز بیماران مبتلا به درد شانه

در حالی که درد شانه می‌تواند یک روند چالش برانگیز باشد، بهتر است تا نسبت به آن صبور باشید. به دلیل آنکه شانه یک ساختار پیچیده دارد، نحوه تشخیص دقیق می‌تواند دشوار باشد. به هر حال، اگر علت درد شانه خود را نمی‌دانید و این درد بیش از دو هفته است که ادامه دارد، باید به نزد پزشک مراجعه کنید. در اکثر موارد، مشکل شانه به کلی درمان می‌شود، اما در بعضی موارد که آسیب شدید می‌باشد، ممکن است چنین نباشد! مهم است که برنامه درمان را به خوبی پیگیری کنید تا بتوانید با کسب بهبودی، به زندگی عادی خود بازگردید.