بیماری بورسیت چیست؟

بورسیت یک بیماری دردناک است که هنگام التهاب بورس اتفاق می‌افتد. بورس یا کیسه سینوویال، کیسه‌ای لیفی (فیبروز) است. بورس حاوی مایع سینوویال است که بین دو بافت مجاور هم قرارمی‌گیرد و باعث تسهیل حرکات آن‌ها نسبت به یکدیگر می‌گردد. یک بورس ممکن است میان استخوان و پوست یا دو ماهیچه واقع شود. گاهی بین تاندون عضلات و استخوان قرار می‌گیرد. بورس‌ها در اطراف مفاصل وجود دارند که ممکن است با حفره مفصلی ارتباط داشته باشند یا فاقد ارتباط با آن‌ها باشند. مایع بورس باعث لغزندگی سطوح بافتی کنار هم می‌گردد و با کاهش اصطکاک، حرکات بافت‌ها را نسبت به یکدیگر آسان می‌کند.

Bursae پدهای کوچک پر از مایعات (یا کیسه‌هایی) هستند که در نزدیکی مفاصل شما یافت می‌شوند. آن‌ها مانند کوسن‌ و لایه‌های نرم عمل می‌کنند و باعث می‌شوند که تاندون‌ها و ماهیچه‌ها بر روی استخوان‌ها و سایر ساختارها به راحتی و بدون اصطکاک حرکت کنند.

یكی از متداول‌ترین مناطق برای بورسیت مفصل شانه است كه بیشترین دامنه حركت در تمام مفاصل اصلی بدن را دارد. این درد معمولاً در امتداد قسمت بالای شانه احساس می‌شود. سایر مفاصل که معمولاً تحت تأثیر این وضعیت قرار دارند عبارتند از: آرنج، باسن، زانوها و پاشنه.

معمولاً بورسیت با اقدامات خود مراقبتی و تسکین دهنده درد قابل درمان است، اما ممکن است گاهی اوقات تزریق کورتیکواستروئید “corticosteroid” یا به ندرت جراحی توصیه شود.

علائم شایع شامل درد و تورم است که از علل مختلفی مانند فعالیت بدنی شدید و آسیب دیدگی ناشی می‌شود. درمان به طور معمول شامل استراحت مفصل آسیب دیده و جلوگیری از تحریک بیشتر است.

 

علائم بورسیت چیست؟

علائم بورسیت ارتباط مستقیمی با میزان التهاب موجود در بورسا و محل بورس درگیر دارد.

بورس ملتهب می‌تواند باعث درد و حساسیت موضعی شود.

اگر بورس آن‌قدر ملتهب باشد که تورم رخ دهد، می‌تواند باعث تورم و سفتی موضعی شود. در این شرایط، قسمت درگیر بیماری با قرمزی و داغی موضعی همراه است.

این التهاب می‌تواند حتی حمایت بدن از فشار را دردناک کند. مثلا:

• بورسیت باسن باعث می‌شود دراز کشیدن در قسمت تحتانی لگن دشوار شود.
• بورسیت درونی زانو (بورسیت انسسین “anserine”) باعث می‌شود دراز کشیدن در زانوهایی که یکدیگر را لمس می‌کنند، دردناک باشد.

از آنجا که 160 بورس در بدن وجود دارد، نواحی مختلفی از بدن می‌توانند در اثر بورسیت تحت تأثیر قرار گیرند. علائم ممکن است بر روی باسن (بورسیت تروخانتری)، شانه (بورسیت ساب کرومیال “subacromial” یا ساب دلتوئید “sub deltoid”)، آرنج (بورسیت الیکرانون “olecranon”)، زانو (پوس آنسریس “pes anserine” بورسیت در جنبه داخلی زانو، بورسیت پیش سلول “prepatellar”) در بالای قسمت تحتانی قرار داشته باشد.

علائم بورسیت شامل درد و گاهی تورم در ناحیه بیماری است. معمولاً درد هنگام حرکات مفصل، هنگام کشش یا ورزش، بلند کردن یا فشار آوردن مفصل به بیرون و بیشتر از حد طبیعی، به ویژه در حین حرکت مفصل مشاهده می‌شود.

بعضی اوقات ممکن است محدوده حرکت (در زمان کاهش تحرک) در مفصل، با درد یا بدون درد باشد.

ممکن است پوست پوشاننده منطقه درد، قرمز شود یا در آن قسمت، گرما احساس شود. اگر عفونت وجود داشته باشد، فرد ممکن است دچار تب شود.

التهاب بورسیت ممکن است حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (مداوم) باشد. بورسیت مزمن ممکن است چندین ماه طول بکشد، هر از گاهی به چشم می‌آید و دوباره عود می‌کند.

 

انواع متداول بورسیت

از آنجا که 160 بورس در بدن وجود دارد، نواحی مختلف در بدن وجود دارد که می‌توانند در اثر بورسیت تحت تأثیر قرار گیرند. نمونه‌هایی از انواع بورسیت شامل موارد زیر است:

• باسن (بورسیت تروخانتری “trochanteric”)
• شانه (بورسیت ساب کرومیال “subacromial” یا ساب دلتوئید “sub deltoid”)
• آرنج (بورسیت الیکرانون “olecranon”)
• زانو (pes anserine bursitis از جنبه داخلی زانو)
• بورسیت پیش سلولی “Prepatellar” (بالای زانو)
• غده ایشیا “Ischial” در باسن (بورسیت ایسکالی “ischial”)
• پا و پاشنه پا (بورسیت کالکانی “calcaneal”، بورسیت “intermetatarsal”)
• بورسیت infrapatellar – “زانوی کشیش”

 

چه عواملی باعث ایجاد بورسیت می‌شوند؟

بورسیت به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود، از جمله:

• فعالیت بدنی شدید یا مکرر
• آسیب
• عفونت
• شرایط روماتیسمی اساسی مانند pseudogout و نقرس
• اختلالات التهابی مانند آرتریت روماتوئید “rheumatoid arthritis”، اسپوندیلیت آنکیلوزان “ankylosing spondylitis” و لوپوس اریتماتوز سیستمیک “lupus erythematosus”.

اصطکاک بیش از حد یا فشار بر روی بورس باعث تحریک و تورم می‌شود. حرکات یا موقعیت‌های تکراری که می‌توانند بورس اطراف مفصل را تحریک کنند شامل زانو زدن مکرر یا طولانی و خم شدن روی آرنج فرد است. علاوه بر این، ضربه شدید به قسمت جلوی زانو، پشت آرنج یا استخوان پاشنه می‌تواند باعث خون‌ ریزی بورس یا تولید مایعات بیش از حد که منجر به تورم می‌شود، گردد.

بورسیت ناشی از عفونت (بورسیت سپتیک “septic bursitis”) شایع نیست. این عفونت ممکن است در اثر شکستگی یا سوراخ شدن، خراشیدن یا نیش حشرات به پوست ایجاد شود. باکتری‌هایی که در خون گردش می‌کنند به ندرت می‌توانند یک بورس ملتهب مزمن را عفونی کنند. گاهی اوقات بورسیت بدون دلیل مشخص رخ می‌دهد.

بورسیت مزمن (طولانی مدت) که بدون درمان باقی مانده است می‌تواند منجر به ته‌نشینی ذخایر کلسیم (بورسیت کلسیفیک “calcific bursitis”) در بافت‌های نرم شود و در نتیجه باعث از دست دادن دائمی حرکت در منطقه بیماری می‌گردد.

معمولاً بورسیت در اثر استفاده بیش از حد از مفصل ایجاد می‌شود یا هنگامی که مفصل برای مدت زمان طولانی تحت فشار یا تنش است که اغلب با قدرت یا تعادل ضعیف همراه است. فعالیت‌های مکرر بدنی مانند فعالیت ورزشی خاص و آسیب زننده، می‌تواند باعث بورسیت شود.

همچنین بورسیت می‎تواند در اثر صدمه یا تروما “trauma” در ناحیه بورس ایجاد شود یا از تنگی و اضافه بار تاندون‌های مجاور ناشی شود.

استرس تکراری از کار (به عنوان مثال کار در خط تولید، تعمیر کف یا کاشی کاری)، ورزش (مانند تنیس یا آهسته دویدن) یا فعالیت‌های دیگر (باغبانی، نواختن ساز موسیقی) می‌تواند باعث بروز بورسیت شود.

” Housemaid’sknee” و “clergyman’s knee” از نتیجه التهاب بورسای در قسمت جلوی زانو اتفاق می‌افتد که ناشی از استرس مکرر زانو زدن (استفاده ناصحیح از زانو) در طولانی مدت است.

تاثیر بیماری بر شانه می‌تواند با بورسیت subacromial همراه باشد.

شرایط التهابی ممکن است باعث ایجاد تغییرات التهابی در مفاصل و تاندون‌ها در بدن شود. همچنین می‌تواند باعث ایجاد بورس شود.

همچنین عفونت می‌تواند باعث ایجاد بورسیت در بورسای نزدیک به سطح پوست شود (مانند زانو و آرنج).

علائم شایع بورسیت شامل موارد زیر است:

• حساسیت یا درد
• حرارت
• سرخی
• تورم
• سفتی، سختی
• حرکت محدود.

برخی از علائم به خصوص حساسیت یا درد ناشی از بورسیت ممکن است صبح‌ها یا بعد از ورزش یا فعالیت شدید پدیدار شود.

 

عوامل خطرزا و دلایل بروز نشانه‌های ناشی از بورسیت چیست؟

عوامل خطرزا در ابتلا به بورسیت شامل نقرس، حرکات تکراری و استفاده بیش از حد از مفصل، مشاغل خاص، آسیب‌دیدگی، آرتریت روماتوئید، مشکلات ستون فقرات و شرایط متابولیکی مانند دیابت است. نشانه‌های نقرس می‌توانند یک بورسا را که معمولاً بورس آرنج است به “gouty olecranon”  تبدیل کنند. برخی فعالیت‌ها مانند باغبانی شامل حرکات تکراری است که می‌تواند باعث بروز بورسیت شود. به همین ترتیب مشاغلی مانند فرش کردن از عوامل خطرزا در ابتلا به بورسیت به دلیل آسیب‌دیدگی حرکتی تکراری است. جراحات ارتوپدی مانند کشش مچ پا می تواند مکانیک بدن را مختل کند و باعث بورسیت زانو یا باسن شود. به همین ترتیب مشکلات ضعف در حالت ایستاده و ستون فقرات ممکن است مکانیک بدن را تحت تأثیر قرار داده و مستعد ابتلا به بورسیت نماید.

 

چه روش‌ها و آزمایشاتی بورسیت را تشخیص می دهند؟

بورسیت به طور معمول با درد موضعی یا تورم، حساسیت و درد همراه با حرکت بافت‌ها در ناحیه آسیب دیده مشخص می‌شود. آزمایش اشعه ایکس هنگامی که بورسیت مزمن یا مکرر بوده است می‌تواند برخی از نقاط حساس را در بورس تشخیص دهد. همچنین می توان از اسکن MRI برای شناسایی بورسیت استفاده کرد اما همیشه لازم نیست.

چگونه بورسیت تشخیص داده می‌شود؟

پزشک ممکن است موارد زیر را برای تشخیص بورسیت انجام دهد:

• معاینه جسمی و تاریخچه کامل پزشکی
• اشعه ایکس
• اسکن سونوگرافی
• آزمایش خون
• گرفتن یک نمونه از مایع موجود در بورسای آسیب دیده برای رد عفونت یا شرایط بیماری.

اگر مفصل دردناکی دارید که فکر می‌کنید ممکن است ناشی از بورسیت باشد، پزشک عمومی خود (GP) را ملاقات کنید. پزشک در مورد علائم و فعالیت‌های بدنی اخیر شما سؤال خواهد کرد و منطقه آسیب دیده را که دارای علائم بورسیت و دلایل احتمالی بیماری است، بررسی خواهد کرد. معمولاً آزمایش‌ها برای تشخیص اولیه لازم نیست.

پزشک شما ممکن است آزمایشاتی را برای کمک به تشخیص توصیه کند یا شما را برای ارزیابی بیشتر به یک متخصص ارجاع دهد. اسکن یا سونوگرافی منطقه آسیب دیده می‌تواند بورس متورم را نشان دهد. اکنون بسیاری از پزشکان ورزشی “sports doctors” می‌توانند این آزمایش را در اتاق‌های خود انجام دهند. اگر تشخیص قطعی نباشد، ممکن است اشعه ایکس یا MRI توصیه شود.

اگر نگران شدید که ممکن است بورس عفونی شده باشد، پزشک شما برداشتن مایعات از بورسا را ​​برای آزمایش توصیه می‌کند. این امر مستلزم داشتن یک سوزن کوچک برای ورود به بورسا است. گاهی اوقات تحت نظارت سونوگرافی، ارسال مایعات به آزمایشگاه برای انجام تست توصیه می‌شود.

خود مراقبتی در مقابل بورسیت

بیشتر افراد با اقدامات خودمراقبتی ساده مانند استراحت، بسته‌های خنک و بانداژ از بیماری بورسیت بهبود می‌یابند.

دوری از فعالیت‌هایی که درد را تشدید می‌کند، مهم و ضروری نیست. فعالیت‌های مربوط به مفصل را کاهش داده و استراحت کنید تا التهاب فروکش کند. اگر آرنج تحت تأثیر قرار گرفت، بازو را در یک محافظ و پوشش قرار دهید تا مفصل استراحت کند. در صورت آسیب دیدگی لگن یا زانو ممکن است قلاب یا چوب زیربغل برای پیاده‌روی مورد نیاز باشد.

شما باید از منطقه درگیر بیماری تا حد ممکن محافظت کنید. (به عنوان مثال اگر مبتلا به بورسیت هستید که روی زانوی شما تأثیر دارد، ممکن است پوشیدن محافظ زانو (زانوبند) کمک کند.)

کمپرس سرد می‌تواند در تسکین بخشی از درد و کاهش تورم در روز یا دو روز اول کمک کند. استفاده از بانداژ فشرده نیز می‌تواند موجب تسکین درد شود.

هنگامی که درد حاد فروکش کرد، می‌توانید تمرین ملایم مفصل را آغاز کرده و به آرامی دامنه حرکت را افزایش دهید.

اگر علائم شما در طی 7-10 روز با این اقدامات حل نشده است، از پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشاوره بگیرید. اگر تب داشتید یا مفصل بسیار دردناک و حساس شده است، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

درمان بورسیت

درمان بورسیت وابسته به وجود یا عدم وجود عفونت است. در مواردی که هیچ درمان عفونی نیاز نباشد، بر کاهش التهاب تمرکز خواهد شد. از جمله:

• بسته‌های یخ به منظور کاهش تورم و ناراحتی در این منطقه اعمال می‌شود.
• استراحت مخصوصا در ناحیه آسیب دیده (ممکن است محدود یا متوقف کردن فعالیتی که باعث ایجاد بورسیت شده باشد لازم باشد)
• پوشیدن نگهدارنده در بخش مفصل مصدوم. به عنوان مثال: یک محافظ بورسیت برای شانه یا آرنج
• کاهش فشار بر روی منطقه آسیب دیده با استفاده از پدهای اطراف بورسا و کفش مناسب جهت تسکین بورسیت پاشنه
• داروهای ضددرد و ضدالتهاب، مانند: ایبوپروفن ، ناپروکسن “ibuprofen, naproxen”
• تزریق کورتیزون (کورتیکواستروئید “corticosteroid”) به ناحیه آسیب دیده

گاهی اوقات برای تسکین فشار، مایعات نیاز به آسپیراسیون “aspirated” (با استفاده از سوزن و سرنگ) از بورسای آسیب دیده دارند. این درمان ممکن است بیش از یک بار انجام شود.

کاهش وزن ممکن است در بعضی موارد به منظور کاهش فشار بر روی مفصل آسیب دیده توصیه شود.

فیزیوتراپی یا تمریناتی که برای تقویت عضلات اطراف مفصل آسیب دیده است، توصیه می‌گردد.

در صورت وجود عفونت (بورسیت سپتیک) ممکن است نیاز به آنتی بیوتیک باشد. در موارد شدید، فرد بیمار ممکن است در بیمارستان بستری شود تا آنتی بیوتیک‌ها به صورت وریدی (از طریق قطره ای به داخل رگ) تزریق شوند.

در موارد شدید و مزمن، برداشتن و جراحی بورس آسیب دیده (بورسکتومی) ضروری است.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (“Non-steroidal” NSAIDs) که به عنوان کرم در دسترس هستند، می‌توانند در بخش پوستی و بر روی بورسای آسیب دیده ماساژ داده شوند تا در تسکین درد کمک کنند. NSAIDهای خوراکی (مانند ایبوپروفن “ibuprofen”) و ضددرد مانند پاراستامول “paracetamol” نیز باعث کاهش درد و التهاب می‎شوند.

اسپلینت “Splinting” (اسپلینت قطعه‌ای از تجهیزات پزشکی است جهت جلوگیری از حرکت بخشی از بدن که آسیب دیده است و همچنین محافظت از آن در برابر آسیب‌های بیشتر. اسپلینت اغلب برای تثبیت استخوان شکسته استفاده می‌شود در حالی که مصدوم برای درمان پیشرفته‌تر به بیمارستان منتقل می‌شود.) مفصل را با محدود کردن حرکت آن استراحت می‌دهد اما فقط باید تحت نظارت پزشک یا فیزیوتراپیست “physiotherapist” انجام شود.

بورس درگیر می‌تواند در درمان بیماری کمک‌رسانی کند و معمولاً در مواردی که اقدامات دیگر انجام نشده است، استفاده می‌شود.

در زمان چک کردن بیماری، ممکن است به فیزیوتراپ گفته شود که هرگونه تنگی عضلات یا عدم تعادل قدرت که ممکن است باعث بروز بورسیت شود را اصلاح کند.

در موارد شدید یا مکرر، ممکن است تخلیه بورس (هنگامی که مایع از بورس متورم خارج می‌شود) توصیه شود. به ندرت ممکن است بورسکتومی “bursectomy” (که در آن بورس مبتلا به جراحی برداشته می‌شود) در نظر گرفته شود.

چه داروهای خانگی درد ناشی از بورسیت را کاهش می‌دهند؟

بورسیت ساده مانند آن که در اثر جراحت جزئی ایجاد شده است، ممکن است به خوبی به درمان‌های خانگی پاسخ دهد.

استراحت برای درمان منطقه آسیب‌دیده و جلوگیری از فعالیت‌هایی که باعث وخیم‌تر شدن درد می‌شوند بسیار مهم هستند.

کمپرس‌های یخ یا سرد ممکن است به مدت 20 دقیقه دو بار در روز استفاده شود.

داروهای ضدالتهابی موضعی و خوراکی می‌توانند مؤثر باشند.

اگر علائم شامل تب باشد یا نگرانی در مورد وجود عفونت یا یک بیماری زمینه‌ای وجود دارد پس درمان خانگی مناسب نیست و باید فوراً با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت شود.

آیا می‌توان بورسیت را با درمان یا جراحی درمان کرد؟

معمولاً پیش آگهی بورسیت بسیار مناسب و حائز اهمیت است. بعضی اوقات تنظیم فعالیت‌ها در نهایت منجر به بهترین نتیجه می‌شود.

بورسیت عفونی می‌تواند به درمان جراحی بورس و آنتی بیوتیک‌ها احتیاج داشته باشد.

بورسیت نقرس و کلسیفیک اغلب عود می‌کند و در صورت مزمن بودن ممکن است نیاز به برداشتن بورس داشته باشد.

 

نکاتی برای جلوگیری از بورسیت مشترک

اجتناب یا به حداقل رساندن تروما در ناحیه می‌توان از بورسیت که در اثر صدمه ایجاد شده جلوگیری کرد. اغلب برای جلوگیری از بورسیت پیش از سلول، محافظ‌هایی از سپرهای نگهدارنده روی زانوهای خود می‌پوشند. اگر نقرس طولانی مدت درمان شود، در نهایت بورسیت نقرس دیگر رخ نخواهد داد.

عوارض بورسیت

عارضه اصلی بورسیت، عفونت بورس است. از آنجا که بورس اغلب در زیر پوست است، می‌تواند به برخی از انواع باکتری‌های پوستی آلوده شود. بورسیت عفونی در افراد با شرایط پزشکی خاص مانند دیابت شایع‌تر است. همچنین بعد از تزریق به بورس، احتمال ابتلا به عفونت وجود دارد.

عفونت می‌بایست درمان شود و مایع عفونی از بخش درگیر به بیماری خارج گردد.

جلوگیری از بورسیت

اگر فعالیت‌های تکراری مرتبط با بیماری بورسیت (مانند زانو زدن یا فعالیت‌های ورزشی خاص) دارید، عدم انجام یا به حداقل رساندن این فعالیت‎ها جهت جلوگیری از عود مجدد بیماری، بسیار مهم و اساسی است. این اقدامات به کاهش فشار روانی و درد در بورس کمک می‌کند.

در حالی که نمی‌توان از فعالیت‌ها جلوگیری کرد، استفاده از بالشتک‌های محافظ ممکن است یک راه خوب برای کمک به منطقه درگیر بیماری باشد.

در صورت وجود مشکلات مداوم در بورسیت مربوط به حرکات تکراری، یک متخصص کاردرمانی “occupational therapist” می تواند به شما کمک کند.

با تغییر روش انجام برخی کارها می‌توان خطر و شدت شعله‌ور شدن بورسیت را کاهش داد، به عنوان مثال:

• استفاده از محافظ‌های زانو در مشاغل یا سرگرمی‌هایی که به زانو زدن زیادی احتیاج دارند.
• خم کردن زانوها در هنگام بلند کردن چیزی. این کار باعث کاهش فشار در بورسای باسن می‌شود
• استفاده از چرخ خرید به جای حمل بارهای سنگین، باعث کاهش فشار در شانه‌ها و پشت فرد خواهد شد
• اقدام به استراحت‌های مکرر از کارهای تکراری
• حفظ وزن سالم بدن به منظور کاهش فشار در مفاصل
• تمرین و ورزش برای تقویت عضلات (که می‌تواند به محافظت از مفاصل آسیب دیده کمک کند.)
• گرم شدن و کشش قبل از فعالیت‌های شدید برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی مفصل
• تمیز و ضدعفونی کردن خراش یا بریدگی روی آرنج و زانوها به منظور جلوگیری از عفونت.

به منظور تشخیص و درمان بیماری بورسیت به کدام متخصص مراجعه کنید؟

مراکز درمانی برای ویزیت اولیه بیمار مفید هستند. همچنین مراجعه به پزشک عمومی، می‌تواند اولین اقدام فرد بیمار جهت تشخیص بیماری باشد.

متخصص و جراح ارتوپد جهت تشخیص نهایی و شروع درمان توصیه می‌شود.

همچنین متخصصین طب فیزیکی و توان بخشی در بخش تزریق جهت درمان بیماری فعالیت می‌نمایند.

متخصصین طب ورزشی پزشکانی هستند که در بخش عمومی و درمان ارتوپدی تخصص دارند.

ممکن است با توجه به شرایط شما، پزشک توصیه کند به متخصص مغز و اعصاب، متخصصین درد یا کایروپراتیک و مشاورها مراجعه نمایید.

درمان روانی و بهره‌گیری از مددکاران اجتماعی در این بیماری حائز اهمیت است.

 

منابع:

www.hopkinsmedicine.org

www.medicinenet.com