بی اختیاری ادرار “Urinary incontinence” زمانی اتفاق می‌افتد که کنترل مثانه خود را از دست بدهید. در شرایط بی اختیاری ادرار و در برخی مواقع، محتویات مثانه شما به طور کامل تخلیه می‌شود اما در موارد دیگر، ممکن است فقط نشتی جزئی تجربه کنید. این وضعیت بسته به علت آن ممکن است موقت یا مزمن باشد.
بر اساس گزارش بنیاد مراقبت‌های اورولوژی، میلیون‌ها بزرگسال در ایالات متحده، بی اختیاری ادرار را تجربه می‌کنند. با توجه به گزارشات پزشکی، این بیماری در بین زنان 50 ساله و بالاتر شایع‌تر است. با این حال این وضعیت می‌تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد.
ماهیچه‌هایی که از مثانه حمایت می‌کنند، با افزایش سن ضعیف می‌شوند که این شرایط منجر به بی اختیاری ادرار می‌شود.
بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی دیگر نیز می‌توانند باعث بروز این بیماری شوند. علائم بی‌اختیاری ادرار می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد، همچنین این شرایط ممکن است نشانه سرطان، سنگ کلیه، عفونت یا بزرگ شدن پروستات باشد.
اگر بی اختیاری ادرار را تجربه می‌کنید، با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود قرار ملاقات بگذارید. بی اختیاری ادرار می‌تواند در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کند و منجر به حوادث احتمالی آرادهنده گردد. همچنین ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند تعیین کند که آیا یک وضعیت پزشکی جدی‌تر، علت آن است یا خیر.
فهرست مطالب
انواع بی‌اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار به سه نوع کلی تقسیم می‌شود. شما به طور بالقوه ممکن است بیش از یک نوع را به طور همزمان تجربه کنید.
-
بی اختیاری استرسی
بی اختیاری استرسی با انواع خاصی از فعالیت‌های بدنی ایجاد می‌شود.
برای مثال، ممکن است کنترل مثانه خود را طی شرایط زیر از دست بدهید:
- ورزش کردن
- سرفه کردن
- عطسه کردن
- خندیدن
چنین فعالیت‌هایی بر عضله اسفنکتر “sphincter”، که ادرار را در مثانه نگه می‌دارد، فشار وارد می‌کند. در چنین شرایطی استرس اضافی باعث می‌شود که عضله، ادرار را آزاد کند.
-
بی اختیاری فوری
بی اختیاری فوری زمانی اتفاق می‌افتد که پس از تجربه یک میل ناگهانی و شدید برای ادرار کردن، کنترل مثانه خود را از دست می‌دهید. به محض اینکه این میل در شما ایجاد شود، این احتمال وجود دارد که نتوانید به دستشویی بروید.
-
بی اختیاری سرریز
اگر هنگام ادرار کردن، مثانه خود را به طور کامل تخلیه نکنید، این امکان وجود دارد که بی اختیاری سرریز رخ دهد. با گذشت زمان این احتمال وجود دارد که مقداری از ادرار باقیمانده از مثانه شما نشت کند. این نوع بی اختیاری، گاهی اوقات دریبل “dribbling” نامیده می‌شود.
علل بی اختیاری ادرار
دلایل بالقوه زیادی برای بی اختیاری ادرار وجود دارد.
این دلایل عبارتند از:
- ضعیف شدن عضلات مثانه ناشی از افزایش سن
- آسیب فیزیکی به عضلات کف لگن شما
- پروستات بزرگ‌شده
- سرطان
برخی از این بیماری‌ها به راحتی قابل درمان هستند و تنها باعث ایجاد مشکلات موقتی در دفع ادرار می‌شوند. برخی دیگر اما جدی‌تر و مداوم هستند.
سالخوردگی
به طور معمول با بالا رفتن سن، ماهیچه‌های حمایت کننده از مثانه ضعیف‌تر می‌شوند که خطر بی اختیاری ادرار در این شرایط افزایش می‌یابد.
به منظور حفظ عضلات قدرتمند و داشتن مثانه سالم، رعایت عادات سبک زندگی سالم بسیار مهم است. هرچه سالم‌تر باشید، با افزایش سن، شانس بیشتری برای جلوگیری از بی اختیاری دارید.
آسیب به عضلات حمایت‌کننده مثانه
عضلات کف لگن شما از مثانه حمایت می‌کنند. به طور معمول آسیب به این عضلات باعث بی اختیاری می‌شود. این شرایط ممکن است به علت انواع خاصی از جراحی‌ها مانند هیسترکتومی “hysterectomy” ایجاد شود. همچنین این وضعیت، نتیجه رایج بارداری و زایمان در زنان است.
پروستات بزرگ‌شده
اگر مرد هستید، گردن مثانه شما را غده پروستات احاطه کرده است. این غده، مایعی را آزاد می‌کند که از اسپرم شما محافظت و تغذیه می‌کند. این غده با افزایش سن، تمایل به بزرگ شدن دارد. به طور معمول مردان در نتیجه این بزرگ شدن، برخی از انواع بی‌اختیاری‌ها را تجربه می‌کنند.
سرطان
سرطان پروستات یا مثانه می‌تواند باعث بی اختیاری شود. در برخی موارد، درمان‌های سرطان نیز می‌تواند کنترل مثانه را برای شما دشوارتر کند. حتی تومورهای خوش خیم می‌توانند با مسدود کردن جریان ادرار باعث بی اختیاری ادرار شوند.
سایر علل بالقوه بی اختیاری ادرار
سایر علل بالقوه بی اختیاری عبارتند از:
- یبوست
- عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)
- سنگ کلیه یا مثانه
- پروستاتیت یا التهاب پروستات شما
- سیستیت بینابینی “interstitial cystitis” یا یک بیماری مزمن که باعث التهاب در مثانه می‌شود
- عوارض جانبی برخی داروها مانند داروهای فشار خون، شل کننده‌های عضلانی، آرام بخش‌ها و برخی از داروهای قلبی
برخی از عوامل سبک زندگی نیز می‌توانند باعث حملات موقت بی اختیاری شوند. به عنوان مثال نوشیدن بیش از حد الکل، نوشیدنی‌های کافئین‌دار یا مایعات دیگر می‌تواند باعث ای موضوع شود که به طور موقت کنترل مثانه خود را از دست بدهید.
چه زمانی باید به دنبال کمک پزشکی باشید
مشاهده هر نوع بی اختیاری ادراری، دلیلی برای دریافت کمک پزشکی است. این احتمال وجود دارد که بی اختیاری ادرار نشانه یک بیماری جدی‌تر باشد که نیاز به درمان اصولی دارد.
حتی اگر علت اصلی بروز بی اختیاری جدی نباشد، این وضعیت می‌تواند یک اختلال بزرگ و آزاردهنده در زندگی شما باشد. توجه به این نکته بسیار مهم است که یک تشخیص دقیق و اصولی دریافت کنید و در مورد گزینه‌های درمانی با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود صحبت نمایید.
در برخی موارد، بی اختیاری ادرار نشانه اورژانس پزشکی است.
اگر کنترل مثانه خود را از دست دادید و هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- مشکل در صحبت کردن یا راه رفتن
- ضعف یا گزگز در هر قسمت از بدن شما
- از دست دادن بینایی
- گیجی
- از دست دادن هوشیاری
- از دست دادن کنترل روده
در قرار ملاقات با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود چه اتفاقی می‌افتد؟
ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما در طول قرار ملاقات، سؤالاتی در مورد علائم شما خواهد پرسید. آن‌ها باید بدانند که شما چه مدت است که بی اختیاری ادرار را تجربه می‌کنید، درگیر چه نوع بی اختیاری هستید و اطلاعات جزیی دیگر.
همچنین آن‌ها ممکن است در مورد عادات روزانه شما از جمله رژیم غذایی معمولی و هر گونه دارو یا مکملی که مصرف می‌کنید، سوال کنند.
بسته به علائم و سابقه پزشکی شما، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی، آزمایش‌های اضافی از جمله موارد زیر را تجویز می‌نماید:
- جمع‌آوری نمونه ادرار به منظور تجزیه و تحلیل. کارکنان آزمایشگاه، نمونه ادرار را از نظر علائم عفونت یا سایر مشکلات بررسی می‌کنند.
- اندازه‌گیری مقدار ادراری که هنگام ادرار کردن آزاد می‌کنید، بررسی مقدار باقی مانده و فشار موجود در مثانه. این اطلاعات با قرار دادن یک کاتتر “catheter” یا یک لوله کوچک در مجرای ادرار و مثانه جمع‌آوری می‌شود.
- انجام سیستوسکوپی “cystoscopy” در طول این آزمایش آن‌ها یک دوربین کوچک را در مثانه شما قرار می‌دهند تا آن را از نزدیک بررسی کنند.
کاتتر یک لوله قابل انعطاف است که در مثانه شما قرار می‌گیرد. یک کاتتر “ساکن” در تمام روز و شب در مثانه شما باقی می‌ماند. دو نوع کاتتر ساکن وجود دارد. کاتترهای “Foley” ساکن، در مجرای ادرار شما قرار می‌گیرند. کاتترهای “suprapubic” ساکن، از طریق یک برش جراحی کوچک در شکم، به بالای استخوان شرمگاهی شما می‌روند. هر دو نوع این کاتترها، یک بالون لوله را در مثانه نگه می‌دارند. همچنین هر دوی آن‌ها ادرار را در کیسه‌ای خارج از بدن تخلیه می‌کنند.
یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی، کاتتر فولی را در مجرای ادرار شما قرار می‌دهد. کاتتر در صورت استفاده طولانی مدت توسط پرستاران مراقبت در منزل قابل مدیریت است. متخصص اورولوژی، کاتتر سوپراپوبیک را با جراحی جزئی در بدن شما قرار می‌دهد.
کاتتر فولی فقط به مدت حداکثر 2 سال استفاده می‌شود. اگر برای مدت طولانی‌تری به کاتتر ثابت نیاز دارید، باید کاتتر سوپراپوبیک را در نظر بگیرید. با توجه به این نکته که کاتتر سوپراپوبیک فقط در مثانه قرار می‌گیرد، خطر رشد باکتری در آن (به دلیل دور بودن از واژن و رکتوم) کمتر است. این بدان معناست که خطر ابتلا به عفونت‌های ادراری به خصوص در زنان کمتر است.
سیستم های جمع‌آوری خارجی
برای مردان، سیستم های جمع آوری خارجی به نام کاندوم یا کاتتر تگزاس “Texas catheters” موجود است. این کاندوم‌های مخصوص روی آلت تناسلی قرار می‌گیرند. آن‌ها توسط چسب یا تسمه در جای خود نگه داشته می‌شوند. کاندوم‌ها دارای سوراخ‌هایی در نوک‌شان هستند. یک لوله از سوراخ کاندوم به یک کیسه وصل می‌گردد. ادرار ناشی از بی اختیاری در کیسه تخلیه، جمع می‌شود. کاندوم‌های جدیدتر به طور معمول سیلیکونی هستند. آن‌ها در اندازه‌های مختلف و با راهنمای اندازه‌گیری عرضه می‌شوند.
در صورت بروز مشکل در تنظیم آن، استفاده از این دستگاه ممکن است کمی سخت باشد. یک مراقب یا یکی از اعضای خانواده باید به شما در این خصوص کمک نماید. کیسه‌های چسبنده ممکن است برای مردانی که آلت تناسلی آن‌ها جمع شده (به عقب کشیده شده) بهتر باشد.
یک دستگاه جمع‌آوری خارجی برای زنان، ادرار را از یک کیسه از طریق یک لوله به یک دستگاه جمع آوری هدایت می‌کند. این موارد باید به قسمت بیرونی لابیا چسبانده شوند. آن‌ها به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند زیرا لابیاها چسبندگی خوبی ندارند، بنابراین ادرار نشت می‌کند.
درمان شما شامل چه مواردی است؟
برنامه درمانی توصیه شده توسط ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی، به علت بی اختیاری شما بستگی دارد. با تشخیص یک بیماری زمینه‌ای برای شما ممکن است به دارو، جراحی یا سایر درمان‌ها نیاز داشته باشد.
همچنین این نیز محتمل است که پزشکان، شما را به انجام برخی تمرینات مانند تمرین عضله لگن یا تمرین مثانه تشویق کنند که این اقدامات به افزایش کنترل مثانه شما کمک می‌کنند.
در شرایط خاص، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است نتواند بی اختیاری مثانه شما را درمان کند. در این موارد، اقداماتی وجود دارد که باید برای مدیریت وضعیت خود انجام دهید.
به عنوان مثال، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است موارد زیر را به شما توصیه کند:
- رژیم غذایی یا مصرف مایعات خود را تنظیم کنید
- یک راه در دسترس برای رفتن به دستشویی در نظر داشته باشید
- از لباس زیر یا پدهای جاذب استفاده کنید
- استراحت‌های برنامه‌ریزی شده داشته باشید
جلوگیری از بی اختیاری ادرار
به طور کلی شما نمی‌توانید از همه موارد بی اختیاری ادرار جلوگیری کنید اما اقداماتی وجود دارند که شما می‌توانید به منظور کاهش خطر ابتلا به آن انجام دهید. داشتن یک سبک زندگی سالم، یک روش کلیدی است.
به عنوان مثال، سعی کنید:
- وزن سالم خود را حفظ کنید
- به اندازه کافی ورزش کنید
- یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید
- مصرف کافئین و الکل خود را محدود کنید
- اگر سیگار می‌کشید، از سیگار کشیدن خودداری کنید
محصولات مراقبت از پوست
اگر از دستگاه‌ها یا محصولات بی اختیاری استفاده می‌کنید، این احتمال وجود دارد که به مراقبت از پوست نیاز داشته باشید. با گذشت زمان، نشت ادرار می‌تواند باعث آسیب به پوست، بثورات و قرمزی شود. ادرار روی پوست شما می‌تواند منجر به رشد باکتری و عفونت شود.
صابون‌ها، محصولات پوستی، ضد میکروب‌های موضعی، پاک‌کننده‌ها و محصولات محافظ پوست در صورت استفاده صحیح، کمک کننده هستند. شستشوی مکرر با آب و صابون می‌تواند پوست شما را خشک کند. شستشو به وسیله پاک کننده‌هایی که برای از بین بردن ادرار ساخته می‌شوند، برای شستن پوست اطراف مجرای ادرار بهتر هستند.
دستمال‌های یکبار مصرف یا شستن مکرر لباس‌ها به جای استفاده از دستمال توالت ممکن است به سلامت پوست شما کمک کند. کرم‌ها، لوسیون‌ها یا خمیرهای مرطوب‌کننده، پوست را مرطوب نگه می‌دارند. آن‌ها از پوست در برابر آب و رطوبت اضافی مراقبت می‌کنند. محصولات مراقبتی، از پوست در برابر تماس با رطوبت اضافی محافظت می‌کنند. همچنین آن‌ها اصطکاک محصولات بی اختیاری جاذب را کاهش می‌دهند.
منابع:
