توکسوپلاسموز “Toxoplasmosis” عفونت ناشی از نوعی انگل است. این انگل Toxoplasma gondii نامیده می‌شود. به طور کلی این ماده را می‌توان در مدفوع گربه و گوشت نپخته به ویژه گوشت گوزن، گوشت بره و گوشت خوک یافت. همچنین این احتمال وجود دارد که این نوع انگل از طریق آب آلوده منتقل شود. در صورت آلوده شدن مادر به این انگل، توکسوپلاسموز می‌تواند کشنده باشد یا نقایص مادرزادی جدی ایجاد کند. به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند که زنان باردار، مکان نگهداری و مدفوع گربه‌ها را جمع و تمیز نکنند یا در صورت امکان از آن‌ها دور باشند.
اکثر افرادی که مبتلا به توکسوپلاسموز هستند، هیچ‌گونه علائمی ندارند. طبق منبع معتبر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC)، بیش از 60 میلیون نفر در ایالات متحده به این انگل آلوده شده‌اند. افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های جدی هستند، کسانی هستند که سیستم ایمنی بدن آن‌ها ضعیف است و نوزادانی که مادرانشان در دوران بارداری خود با عفونت فعال مواجه بودند.
فهرست مطالب
- 1 حقایق کلی و سریع در مورد توکسوپلاسموز
- 2 عوامل خطرزا در ابتلا به توکسوپلاسموز
- 3 علائم توکسوپلاسموز چیست؟
- 4 دلایل ابتلا به توکسوپلاسموز چیست؟
- 5 توکسوپلاسموز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
- 6 چه عوارضی با ابتلا به توکسوپلاسموز همراه است؟
- 7 توکسوپلاسموز چگونه درمان می‌شود؟
- 8 درمان توکسوپلاسموز در دوران بارداری
- 9 آینده و چشم‌انداز افراد مبتلا به توکسوپلاسموز چیست؟
- 10 چگونه از توکسوپلاسموز پیشگیری می‌شود؟
- 11 ابتلا به توکسوپلاسموز چقدر شایع است؟
حقایق کلی و سریع در مورد توکسوپلاسموز
در این‌جا برخی از نکات کلیدی در مورد توکسوپلاسموز آورده شده است. جزئیات بیشتر و اطلاعات پشتیبانی را می‌توانید در مقاله مطالع نمایید.
بیش از 30 میلیون آمریکایی به عفونت توکسوپلاسموز مبتلا هستند.
افرادی که بیشترین خطر ابتلا به عفونت شدید را دارند شامل زنان باردار و افرادی هستند که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند.
در حالی که بیشتر افراد مبتلا به توکسوپلاسموز علائمی نشان نمی‌دهند، در برخی از آن‌ها ممکن است علائم شبیه آنفولانزا و عوارض شدید ایجاد شود.
اگر کودکی توکسوپلاسموز مادرزادی داشته باشد، به طور کلی ممکن است دچار کم شنوایی، ناتوانی ذهنی و کوری شود.
عوامل خطرزا در ابتلا به توکسوپلاسموز
T. gondii یک انگل شایع است و هر کسی می‌تواند در معرض ابتلا به آن باشد.
با این وجود کسانی که بیشترین ریسک ابتلا به توکسوپلاسموز را دارند و دچار عفونت شدید می‌شوند شامل زنان باردار و کسانی هستند که ممکن است دچار نقص ایمنی باشند.
این بیماران شامل افراد مبتلا به ایدز، گیرندگان پیوند اعضا و افرادی هستند که تحت شیمی درمانی هستند یا از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند.
علائم توکسوپلاسموز چیست؟
طبق گزارش منابع معتبر اکثر افرادی که به انگل مسبب بروز توکسوپلاسموز آلوده شده‌اند هیچ علائم و نشانه‌ای ندارند.
افراد ممکن است دچار علائم زیر شوند:
- تب
- تورم غدد لنفاوی به ویژه در گردن
- سردرد
- درد و دردهای عضلانی
- گلو درد
این احتمال وجود دارد که علائم یک ماه یا بیشتر ادامه داشته باشند و خود به خود برطرف شوند.
به طور ویژه و خاص، بیماری توکسوپلاسموز در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، جدی‌تر است.
در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، خطر بروز علائم زیر شدت می‌یابد:
- التهاب مغز، ایجاد سردرد، تشنج، گیجی و کما.
- عفونت ریه، ایجاد سرفه، تب و تنگی نفس
- عفونت چشم که باعث تاری دید و درد چشم می‌شود
هنگامی که جنین آلوده شده باشد، علائم ممکن است خفیف یا کاملاً جدی باشد. توکسوپلاسموز در نوزاد متولد نشده، می‌تواند جدی باشد و پس از تولد تهدیدکننده زندگی او شود. این احتمال وجود دارد که اکثر نوزادان تازه متولد شده مبتلا به توکسوپلاسموز مادرزادی، در بدو تولد طبیعی به نظر برسند اما به طور معمول با افزایش سن علائم و نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهند. بررسی و چک بیماران از نظر درگیری در مغز و چشم آن‌ها بسیار مهم است.
دلایل ابتلا به توکسوپلاسموز چیست؟
T. gondiiیک نوع انگل است که باعث بروز توکسوپلاسموز می‌شود. این احتمال وجود دارد که شما آن را از گوشت آلوده خام یا کاملاً پخته نشده دریافت کنید. همچنین شما با نوشیدن آب آلوده ممکن است به توکسوپلاسموز مبتلا شوید. در موارد نادر این احتمال وجود دارد که توکسوپلاسموز از طریق انتقال خون یا ارگان پیوندی منتقل شود.
این نوع انگل می‌تواند در مدفوع نیز وجود داشته باشد. این بدان معناست که این انگل در برخی محصولات شسته نشده که به کود آلوده شده است، وجود دارد. به منظور جلوگیری از توکسوپلاسموز، محصولات و مواد مورد استفاده خود را کاملا بشویید.
در ایالات متحده، این نوع انگل در مدفوع گربه یافت می‌شود. اگرچه T. gondii تقریباً در همه حیوانات خونگرم دیده می‌شود اما گربه‌ها تنها میزبان شناخته شده این انگل هستند. این بدان معنی است که تخم‌های انگلی این بیماری فقط در گربه‌ها تولیدمثل می‌کنند. تخم‌ها از طریق دفع از بدن گربه خارج می‌شوند. به طور معمول گربه‌ها علائم توکسوپلاسموز را نشان نمی‌دهند، حتی اگر میزبان این انگل باشند.
افراد تنها در صورت خوردن، آشامیدن یا قورت دادن مواد آلوده به این نوع انگل به توکسوپلاسموز آلوده می‌شوند. این وضعیت ممکن است در هنگام قرار گرفتن در معرض مدفوع گربه آلوده اتفاق بیفتد. این شرایط با احتمال بالا در هنگام تمیز کردن جعبه خواب گربه و نشستن یا صحیح نشستن دستان به وجود می‌آید.
زنان باردار با این اقدام احتمال انتقال توکسوپلاسموز به فرزند متولد نشده خود را افزایش می‌دهند. به همین دلیل شما در دوران بارداری می‌بایست از شخص دیگری بخواهید که جعبه نگهداری گربه را تمیز کند. اگر حتما باید خودتان جعبه را تمیز کنید، به وسیله دستکش از خودتان در برابر بیماری محافظت کنید و جعبه نگهداری گربه را روزانه عوض نمایید. انگل‌ها یک تا پنج روز پس از دفع گربه عفونی و مسری نیستند.
این موضوع بسیار نادر است که انسان از گربه‌ها به توکسوپلاسموز مبتلا شود. به طور کلی گربه‌های خانگی که اجازه خروج از خانه را ندارند، آلوده به انگل T. gondii نیستند. گربه‌های وحشی یا گربه‌هایی که در خارج از خانه زندگی می‌کنند و غذا را شکار می‌کنند به احتمال زیاد میزبان T. gondii هستند.
در ایالات متحده، رایج‌ترین راه آلوده شدن به انگل توکسوپلاسموز، خوردن گوشت خام یا میوه‌ها و سبزیجات شسته نشده است.
توکسوپلاسموز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما به طور معمول آزمایش خون را به منظور بررسی آنتی بادی‌های این انگلی انجام می‌دهد. آنتی بادی نوعی پروتئین است که سیستم ایمنی بدن شما هنگام تهدید توسط مواد مضر تولید می‌کند. آنتی بادی‌ها توسط مارکرهای “markers” خود که آنتی ژن نام دارند، مواد خارجی را تشخیص می‌دهند.
آنتی ژن‌ها “antigens” عبارتند از:
- ویروس‌ها
- باکتری‌ها
- انگل
- قارچ
هنگامی که آنتی بادی در برابر آنتی ژن خاصی ایجاد شود، در جریان خون شما باقی می‌ماند تا از عفونت‌های آینده در برابر ماده خاص خارجی محافظت کند.
اگر تا به امروز در معرض T. gondii قرار گرفته باشید، آنتی بادی این بیماری در خون شما وجود دارد. این بدان معنی است که آزمایش آنتی بادی شما مثبت خواهد شد. اگر آزمایشات شما مثبت باشد، در برخی از دوره‌های زندگی خود به این بیماری آلوده شده‌اید. نتیجه مثبت آزمایش آنتی بادی لزوماً به این معنی نیست که شما در حال حاضر عفونت فعال دارید.
اگر آزمایشات شما به منظور یافتن آنتی بادی مثبت باشد، پزشک ممکن است آزمایش بیشتری انجام دهد تا بفهمد دقیقاً چه زمانی آلوده شده‌اید.
اگر باردار هستید و عفونت فعال دارید، این احتمال وجود دارد که پزشک مایع آمنیوتیک “amniotic” و خون جنین را آزمایش کند. همچنین سونوگرافی می‌تواند به تعیین و تشخیص آلودگی جنین کمک کند.
اگر جنین شما مبتلا به توکسوپلاسموز تشخیص داده شود، به احتمال زیاد به یک متخصص ارجاع داده می‌شوید. در این شرایط مشاوره ژنتیک نیز پیشنهاد می‌شود. گزینه سقط جنین و پایان بارداری، بسته به سن حاملگی و سن جنین ممکن است به عنوان یک احتمال ارائه شود. اگر بارداری را ادامه دهید، به احتمال زیاد پزشک به منظور کاهش خطر علائم کودک شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
چه عوارضی با ابتلا به توکسوپلاسموز همراه است؟
دلیل این‌که خانم‌های باردار می‌بایست اقدامات احتیاطی ویژه‌ای به منظور جلوگیری از ابتلا به توکسوپلاسموز انجام دهند این است که این شرایط می‌تواند در رحم و برای نوزاد آلوده‌شده به این ویروس بسیار جدی و حتی کشنده باشد.
برای کسانی که زنده می‌مانند، توکسوپلاسموز می‌تواند عواقب ماندگاری در بخش‌های زیر داشته باشد:
- مغز
- چشم‌ها
- قلب
- ریه‌ها
همچنین این شرایط ممکن است باعث تأخیر در رشد ذهنی و جسمی و تشنج‌های مکرر شود.
به طور کلی نوزادانی که در اوایل بارداری به این آلودگی مبتلا می‌شوند، از مسائل و عوارض شدیدتری نسبت به عفونت‌های بعدی در بارداری رنج می‌برند. نوزادانی که با توکسوپلاسموز متولد می‌شوند، ممکن است خطر کم‌شنوایی و کم‌بینایی بیشتری داشته باشند. این احتمال وجود دارد که برخی از کودکان دچار اختلالات یادگیری شوند.
توکسوپلاسموز چگونه درمان می‌شود؟
در صورت عدم بروز هرگونه علامتی، این احتمال وجود دارد که پزشک توصیه نماید توکسوپلاسموز شما درمان نشود. بیشتر افراد سالم که به این نوع عفونت مبتلا می‌شوند، هیچ علائمی ندارند یا علائم خفیفی دارند که محدود است.
اگر بیماری شدید و مداوم باشد، چشم‌ها و اندام‌های داخلی را درگیر کند، به طور معمول پزشک پیریمتامین “pyrimethamine” (داراپریم “Daraprim”) و سولفادیازین “sulfadiazine” را برای شما تجویز می‌کند. پیریمتامین برای درمان مالاریا “malaria” نیز استفاده می‌شود. سولفادیازین یک نوع آنتی بیوتیک است.
اگر به اچ آی وی “HIV” یا ایدز “AIDS” مبتلا هستید، ممکن است لازم باشد مصرف این داروها را مادام‌العمر ادامه دهید. پیریمتامین میزان اسید فولیک “folic acid” را که نوعی ویتامین B است، کاهش می‌دهد. همچنین این احتمال وجود دارد که پزشک در هنگام مصرف دارو از شما بخواهد ویتامین B اضافی مصرف نمایید.
درمان توکسوپلاسموز در دوران بارداری
درمان در دوران بارداری تا حدودی متفاوت است. دوره درمان شما به نوع آلوده بودن کودک متولد نشده و شدت عفونت او بستگی خواهد داشت. پزشک شما در مورد بهترین درمان برای مورد خاص شما با شما صحبت خواهد کرد. به احتمال زیاد با توجه به این‌که در دوران بارداری هستید، پزشک یک آنتی بیوتیک برای شما تجویز می‌کند تا احتمال انتقال بیماری به جنین کاهش یابد. به طور کلی آنتی بیوتیکی به نام اسپیرامایسین “spiramycin” در سه ماهه اول و اوایل سه ماهه دوم توصیه می‌شود. همچنین در اواخر سه ماهه دوم و سوم ترکیبی از پیریمتامین “pyrimethamine”، سولفادیازین “sulfadiazine” و لوکوورین “leucovorin” استفاده می‌شود.
اگر نوزاد متولد نشده شما توکسوپلاسموز دارد، پیریمتامین و سولفادیازین به عنوان یک درمان در نظر گرفته می‌شوند. با این حال هر دو دارو عوارض جانبی قابل توجهی بر روی زنان و جنین دارند و فقط به عنوان آخرین راهکار استفاده می‌شوند. عوارض جانبی بالقوه شامل بیماری مغز استخوان است که به تولید سلول‌های خونی و toxicity کبدی کمک می‌کند.
آینده و چشم‌انداز افراد مبتلا به توکسوپلاسموز چیست؟
چشم‌انداز افراد مبتلا به این بیماری به عوامل مختلفی بستگی دارد. زنان بارداری که به این بیماری مبتلا می‌شوند باید با دکتر خود مشورت نمایند تا یک برنامه درمانی مناسب برای آن‌ها ارائه شود. نوزادانی که با توکسوپلاسموز متولد شده‌اند، ممکن است تا یک سال تحت درمان قرار گیرند.
افراد مبتلا به ایدز و کودکان مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف و به خطر افتاده، ممکن است به منظور جلوگیری از عوارض و برای درمان در بیمارستان بستری شوند.
اگر باردار نیستید و هیچ بیماری زمینه‌ای ندارید، می‌بایست طی چند هفته بهبود یابید. اگر علائم شما خفیف باشد و به طور کلی سالم باشید، این احتمال وجود دارد که پزشک هیچ درمانی را تجویز نکند.
در حالی که توکسوپلاسموز در صورت عدم درمان یا عدم شناسایی می‌تواند اثرات طولانی مدت و مخربی داشته باشد اما به طور کلی می‌توان آن را با دارو درمان کرد و حتی نوزادان مبتلا به توکسوپلاسموز مادرزادی را می‌توان قبل از شدید شدن عفونت آن‌ها درمان کرد.
با این حال افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف ممکن است توکسوپلاسموز را به عنوان یک بیماری مادام العمر تجربه کنند.
چگونه از توکسوپلاسموز پیشگیری می‌شود؟
با بهره‌مندی از مطالب و موارد زیر می‌توانید از توکسوپلاسموز جلوگیری نمایید:
- قبل از خوردن چیزی، همه محصولات تازه خریداری شده را بشویید
- اطمینان حاصل کنید که تمام گوشت‌ها به درستی پخته شده‌اند
- شستن صحیح تمام ظروفی که برای کار با گوشت خام استفاده می‌شوند
- شستن دست‌ها پس از تمیز کردن یا جمع کردن جایگاه گربه‌ها
- زنان باردار در دوران حاملگی می‌بایست از شخص دیگری بخواهند که جایگاه گربه‌ها را تمیز کند.
ابتلا به توکسوپلاسموز چقدر شایع است؟
فراوانی توکسوپلاسموز در سراسر جهان بسیار متفاوت است. بیشترین شیوع آن در آمریکای مرکزی و آفریقای مرکزی است. این موضوع به احتمال زیاد به دلیل آب و هوای خاص این مناطق است. رطوبت بر مدت زمان عفونی ماندن کیست‌های توکسوپلاسما تأثیر می‌گذارد.
آداب و رسوم و آشپزی محلی نیز در ابتلا به این بیماری نقش دارند. در مناطقی که گوشت به صورت خام یا نیمه پخته سرو می‌شود، میزان عفونت بیشتری دیده شده است. استفاده از گوشت تازه‌ای که قبلا منجمد نشده است نیز با خطر بیشتر ابتلا به عفونت همراه است.
طبق گزارشات منابع معتبر در ایالات متحده حدود 11 درصد افراد بین 6 تا 49 سال توسط توکسوپلاسموز آلوده شده‌اند.
منابع:
