سرطان روده بیماری است که بر دستگاه گوارش (بین معده و روده) تأثیر می‌گذارد. این بیماری بر روی روده کوچک که محل هضم غذا است یا روده بزرگ که آنچه از غذای ما باقی مانده است را به زباله جامد تبدیل میکند، تأثیر می‌گذارد. سرطان روده در درجه اول به سرطان روده بزرگ یا رکتوم که بیشتر از سرطان روده کوچک متداول است، گفته می‌شود.
علائم بارز سرطان روده بزرگ شامل تغییر در عادات روده و خون ریزی از آن می‌باشد. درمان این بیماری، معمولا از طریق جراحی است که در بعضی موارد با شیمی درمانی یا پرتو درمانی ادامه می‌یابد. در بسیاری از موارد، در صورت تشخیص درست و هم‌چنین در مراحل اولیه بیماری، سرطان كولوركتال (سرطان روده بزرگ به نام‌های سرطان کولون، سرطان کولون و رکتوم یا سرطان کولورکتال هم نامیده می‌شود.) قابل درمان است.
سرطان روده و سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌های تشخیص داده شده در بین بزرگسالان با حدود 3000 مورد جدید در سال است. نیوزلند، یکی از بالاترین آمارهای مبتلا به سرطان روده و هم‌چنین مرگ‌و‌میر ناشی از آن را در جهان غرب دارد.
روده یک لوله ماهیچه‌ای به طول 6متر است که از معده تا روده و مقعد امتداد می‌یابد و بخشی از دستگاه گوارش است.
معده غذا و مایعات را تجزیه میکند و غذا برای هضم به روده کوچک منتقل می شود. از همان‌جا مواد مغذی در جریان خون جذب می‌شوند. بقایای غذا به روده بزرگ که از دو قسمت روده بزرگ و رکتوم (راست روده) تشکیل شده‌است، منتقل می‌شوند. روده بزرگ به طول 1.5 متر مایعات را از مواد غذایی هضم شده خارج کرده و آن را به ضایعات جامد تبدیل میکند. رکتوم (راست روده) به طول 12 تا 15 سانتیمتر این ضایعات جامد را نگه می‌دارد تا اینکه از طریق مقعد و با حرکت روده به بیرون رانده شوند (که به آن مدفوع نیز گفته می‌شود).
شایع‌ترین شکل سرطان روده در روده بزرگ یا رکتوم ایجاد می‌گردد. از این رو، از آن به عنوان سرطان روده بزرگ یا سرطان کولورکتال نیز یاد می‌شود. سرطان روده کوچک بسیار نادر است.
سرطان کولورکتال رشد غیر طبیعی سلول‌هایی است که دیواره روده بزرگ یا رکتوم را پوشانده و می‌تواند با پولیپ همراه باشد و با عنوان رشد گوشتی غیر سرطانی (خوش خیم) که در دیواره روده ایجاد می‌شود، آغاز می‌گردد. پولیپ‌ها با افزایش سن شایع‌تر می‌شوند. رشد غیر طبیعی سلول باعث ایجاد سرطان بد خیم یا تومور می‌شود که می‌تواند بر عملکرد روده تاثیر بگذارد.
فهرست مطالب
علل سرطان روده:
به صورت کلی عواملی که باعث ایجاد سرطان روده / روده بزرگ می‌شود، مشخص نشده است. اما چندین عامل که به نظر می‌رسد احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد، مشخص است.
سابقه خانوادگی در ابتلا به سرطان روده یا پولیپ: داشتن یک بستگان درجه یک (پدر، مادر، برادر، خواهر) یا درجه دوم (پدربزرگ، مادربزرگ، عمه، عمو) مبتلا به سرطان روده یا پولیپ، از عوامل مبتلا به سرطان روده است.
خطر ابتلا به این بیماری در افرادی که دارای بیماری التهابی روده مانند ورم مزمن مخاط روده بزرگ و برخی موارد از بیماری کرون (بیماری کرون یک بیماری التهابی روده (IBD) است. باعث التهاب دستگاه گوارش شما می‌شود و منجر به درد شکم، اسهال شدید، خستگی، کاهش وزن و سوء تغذیه می‌گردد.) هستند، افزایش می‌یابد.
اعتقاد بر این است که رژیم‌های غذایی پر چربی عامل توسعه سرطان روده هستند. کشورهایی که آمار مبتلا به سرطان روده بالایی دارند، نسبت به کشورهایی که آمار مبتلا به سرطان روده پایین‌تری دارند، نرخ چربی‌خون بیشتری دارند. تصور می‌شود که هضم چربی در روده بزرگ منجر به تشکیل مواد شیمیایی ایجاد کننده سرطان می‌شود. مصرف چربی کمتر به کاهش ابتلا به سرطان روده کمک میکند.
سرطان کولورکتال معمولاً بعد از سن 50 سالگی رخ می‌دهد.
علائم و نشانه‌های سرطان روده:
علائم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ متنوع است، از جمله:
- خون در مدفوع / یا خون ریزی از روده
- تغییر در عادت روده بیشتر از 6 هفته (به عنوان مثال مدفوع شل، اسهال یا یبوست)
- درد معده (اغلب شدید)
- ایجاد توده یا توده‌هایی در شکم
- کاهش وزن
- ضعف و خستگی (علائم کم خونی).
تشخیص سرطان روده:
تشخیص سرطان کولورکتال به وسیله مجموعه‌ای از آزمایشات از جمله معاینه دیجیتال مقعد (پزشک شما با استفاده از انگشت، توده‌های مشکوک را لمس میکند)، آزمایش خون در مدفوع، آزمایش خون برای تشخیص کم خونی و اشعه ایکس انجام میگیرد.
آزمایش نهایی برای سرطان کولورکتال، کولونوسکوپی است. کولونوسکوپی توسط جراح کولورکتال یا متخصص گوارش با استفاده از کولونوسکوپ (یک ابزار لوله‌ای نازک، انعطاف‌پذیر و دارای یک دوربین فیلمبرداری) برای مشاهده پوشش روده‌ها و در صورت لزوم نمونه برداری از بافت بیوپسی و هم‌چنین برای آزمایشات آزمایشگاهی انجام می‌گردد.
انواع راه‌های تشخیص سرطان روده را به اختصار توضیح می‌دهیم:
آزمایش خون
آزمایش خون جهت تشخیص علائمی که باعث از دست رفتن خون در مدفوع می‌گردد. هم‌چنین آزمایش خون می‌تواند تعداد گلبول‌های قرمز شما را بررسی کند.
کولونوسکوپی
بهترین آزمایش برای سرطان روده، کولونوسکوپی (که طول روده‌بزرگ را بررسی میکند) است. گاز دی‌اکسیدکربن از طریق یک لوله انعطاف‌پذیر به داخل مقعد و روده بزرگ وارد می‌شود. دوربینی که در انتهای لوله قرار دارد به پزشک شما اجازه می‌دهد تا به دنبال بافت غیر طبیعی باشد.
معمولا پزشکان دستورالعمل ثابتی را برای آمادگی بیمار جهت انجام این تست به او می‌دهند. همه جامدات باید از یک تا سه روز قبل از انجام کولونوسکوپی از دستگاه گوارش خالی شوند. بیماران باید از نوشیدن مایعات حاوی رنگ بنفش یا قرمز خودداری کنند.
مایعات مجاز عبارتند از:
– آب گوشت یا مرغ
– آب
– آب انواع میوه‌ها
– قهوه بدون چربی
– چای ساده
– نوشیدنی‌های روان
بیمار شب قبل از انجام کولونوسکوپی،می‌بایست از داروهای مسهل جهت تمیز شدن روده استفاده نماید.هم‌چنین به علت استفاده از داروهای آرامش بخش، امکان رانندگی برای او وجود ندارد.
پزشکان در صورت مشاهده پولیپ و موارد غیر طبیعی در روده‌بزرگ، آنها را بر می‌دارد و بعد از اتمام کولونوسکوپی پولیپ‌ها را جهت تشخیص سرطانی بودن، به آزمایشگاه می‌فرستد.
پولیپ‌ها در بزرگسالان شایع است اما اغلب بدون خطر است. گاهی سرطان روده بزرگ از یک پولیپ شروع می‌شود. بنابراین برداشتن آنها در جلوگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ موثر است.
اگر پزشکان در حین کولونوسکوپی، بافت غیر طبیعی مشاهده‌کنند نمونه‌ای از آن‌را جهت بررسی دقیق نمونه گرفته شده، بر می‌دارند که به این عمل بیوپسی می‌گویند.
اگر در زمان برداشتن پولیپ و یا بیوپسی خون ریزی اتفاق بیفتد، پزشک با استفاده از یک پروب الکتریکی و یا داروهای مخصوص، از طریق کولونوسکوپ جلوی آن را میگیرد.
سی‌تی‌اسکن یا MRI
در سی‌تی‌اسکن تصاویر سه بعدی از چندین اندام به طور هم‌زمان تولید می‌گردد و می‌توان از آنها جهت بررسی روده استفاده کرد. اسکن MRI تصاویر مقطعی از بدن را تولید میکند و میزان تومورها را نشان می‌دهد.
اسکن PET
در تصویر برداری با مواد رادیواکتیو پوزیترون دهنده (PET) مقدار کمی گلوکز رادیواکتیو به صورت وریدی به بدن تزریق می‌شود. هنگام اسکن، سلول‌های سرطانی روشن‌تر دیده می‌شوند.
PET-CT بیشترین کاربرد را در سرطان‌های ریه، کولون و رکتوم، لنفوم، پستان، مری، تومورهای سر و گردن، تیروئید، تخمدان و بیضه دارا می‌باشد. مهم‌ترین مزایای تصویربرداری به روش PET-CT در بیماری‌های بد خیم شامل موارد زیر می‌باشد:
- تشخیص بیماری در ابتدای بیماری
- امکان بررسی دقیق و تشخیص وسعت بیماری به‌علت رزولوشن بالا
- امکان بررسی آسان بیماری به‌دلیل انجام‌اسکن از تمام بدن دریک مرحله
- تشخیص زودرس عود بیماری از مشاهده تغییرات بافتی
- پیش آگاهی بیماری در مراحل اولیه
- مشخص شدن دقیق محل پولیپ‌ها جهت انجام بیوپسی و اقدامات‌درمانی
- ممکن است در کاهش هزینه‌های کلی‌درمان اثر بگذارد.
سونوگرافی
این آزمایش با استفاده از امواج صوتی است که وقتی چیزی متراکم، مانند تومور مشاهده می‌شود، پژواک می‌شود. از سونوگرافی شکمی برای تشخیص این موضوع که سرطان به کبد سرایت کرده است یا نه استفاده می‌شود. این در حالی است که اگر در آزمایش‌های دیگر، سرطان در روده یا مقعد نشان داده شده‌باشد، سونوگرافی درون ریز (ERUS) انجام می‌گردد.
مرحله تایید ابتلا به سرطان کولورکتال:
هنگامی که سرطان روده بزرگ تشخیص داده می‌شود، آزمایش‌های دیگری (از جمله اسکن‌های MRI ، Ct و PET) برای تعیین میزان بیماری انجام می‌شود؛ مرحله‌بندی برای سرطان روده بزرگ به‌شرح زیر است:
- مرحله اول: (پیشرفت کم سرطان) – این نوع سرطان که شامل لایه‌های داخلی دیواره روده بزرگ یا رکتوم است، با تاکید بر اهمیت تشخیص زود هنگام سرطان، احتمال درمان سرطان، بیش از 90٪ دارد.
- مرحله دوم: در این مرحله سرطان رشد و گسترش بیشتری از طریق دیواره روده بزرگ یا راست‌روده به داخل قسمت‌های مجاور روده کرده ست.
- مرحله سوم: در این مرحله از بیماری، تومورهای سرطانی به غدد لنفاوی موضعی (متاستاز) شیوع پیدا کرده است.
- مرحله چهارم: (پیشرفته‌ترین سرطان) – در این مرحله سرطان در اندام‌های دوردست، مانند کبد و ریه‌ها یا غدد لنفاوی گسترش یافته است.
درمان سرطان روده:
درمان‌های اولیه سرطان روده بزرگ، جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی و شیمی درمانی و پرتو درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است.
برای اکثر مبتلایان به سرطان روده I و مرحله II ، جراحی تنها درمانی است که لازم است. با این حال، هنگامی که سرطان به غدد لنفاوی موضعی (مرحله III) گسترش یافته است، حتی اگر تمام شواهد قابل مشاهده در مورد سرطان توسط عمل جراحی حذف شده باشد، خطر بازگشت سرطان هم‌چنان زیاد است. در این حالت احتمالاً از شیمی درمانی برای کاهش خطر بازگشت سرطان استفاده می‌شود.
چندین روش مختلف برای شیمی درمانی جهت درمان سرطان روده بزرگ وجود دارد. ساده‌ترین روش‌های درمانی شامل یک نوع داروی شیمی درمانی است که به صورت قرص یا با تزریق وریدی تجویز می‌شود. اما گاهی اوقات ترکیبی از داروهای شیمی درمانی توصیه می‌شود. شیمی درمانی به طور معمول برای مدت 6 ماه انجام می‌گردد.
هنگامی که سرطان روده بزرگ به سایر قسمت‌های بدن (سرطان مرحله III و IV) گسترش یافته است، شیمی درمانی بهترین درمان است؛ اگرچه امکان بازگشت بیماری وجود دارد اما می‌تواند امید به زندگی و کیفیت زندگی را افزایش‌دهد.
داروهای بیولوژیکی، معروف به آنتی بادی‌های مونوکلونال (به عنوان مثال cetuximab)، داروهای جدیدتری هستند که در موارد سرطان متاستاتیک روده می‌توانند در ترکیب با شیمی درمانی استفاده شوند.این داروها با اتصال به پروتئین‌های محرک رشد، سطح سلول‌های سرطانی و آنتی بادی‌های مونوکلونال را مسدود می‌کنند.
پرتو درمانی معمولاً برای سرطان روده مورد استفاده قرار میگیرد، زیرا جراحی تومورهای داخل روده معمولاً دشوارتر از تومورها در سایر قسمت‌های روده است.
جلوگیری از ابتلا به سرطان روده:
علت خاص سرطان‌های روده مشخص نیست، اما شیوه زندگی ممکن است در پیشرفت آن نقش داشته باشد. بنابراین ایجاد تغییرات زیر در شیوه زندگی یا اصلاحات در آن، ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده را کاهش دهد:
- حفظ وزن سالم بدن
- فعال بودن از نظر جسمی
- خوردن یک رژیم غذایی سرشار از غلات سبوس‌دار، غلات، میوه و سبزیجات
- کاهش چربی‌ها، نمک و قندها
- نوشیدن الکل در حد اعتدال
- ترک سیگار
برای تشخیص و درمان سرطان روده به کدام متخصص مراجعه کنم؟
دلایل زیادی وجود دارد که شما ممکن است به یک متخصص بیماری‌های معده و روده مراجعه کنید. این متخصص کولونوسکوپی معمولی را انجام می‌دهد و در بخش آزمایشگاهی، داخل روده بزرگ شما را بررسی میکند. در صورت بروز مشکل در معالجه، ممکن است شما را به متخصص گوارش ارجاع دهد.
در اولین مراجعه شما به متخصص گوارش، او علائم شما را ارزیابی میکند. به عنوان بخشی از این مشاوره، متخصص گوارش ممکن است آزمایش یا روش‌های دیگری مانند آزمایش خون، تصویر برداری یا معاینات آندوسکوپی را برای تشخیص یا درمان تجویز کند.
قبل از قرار ملاقات با متخصص:
- برای درمان مشکلات گوارشی و روده بزرگ، با پزشک متخصص ملاقات کنید.
- یک گزارش از علائم خودتان ایجاد کنید.
- تاریخچه سلامت شخصی خود را کامل کنید.
- از یک دوست و یا اعضای خانواده بخواهید که به شما بپیوندد.
- لیستی از سوالات ایجاد کنید.
- یادداشت کنید.
- تاریخچه پزشکی کامل و متراکمی ارائه‌کنید.
- سوالات خود را شفاف و واضح از متخصص بپرسید.
داروهای گیاهی برای درمان سرطان روده:
داروهای گیاهی در بسیاری از سیستم‌های طب سنتی مورد استفاده قرار گرفته است. آنها از تمام قسمت‌های گیاه از جمله ریشه، برگ، میوه و گل تولید می‌شوند. این داروها حاوی مواد فعال هستند که می‌توانند باعث ایجاد تغییرات شیمیایی در بدن شوند. داروهای گیاهی از طریق دهان بلعیده می‌شوند و یا برای درمان بیماری و تقویت سلامتی روی پوست مالیده می شوند. گاهی گیاهان به عنوان درمان‌های بیولوژیکی طبقه‌بندی می‌شوند.
هیچ مدرک علمی معتبری دردست نیست که داروهای گیاهی به تنهایی می‌توانند سرطان روده را درمان یا معالجه کنند. با این وجود، برخی عصاره‌های گیاهان دارای اثر ضد سرطان بوده و به داروهای شیمی درمانی تبدیل شده‌اند. این‌ها شامل وین کریستین از گیاه پورچینک، و تاکسانس از پوست درخت سرخدار اقیانوس آرام هستند.
نکاتی درباره استفاده ایمن از محصولات گیاهی:
محصولات گیاهی می‌بایست توسط یک پزشک متخصص تجویز شوند و از تهیه کننده‌های معتبر خریداری شوند.
از محصولاتی استفاده کنید که به طور واضح تاریخ، مقدار، دوز مصرفی، دستورالعمل‌ها، اطلاعات ایمنی (در صورت وجود) و… بر روی جعبه‌اش داشته باشد.
از استفاده‌ی محصولات بدون نسخه از فروشگاه‌های موادغذایی، داروخانه یا اینترنت خودداری نمایید.
حتماً نحوه تهیه و مصرف گیاهان دارویی خود را بدانید. مانند داروهای معمولی، مصرف دوز صحیح و در زمان مناسب برای داروهای گیاهی ضروری‌است.
توجه به نکات ضروری در استفاده از گیاهان دارویی در طول درمان سرطان:
اگرچه این داروها از گیاهان طبیعی هستند، اما همیشه بی‌خطر نیستند. مصرف دوز اشتباه یا ترکیب اشتباه یا استفاده از قسمت اشتباه گیاه ممکن‌است عوارض جانبی ایجاد کند یا سمی باشد. هم‌چنین داروهای گیاهی که با شیمی درمانی، پرتو درمانی و هورمون درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توانند باعث تداخلات دارویی مضر شوند. تمام گیاهان دارویی باید توسط پزشک متخصص واجد شرایط تجویز شوند.
کوهوش سیاه ( ضد درد، آرام‌بخش و ضد التهاب)
گیاه شناسان اغلب این گیاه را برای خانم‌ها در دوران یائسگی که دچار گرگرفتگی می‌شوند تجویز می‌کنند. در حالی که آزمایشات بالینی نشان می‌دهد که کوهوش سیاه نسبتاً بی‌خطر است، اما این گیاه نباید به صورت خود سرانه و توسط افرادی که دچار مشکلات کبدی هستند، استفاده گردد. شواهد علمی کافی برای حمایت از مصرف کوهوش سیاه در مبتلایان به سرطان وجود ندارد. لیکن بعضی‌از افراد از این گیاه در زمان مبتلا به سرطان استفاده می‌کنند.
جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba and garlic)
مطالعات نشان داده‌است که این گیاه ممکن‌است باعث خون ریزی شود. این موضوع در افرادی که سطح پلاکت پایین دارند (مثلاً بعد از شیمی درمانی) یا افرادی که جراحی می‌کنند مضر است.
چای سبز
تحقیقات نشان می‌دهد، گاهی چای سبز باعث جلوگیری از تاثیر صحیح داروی سرطانی به نام بورتیزومیب “Bortezomib“ (با نام تجاری Velcade) می‌شود.
پزشکان متخصص خود را جهت استفاده از مکمل‌ها و هرگونه داروی گیاهی‌ای که قبل از درمان، یا بعد از درمان سرطان استفاده می‌کنید، آگاه کنید. این اطلاعات به متخصصان کمک میکند تا بهترین مراقبت ممکن را به شما ارائه دهند.
منبع: www.medicinenet.com
