کاهش ناخواسته وزن بدن به عنوان نشانه لاغری شناخته می‌شود که نمی‌توانید درباره علت آن توضیح دهید. حتی ممکن است شما کاهش وزن خود را از طریق کنترل رژیم غذایی و ورزش برنامه ریزی نکرده باشید. کاهش غیر منتظره یا ناخواسته وزن می‌تواند ناشی از بیماری‌های قسمت‌های مختلف بدن باشد از جمله عفونت‌های مداوم، ایدز، سرطان، افسردگی، زخم دردناک در دهان، دندان‌های از بین رفته، بیماری مزمن کبدی، بیماری کلیوی، بیماری تنفسی، بیماری تیروئید، بیماری قلبی و اسهال مزمن یا سایر اختلالات گوارشی. همچنین این شرایط می‌تواند به دلیل از بین رفتن اشتها به دلیل اختلالات ذهنی (جنون) و برخی مشکلات در خوردن مانند بی اشتهایی عصبی یا بولیمیا “bulimia” و همچنین سوء تغذیه ایجاد شود.
همچنین در برخی از داروها عوارض کاهش وزن غیر طبیعی دیده می‌شود. این داروها شامل آمفتامین “amphetamines”، داروهای شیمی درمانی و داروهای تیروئید هستند. استفاده بیش از حد برخی داروها شامل داروهای پاکسازی کننده روده معده و مسهل، استعمال شدید مواد مخدر یا سیگار کشیدن نیز به عنوان عوامل کاهش وزن غیر طبیعی شناخته می‌شوند. کاهش سریع یا مداوم وزن بسیار خطرناک است و می‌تواند صدمات شدیدی به اندام‌ها و ارگان‌های مختلف بدن وارد کند. این شرایط باید در اسرع وقت مورد بررسی قرار گیرد.
در صورتی که احساس تنگی نفس، سرگیجه، سردرد و ضربان نامنظم قلب (آریتمی) دارید سریعا با اورژانس و فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. داشتن علائمی مانند سرگیجه یا سستی، استفراغ خونی، کمبود آب بدن و استفراغ شدید، اسهال شدید، درد شدید شکم و تنگی نفس یا سردرگمی و از دست دادن هوشیاری حتی برای لحظه کوتاه خطرناک است.
اگر کاهش وزن شما مداوم است یا در شرایطی که بسیار نگران کننده است، سریعاً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
فهرست مطالب
علائم کاهش ناگهانی و ناخواسته وزن
با کاهش وزن غیر منتظره چه علائمی ممکن است رخ دهد؟
اگر بدون تلاش برای کاهش وزن دچار کاهش وزن شدید ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشد که بسته به بیماری زمینه‌ای، اختلال یا شرایط آن متفاوت است. علائمی که به طور مکرر بر هضم غذا اثر می‌گذارد ممکن است سیستم‌های دیگر بدن را نیز درگیر نماید.
کاهش وزن ممکن است علائم مؤثر بر دستگاه گوارش را شامل شود:
- نفخ شکمی یا احساس درد در شکم
- بوی بد دهان
- یبوست مزمن
- مشکل در بلع
- خشکی دهان
- دندان‌های لق شده یا دردناک
- از دست دادن اشتها
- زخم‌های دهان
- تهوع و استفراغ
- مدفوع کمرنگ یا مدفوع با بوی غیر طبیعی
- گونه‌های پف کرده و متورم شده توسط غدد بزاقی
- اسهال شدید یا مزمن
علائم روانشناختی و روانی همراه با کاهش وزن
کاهش وزن ممکن است شامل علائم دیگری باشد که بر رفتارها یا فرآیندهای فکری تأثیر میگذارند از جمله:
- اضافه وزن و پرخوری عصبی مداوم یا پاکسازی مکرر بدن
- افسردگی
- مشکل در حافظه، تفکر یا قضاوت ضعیف
- تصور بدن چاق یا “اضافه وزن” تحریف شده و نادرست
- استفاده بیش از حد از ملین‌ها یا قرص‌های رژیمی
- استفراغ عمدی
- رفتارهای وسواسی و تحمیلی
- امتناع از غذا خوردن در مقابل دیگران یا تظاهر به غذا خوردن
- سوء مصرف مواد
علائم دیگری که ممکن است همراه با کاهش وزن ایجاد شود:
- چشم‌های پرخون و قرمز
- درد استخوان یا مفاصل
- پوست خشک، لکه دار یا زرد و پوشیده شده از موهای ریز
- حساسیت به درجه حرارت بالا
- خستگی
- تکرر ادرار
- از دست دادن چربی بدن
- از دست دادن توده عضلانی، هدر رفتن عضلات یا ضعف عضلات
- درد یا سوزن زدن در دست یا پاها
- دانه، جوش‌ها، خارش پوست یا تیره شدن پوست
- ضعف بدنی و استخوانی
علائم جدی که موجب تهدید زندگی می‌شوند:
در بعضی موارد کاهش وزن ممکن است علامت یک وضعیت تهدیدکننده برای ادامه زندگی باشد. در چنین شرایطی می‌بایست شرایط بیماری و بدنی فوراً ارزیابی شوند.
شما یا شخصی در اطراف شما ممکن است از علائم تهدیدکننده زندگی از جمله موارد زیر رنج ببرید:
- سردرگمی یا از دست دادن هوشیاری حتی برای یک لحظه کوتاه
- تنفس بسیار سخت و دشوار است
- سرگیجه یا گیجی
- ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
- کم آبی بدن
- درد شدید شکم
- اسهال شدید
- استفراغ شدید
- استفراغ خونی
علل کاهش وزن ناگهانی یا ناخواسته بدن
کاهش وزن به عنوان یک نشانه می‌تواند ناشی از بیماری‌‌هایی باشد که در هر قسمت از بدن وجود دارند از جمله عفونت‌های مکرر، ایدز، انواع سرطان، افسردگی، زخم‌های دردناک دهان، دندان‌های از لق و از بین رفته، بیماری کبدی مزمن، بیماری کلیوی، بیماری تنفسی، کم کاری تیروئید، بیماری قلبی مزمن و اسهال شدید یا سایر اختلالات گوارشی. همچنین کاهش وزن ناشی از بی اشتهایی در اثر زوال عقل یا برخی از اختلالات گوارشی و غذایی مانند بی اشتهایی عصبی یا بولیمیا می‌باشد.
همچنین برخی از داروها می‌توانند باعث کاهش غیر طبیعی وزن شوند. کاهش سریع یا مداوم وزن بسیار خطرناک است و می‌تواند باعث صدمات شدید ارگان‌های بدن شود.
کاهش وزن ممکن است در اثر اختلالات هاضمه یا دستگاه گوارش ایجاد شود از جمله:
- سرطان دستگاه گوارش
- بیماری سلیاک “Celiac” (حساسیت شدید به گلوتن گندم و سایر غلات که باعث آسیب به روده می‌شوند)
- اسهال مزمن
- عفونت دستگاه گوارش
- بیماری التهابی روده (شامل بیماری کرون “Crohn” و کولیت اولسراتیو “ulcerative colitis”)
- سندرم سوء جذب غذا
- زخم معده
همچنین کاهش وزن می‌تواند در اثر اختلالات هورمونی ایجاد شود از جمله:
- بیماری آدیسون “Addison” (بیماری مشخص شده توسط غدد فوق کلیوی)
- دیابت
- پرکاری تیروئید (تیروئید بیش فعال)
کاهش وزن ممکن است به دلیل سایر عوامل اتفاق بیفتد از جمله:
- نارسایی آدرنال یا غدد فوق کلیوی
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- سرطان
- مصرف داروهای خاص
- نارسایی احتقانی قلب
- COPD
- اختلالات خوردن از جمله بی اشتهایی عصبی یا بولیمیا
- HIV / AIDS
- عفونت‌ها
- بیماری کلیوی
- قرار گرفتن در معرض سرب
- سوء تغذیه و تغذیه ناقص
جزییات کاهش وزن ناگهانی در زنان و مردان:
اگر شما برای غذا خوردن بیش از حد افسرده باشید، حتما اشتهای خود را از دست خواهید داد.
- ماندگاری احساس غم، اضطراب یا پوچی
- ناامیدی یا بدبینی
- تحریک پذیری
- احساس گناه یا بی فایده بودن
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که معمولاً از آنها لذت می‌برید.
- خستگی یا کمبود انرژی
- کندی در حرکت یا گفتار
- بی قراری
- اختلالات ذهنی، حافظه یا تصمیم گیری
- خیلی زیاد یا خیلی کم میخوابید.
- تغییر در وزن یا اشتها
- افکار مرگ یا خودکشی یا اقدام به خودکشی
- درد ناگفته، سردرد یا مشکلات گوارشی که حتی با درمان بهبود نمی‌یابند.
- برای تشخیص افسردگی، علائم باید به صورت روزانه و بیش از 2 هفته تکرار شوند. افسردگی‌های بارداری و زایمان معمولا به سرعت درمان می‌شوند.
تیروئید فعال و عدم درمان آن
هنگامی که غده تیروئید بیشتر از اندازه نرمال فعال است باعث ایجاد هورمون‌های اضافی که سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد می‌گردد در نتیجه منجر به کاهش وزن می‌شود.
سایر علائم پرکاری تیروئید عبارتند از عصبی بودن، تحریک پذیری، خستگی، ضعف عضلات، عدم تحمل گرما، مشکل در خوابیدن، لرزش دست، ضربان قلب سریع یا نامنظم، اسهال و تغییرات خلقی.
معمولا پرکاری تیروئید به وسیله دارو، رادیوتراپی و گاهی با جراحی درمان می‌شود.
دیابت و عدم درمان آن
دیابت یک بیماری مزمن است که توسط گلوکز بیش از حد در خون یا عدم تولید انسولین کافی یا عدم استفاده صحیح بدن شما از آن به وجود می‌آید.
علاوه‌بر کاهش وزن، علائم دیابت شامل افزایش گرسنگی یا تشنگی، خستگی، تاری دید، بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دست و پا و زخم‌هایی است که بهبود نمی‌یابند.
درمان اصلی دیابت انسولین یا سایر داروهای خاص این بیماری است. در دیابت نوع 2، تغییر در رژیم غذایی، انجام فعالیت‌های ورزشی و مدیریت استرس نیز می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند.
کابینت یا کشوی داروهای خود را بررسی نمایید.
عوارض بسیاری از داروها کاهش یا افزایش وزن است. پس هنگامی که شما یا یکی از نزدیکانتان به کاهش وزن ناگهانی دچار شد حتما داروها را بررسی نمایید و اطلاعات آنها را با پزشک خود در میان بگذارید.
سوالاتی برای تشخیص علت کاهش وزن
برای تشخیص وضعیت خود، پزشک یا متخصص دارای مجوز مراقبت‌های بهداشتی از شما سؤالات متعددی راجع به کاهش وزن خواهد کرد از جمله:
- چه مقدار وزن از دست داده‌اید؟ در چه مدت زمانی؟
- آیا شما استفراغ، اسهال یا سایر علائم گوارشی را داشته‌اید؟
- چه مشکلات بهداشتی دیگری دارید؟
- آیا شما از افسردگی یا نگرانی از هر مسئله‌ای رنج می‌برید؟
- آیا علائم دیگری دارید؟
- چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
- آیا از مواد مخدر استفاده می‌کنید؟ الکل می‌نوشید یا سیگار می‌کشید؟
عوارض احتمالی کاهش وزن چیست؟
از آن‌جا که کاهش وزن می‌تواند ناشی از بیماری‌های جدی و اساسی باشد، عدم جستجو و تحقیق جهت درمان بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی و آسیب دائمی شود. پس از تشخیص علت اصلی، بسیار مهم است که از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک یا متخصص خود به طور صحیح و دقیق استفاده نمایید تا خطر عوارض احتمالی زیر را کاهش دهید:
- آمنوره
- ریزش یا ضعف استخوان
- سوء هاضمه یا سندرم از دست دادن وزن
- نارسایی ارگان‌ها
- گسترش سرطان
- گسترش عفونت
کاهش وزن ناگهانی چگونه درمان می‌شود؟
کاهش وزن غیر قابل توضیح یا ناگهانی با شناسایی شرایط اساسی (وضعیت یا بیماری‌ای که باعث کاهش وزن می‌شود) درمان می‌شود. اگر بلافاصله هیچ بیماری زمینه‌ای تشخیص داده نشود ممکن است پزشک معالج، شما را به یک رژیم غذایی خاص و نحوه زندگی جدید دعوت کند.
به عنوان مثال پزشک شما ممکن است توصیه کند جهت دریافت کالری بیشتر از تقویت کننده‌های غذایی استفاده کنید یا مواد طعم دهنده را برای بهبود طعم غذا، به آن اضافه کنید تا بیشتر غذا بخورید. همچنین ممکن است برای مشاوره و توصیه‌های جدید به یک متخصص تغذیه ارجاع داده شوید. تعداد دفعات خوردن غذا را افزایش دهید و در هر وعده از مواد مقوی استفاده نمایید. از سبزیجات و میوه‌ها که باعث افزایش آب بدن می‌شوند غافل نشوید. حتما ورزش کنید و بعد از آن غذا بخورید تا سریعا جذب شود.
غذا را در مکان‌های جذاب بخورید تا اشتهای شما افزایش یابد. همچنین می‌توانید در کنار خانواده و دوستان به غذا خوردن بپردازید.
برای درمان و تشخیص کاهش وزن ناگهانی به کدام متخصص مراجعه نماییم؟
پزشک متخصص جهت مدیریت وزن و به منظور دستیابی به نتایج دائمی که شما می‌خواهید یک برنامه غذایی خاص و سلامت تهیه می‌کند. متخصصان عمومی، متخصصین رژیم غذایی، متخصصان تغذیه و جراحان باریاتریک “bariatric” در این زمینه به شما کمک می‌کنند. در طی پروسه درمان، موارد توصیه شده توسط پزشک را به طور کامل رعایت نمایید، این کار باعث تسریع در سرعت درمان شما شده و عوارض بیماری را کاهش می‌دهد.
