بیماری کلسیفیکاسیون “Calcification” هنگامی اتفاق می‌افتد که کلسیم در بافت بدن، رگ‌های خونی یا اندامها جمع شود. این تجمع می‌تواند روند طبیعی بدن شما را سخت و مختل کند. کلسیم از طریق جریان خون منتقل می‌شود. همچنین کلسیم در همه سلول‌ها یافت می‌شود. در نتیجه به طور معمول کلسیفیکاسیون می‌تواند در هر قسمت از بدن رخ دهد.
طبق گزارشات آکادمی ملی پزشکی با منبع معتبر (موسسه پزشکی)، حدود 99 درصد کلسیم بدن در دندان‌ها و استخوان‌های شما موجود است. 1 درصد دیگر در خون، ماهیچه‌ها، مایعات خارج از سلول‌ها و سایر بافت‌های بدن است.
برخی از اختلالات باعث رسوب کلسیم در مکان‌هایی می‌شود که به طور معمول کلسیم در آن وجود ندارد یا متعلق به آن نیست. این احتمال وجود دارد که با گذشت زمان، کلسیم در این قسمت‌ها جمع شود و مشکلاتی ایجاد نماید. در صورت بروز وضعیت تجمع کلسیم اضافی، این احتمال وجود دارد که به منظور جلوگیری از عوارض به درمان نیاز داشته باشید.
کلسیفیکاسیون می‌تواند با افزایش سن اتفاق بیفتد همچنین این احتمال وجود دارد که به عفونت، آسیب و سرطان مربوط باشد. تجمع بیش از حد کلسیم در عروق، کلیه‌ها یا پریکارد “pericardium” (غشایی که قلب را محاصره می‌کند) می‌تواند خطرناک باشد.
به طور معمول کلسیفیکاسیون پستان خوش‌خیم است. هر چند گاهی اوقات این شرایط می‌توانند نشانه‌ای از سرطان باشند.
به منظور کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع مختلف کلسیفیکاسیون از جمله علائم، علل و درمان آن‌ها ادامه مطلب را مطالعه نمایید.
با گذشت زمان، رسوبات کلسیم می‌توانند در قسمت‌های مختلف بدن تشکیل شود از جمله در:
- عروق
- غشاء خارجی قلب “pericardium”
- کلیه‌ها
- تاندون‌ها
- مفاصل
- مغز
- سینه‌ها
به طور معمول رسوبات كوچك كلسیم در كاركردهای بدن تغییری ایجاد نمی‌كنند. با این حال اگر رسوبات بسیار زیاد شوند، این احتمال وجود دارد که در عملکرد اندامها تداخل ایجاد کنند یا سایر مشکلات سلامتی را موجب شوند.
بسته به مکان بروز بیماری، کلسیفیکاسیون می‌تواند نشانه‌ای از موارد زیر باشد:
- جراحت
- التهاب
- ترمیم بافت
- عفونت
- سرطان
هر نوع از کلسیفیکاسیون بسته به این که در کدام قسمت از بدن رخ می‌دهد و علت آن چیست؛ ویژگی‌ها، مدیریت و درمان خاص خود را دارد.
فهرست مطالب
انواع کلسیفیکاسیون کدامند؟
کلسیفیکاسیون می‌تواند در بسیاری از نقاط بدن ایجاد شود از جمله:
- عروق کوچک و بزرگ
- دریچه‌های قلب
- مغز جایی که به عنوان کلسیفیکاسیون جمجمه شناخته می‌شود
- مفاصل و تاندون‌ها مانند مفاصل زانو و تاندون‌های روتاتور کاف “rotator cuff”
- بافت‌های نرم مانند پستان، عضلات و چربی
- کلیه، مثانه و کیسه صفرا
برخی از انواع تجمع‌های کلسیم بی‌ضرر است. اعتقاد بر این است که این رسوبات پاسخ بدن به التهاب، آسیب یا برخی فرآیندهای بیولوژیکی است. با این حال برخی از کلسیفیکاسیون‌ها می‌توانند عملکرد اندام را مختل کرده و رگ‌های خونی را تحت تأثیر قرار دهند.
طبق گزارشات بخش قلب در دانشکده پزشکی UCLA، بیشتر افراد بالای 60 سال در رگ‌های خونی خود رسوبات کلسیم دارند.
کلسیفیکاسیون شریان
کلسیفیکاسیون شریان ممکن است از سنین جوانی شروع شود اما پزشک تنها آن را زمانی که رسوب به اندازه کافی بزرگ باشد تا در اسکن تصویربرداری ظاهر شود، تشخیص می‌دهد. به طور معمول کلسیفیکاسیون شریان در افراد بالای 40 سال اتفاق می‌افتد.
افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر، کلسیفیکاسیون رگ‌های خونی را تجربه خواهند کرد.
همچنین کلسیفیکاسیون شریان با افزایش سن ممکن است بدتر شود. گزارش محققان مبنی بر این است که 90٪ مردان و 67٪ زنان بالای 70 سال دارای کلسیفیکاسیون عروق کرونر هستند.
کلسیفیکاسیون پریکارد “Pericardial”
در پریکاردیت انقباضی، یک پوشش calcified ضخیم جایگزین پوشش طبیعی اطراف قلب یا پریکارد می‌شود. پوشش ضخیم‌تر، بخش‌های تحتانی قلب را برای پر کردن از خون می‌پوشانند و کار را دشوار می‌کنند.
کلسیفیکاسیون کلیه
رسوبات کلسیم ممکن است در کلیه‌ها نیز ایجاد شوند. به این وضعیت نفروکلسینوز “nephrocalcinosis” می‌گویند.
این احتمال وجود دارد که افراد مبتلا به نفروکلسینوز مقادیر زیادی کلسیم یا فسفات در خون یا ادرار خود داشته باشند.
پزشکان نفروکلسینوز را با عنوان مولکولی، میکروسکوپی یا ماکروسکوپی طبقه بندی می‌کنند. این طبقه‌بندی به اندازه رسوب کلسیم و این موضوع که در اشعه ایکس یا میکروسکوپ قابل مشاهده است یا خیر بستگی دارد.
به طور معمول یک پزشک رسوبات کلسیم را در مدولای کلیه “medulla” که قسمت داخلی آن است، پیدا می‌کند.
کلسیفیکاسیون مفصل و تاندون
غالباً رادیولوژیست‌ها کلسیفیکاسیون را در مفاصل و تاندون‌ها تشخیص می‌دهند. با این حال این احتمال وجود دارد که تشخیص کلسیم از استخوان یا اندام بیرونی دشوار باشد.
کلسیفیکاسیون مفصل و تاندون هر دو نسبتاً شایع هستند. به عنوان مثال در حدود 3-15٪ از افراد دارای کلسیفیکاسیون تاندون هستند که این وضعیت تاندونیت کلسیفیک نام دارد.
کلسیفیکاسیون مغز
کلسیفیکاسیون اولیه ارثی مغز زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات غیرطبیعی کلسیم در رگ‌های خونی مغز تشکیل شوند. به طور معمول این رسوبات در گانگلیون‌های “ganglia” پایه شکل می‌گیرند که حرکت بدنی را آغاز و کنترل می‌نمایند.
مانند بسیاری از انواع دیگر کلسیفیکاسیون، رسوبات کلسیم تنها با استفاده از اسکن تصویربرداری قابل مشاهده خواهد بود.
کلسیفیکاسیون پستان
فقط یک ماموگرافی می‌تواند کلسیفیکاسیون پستان را تشخیص دهد.
پزشکان کلسیفیکاسیون پستان را بر اساس اندازه رسوب کلسیم طبقه‌بندی می‌کنند.
کلسیفیکاسیون ماکرو، رسوبات بزرگ و کاملاً مشخصی هستند. این موارد معمولاً نشانه سرطان نیستند.
از طرف دیگر میکروکلسیفیکاسیون‌ها “Microcalcifications” به صورت لکه‌های کوچک در اشعه ایکس و از طریق ماموگرافی ظاهر می‌شوند. این موارد نیز معمولاً جای نگرانی ندارند اما وجود رسوباتی با اشکال و اندازه‌های مختلف که در ناحیه‌ای از سلول‌های به سرعت در حال تکثیر جمع شده‌اند، ممکن است نشانه سرطان باشد.
علل بروز و ابتلا به کلسیفیکاسیون چیست؟
عوامل زیادی در بروز کلسیفیکاسیون نقش دارند.
این عوامل شامل موارد زیر است:
عفونت‌ها
- اختلالات متابولیسم کلسیم که باعث افزایش کلسیم (تجمع بیش از حد کلسیم در خون) می‌شود
- اختلالات ژنتیکی یا خودایمنی بر سیستم اسکلتی و بافت‌های همبند تأثیر می‌گذارد
التهاب مداوم
طبق گفته متخصصان دانشگاه هاروارد، یک تصور غلط و رایج این است که کلسیفیکاسیون ناشی از یک رژیم غذایی غنی از کلسیم است. با این حال محققان ارتباطی بین میزان مصرف کلسیم در رژیم غذایی و خطر بالای رسوب کلسیم پیدا نکرده‌اند.
این امر در مورد سنگ کلیه نیز صادق است. بیشتر سنگ‌های کلیه از اگزالات کلسیم “calcium oxalate” ساخته می شوند. افرادی که به سنگ‌های اگزالات کلسیم مبتلا می‌شوند، کلسیم بیشتری در ادرار خود آزاد می‌کنند. این اختلاف بدون توجه به میزان کلسیم افراد در رژیم غذایی آن‌ها اتفاق می‌افتد.
تشخیص کلسیفیکاسیون چگونه است؟
به طور معمول کلسیفیکاسیون از طریق اشعه X تشخیص داده می‌شود. آزمایش‌های اشعه ایکس با استفاده از تابش الکترومغناطیسی از اندام‌های داخلی شما عکس می‌گیرد و به طور معمول هیچ ناراحتی ایجاد نمی‌کند. به طور معمول پزشک با اشعه ایکس بلافاصله هرگونه مشکل و اختلال کلسیفیکاسیون را تشخیص می‌دهد.
همچنین این احتمال وجود دارد که پزشک شما آزمایش خون را تجویز کند. به عنوان مثال اگر به سنگ کلیه مبتلا باشید، این آزمایشات می‌تواند عملکرد کلی کلیه شما را تعیین کند.
گاهی اوقات رسوبات کلسیم در مناطق سرطانی یافت می‌شود. به طور معمول تشخیص کلسیفیکاسیون به رد سرطان و توضیح علت انجام آزمایش کمک می‌کند. پزشک به منظور نمونه‌برداری، از بافت بیوپسی شده (اغلب از طریق یک سوزن) استفاده می‌کند. سپس نمونه به منظور آزمایش به آزمایشگاه ارسال می‌شود. اگر هیچ سلول سرطانی شناسایی نشده باشد، پزشک شما کلسیفیکاسیون را خوش‌خیم معرفی می‌نماید.
به طور کلی کلسیفیکاسیون پستان چیست؟
کلسیفیکاسیون پستان هنگامی اتفاق می‌افتد که کلسیم در بافت نرم پستان جمع شود. کلسیفیکاسیون پستان دو نوع اصلی دارد: کلسیفیکاسیون کلان “macrocalcifications” (تجمع کلسیم زیاد) و کلسیفیکاسیون خرد “microcalcifications” (تجمع کلسیم کم).
طبق گزارشات منبع ملی معتبر سرطان، تجمع کلسیوم از نوع ماکرو در سینه‌ها بیشتر در زنان بالای 50 سال دیده می‌شود. این احتمال وجود دارد که مردان نیز مبتلا به کلسیفیکاسیون پستان شوند اما این بیماری در مردان به اندازه زنان رایج نیست.
کلسیفیکاسیون پستان به چند دلیل اتفاق می‌افتد. آسیب‌های پستان، ترشحات سلولی، عفونت‌ها و التهابات همگی می‌توانند باعث تجمع کلسیم در سینه شوند. اگر سرطان پستان یا پرتودرمانی سرطان داشته باشید، این احتمال وجود دارد که به کلسیفیکاسیون نیز مبتلا باشید.
بیشتر وضعیت‌های کلسیفیکاسیون پستانی، سرطانی نیستند. این امر به ویژه در مورد نوع macrocalcifications بسیار صادق است.
میکروکلسیفیکاسیون‌ها غالباً سرطانی نیستند اما برخی از الگوهای میکروکلسیفیکاسیون “Microcalcifications” ممکن است نشانه‌هایی از ابتلا به سرطان پستان باشند.
رسوبات کلسیفیکاسیون پستان خیلی کوچک است که در معاینه منظم پستان دیده نمی‌شود. به طور معمول پزشک شما این رسوبات را در هنگام انجام ماموگرافی “mammogram” از بافت پستان شما مشاهده می‌کنند. در صورت نیاز به بررسی مجدد کلسیم، این احتمال وجود دارد که پزشک از شما بخواهد که قرار ملاقات بعدی را تعیین کنید.
همچنین پزشک شما ممکن است به منظور انجام آزمایش کلسیفیکاسیون، نمونه‌برداری کند، زیرا وضعیت شما ممکن است مشکوک باشد. در این شرایط پزشک شما جراحی جزئی به منظور برداشتن رسوبات کلسیفیکاسیون را برای بررسی دقیق‌تر آن‌ها پیشنهاد می‌کند.
انجام ماموگرافی منظم در سنین مشخص شده، می‌تواند در صورت وجود رسوبات کلسیم در پستان کمک کننده باشد. هرچه زودتر بیماری، اختلال یا رسوبات در پستان کشف شوند، با احتمال بالا نتیجه مثبتی در درمان خواهید داشت.
درمان کلسیفیکاسیون چگونه است؟
درمان کلسیفیکاسیون به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- رسوبات کلسیم در کجا رخ داده است؟
- علت اصلی آن‌ها چیست؟
- در صورت وجود چه عوارضی به وجود می‌آیند؟
پزشک شما به منظور تشخیص عوارض احتمالی پس از یافتن کلسیفیکاسیون به ملاقات‌های پی‌درپی و منظم نیاز دارد. کلسیفیکاسیون شرایین، نوع خطرناک این بیماری تلقی نمی‌شود.
همچنین دریچه‌های قلب می‌توانند باعث ایجاد کلسیم شوند. اگر تجمع کلسیم به قدری شدید باشد که بتواند عملکرد دریچه قلب را تحت تأثیر قرار دهد، در این حالت ممکن است به منظور باز کردن یا جایگزینی دریچه قلب به جراحی نیاز داشته باشید.
انواع درمان‌های سنگ کلیه به بهبود وضعیت تجمع کلسیم در کلیه‌ها کمک می‌کنند. این احتکال وجود دارد که پزشک شما به منظور جلوگیری از سنگ کلیه و تجمع کلسیم در آینده، داروی مدر به نام تیازید “thiazide” تجویز کند. این داروی ادرار آور در حالی که کلسیم بیشتری را نگه می‌دارد، آن را به کلیه‌ها منتقل می‌کند تا ادرار آزاد کنند.
به طور کلی رسوبات کلسیم در مفاصل و تاندون‌های شما علائم دردناکی ایجاد نمی‌کنند اما این رسوبات می‌توانند دامنه حرکت را تحت تأثیر قرار داده و باعث بروز ناراحتی شوند. درمان‌ها ممکن است شامل مصرف داروهای ضدالتهابی و استفاده از کیسه‌های یخ باشد. اگر درد از بین نرود، پزشک ممکن است جراحی را توصیه نماید.
جلوگیری از بروز و ابتلا به کلسیفیکاسیون
اگر شما بیش از 65 سال دارید، به طور منظم و به منظور انجام آزمایش خون به پزشک خود مراجعه کنید تا سطح کلسیم به همراه سایر آزمایشات ارزیابی شود.
اگر کمتر از 65 سال دارید و با نقص قلبی یا مشکلات مربوط به کلیه متولد شده‌اید، احتمال بروز کلسیفیکاسیون برای شما بیشتر از سایر افراد با سن شما است. اگر از هر یک از این شرایط مطلع هستید، در مورد آزمایش کلسیفیکاسیون از پزشک خود سوال نمایید.
برخی از داروها می‌توانند سطح کلسیم بدن شما را تحت تأثیر قرار دهند. داروهای کلسترول “Cholesterol”، داروهای فشار خون و درمان جایگزینی هورمون از داروهای رایج هستند که بر نحوه تولید و مصرف کلسیم در بدن تأثیر می‌گذارند. در صورت استفاده از هر یک از این داروها یا انجام درمان‌های مربوطه با پزشک خود صحبت کنید تا تأثیرات این روش‌ها را روی سطح کلسیم را متوجه شوند.
اگر به طور مكرر از مكملهای كربنات كلسیم “calcium carbonate” (مانند Tums) استفاده می‌كنید، خطر افزایش كلسیم را به سطوح بالا می‌رسانید. مشکلات کلیه یا پاراتیروئید “parathyroid”(چهار غده کوچک پشت تیروئید) نیز می‌تواند باعث افزایش بیش از حد سطح کلسیم در خون شود.
میزان کلسیم مورد نیاز شما در روز براساس سن شما متغییر است. با توجه به سن، جنسیت و سایر موارد بهداشتی، با پزشک خود در مورد دوز مناسب کلسیم خود صحبت کنید.
سیگار کشیدن با افزایش کلسیفیکاسیون در قلب و عروق اصلی همراه است. با توجه به این موضوع که مشخص شده است سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی است، این احتمال وجود دارد که این موضوع در بروز کلسیفیکاسیون‌ها نیز نقش داشته باشند. به طور کلی ترک سیگار فواید کوتاه مدت و بلند مدت زیادی دارد به ویژه برای قلب، رگ‌های خونی و مغز شما.
هیچ روش اثبات شده‌ای به منظور جلوگیری از کلسیفیکاسیون وجود ندارد، زیرا این وضعیت نتیجه انواع فرآیندهای بیولوژیکی هستند. ترک سیگار و تغییر رژیم غذایی، بسته به محل تجمع کلسیم، ممکن است بر تشکیل کلسیفیکاسیون تأثیر بگذارد. این احتمال وجود دارد که با تغییرات خاصی در رژیم غذایی، سنگ کلیه کمتر ایجاد شود. با پزشک خود در مورد راه‌های اضافه کردن رژیم غذایی سالم به سبک زندگی خود صحبت کنید.
چشم انداز و آینده کلسیفیکاسیون چیست؟
کلسیفیکاسیون به خودی خود علائمی ایجاد نمی‌کند. به طور معمول آن‌ها هنگام انجام اشعه ایکس و به دلایل دیگر شناسایی می‌شوند. در صورت بروز هرگونه مشکل اساسی در سلامتی با پزشک خود صحبت کنید. به عنوان مثال اگر به بیماری قلبی، بیماری کلیوی مبتلا هستید یا سیگار می‌کشید، این احتمال وجود دارد که در معرض ابتلا به کلسیفیکاسیون باشید.
چشم انداز شما به محل و شدت کلسیفیکاسیون بستگی دارد. رسوبات کلسیم سخت و حاد می‌توانند روند حیاتی مغز و قلب را قطع کنند. کلسیفیکاسیون در رگ‌های خونی شما می‌تواند منجر به بیماری کرونر قلب “coronary heart” شود.
شما و پزشک متخصص شما در مورد بهترین روش‌های مدیریت مسائل بهداشتی که ممکن است شما را در معرض خطر ابتلای کلسیفیکاسیون قرار دهد، صحبت کنید.
نکته آخر در مورد کلسیفیکاسیون
کلسیفیکاسیون تجمع کلسیم در بافت بدن است. تجمع می‌تواند رسوبات سخت شده را در بافت‌های نرم، شریان‌ها و مناطق دیگر ایجاد کند. برخی از کلسیفیکاسیون‌ها علائم دردناکی ایجاد نمی‌کنند، در حالی که برخی دیگر منجر به عوارض جدی می‌شوند. درمان به محل، شدت و علت اصلی رسوبات بستگی دارد.
منابع:
