علل التهاب مری چیست؟

“Esophagitis” التهاب مری نامیده می‌شود. مری لوله‌ای از جنس عضله است که غذا و نوشیدنی را از دهان به معده منتقل می‌کند. در برخی موارد، این فعالیت ممکن است منجر به آسیب مری شود.

در برخی شرایط حاد، لوله آسیب دیده (و درمان نشده) باعث ایجاد تغییراتی در ساختار و عملکرد مری می‌شود.

درمان در جهت از بین بردن علت التهاب و اطمینان از عدم مصرف عوامل تحریک کننده مانند برخی غذاها یا مواد حساسیت زا است. در برخی موارد استفاده از دارو جهت درمان التهاب نیز می‌تواند کمک کننده باشد. اگر بیماری به سرعت تشخیص داده شود و به درستی درمان گردد، چشم انداز بهبودی بیماری قابل مشاهده است.

 

حقایقی شفاف در مورد مری:

• بیماری ازوفاژیت یا التهاب مری 2 تا 5 درصد افراد 55 سال به بالا را درگیر می‌کند.
• پیش بینی برای ازوفاژیت به طور معمول خوب است.
• ازوفاژیت می‌تواند ناشی از آلرژی‌های خاص یا حساسیت باشد.
• اضافه وزن، خطر ابتلا به ازوفاژیت را افزایش می‌دهد.
• بسته به علت بیماری ازوفاژیت، درمان‌های مختلفی وجود دارد.

 

علل ابتلا به التهاب مری چیست؟

چندین بیماری می‌تواند باعث ازوفاژیت شود. گاهی اوقات این شرایط ممکن است توسط بیش از یک عامل ایجاد گردد.

این عوامل شامل موارد زیر است:

GERD (بازگشت اسید)

این نوع از بیماری، شایع‌ترین علت ابتلا به بیماری التهاب مری است. این وضعیت معروف به ریفلاکس مری است. در انتهای مری دریچه‌ای وجود دارد که اسیدهای معده را از بازگشت به داخل مری باز می‌دارد. این عضله مری نامیده می‌شود.

اگر عضله یا ماهیچه مری معیوب باشد، به درستی بسته و باز نمی‌شود و در نتیجه محتوای معده می‌تواند به مری بازگردد (ریفلاکس). GERD می‌تواند مری را تحریک کرده و منجر به التهاب آن گردد.

آلرژی

برخی از آلرژی‌ها می توانند باعث ازوفاژیت ائوزینوفیل “eosinophilic” شوند که در اثر واکنش آلرژیک ایجاد می‌شود. ائوزینوفیل‌ها نوعی گلبول سفید هستند. در صورت بروز واکنش آلرژیک یا عفونت، تعداد ائوزینوفیل‌ها در خون افزایش یافته و باعث التهاب می‌گردد.

داروها

برخی از داروها می‌توانند باعث ازوفاژیت شوند و این نوع از بیماری با عنوان التهاب مری دارویی شناخته می‌شود. اگر داروها به مدت طولانی با پوشش مری تماس داشته باشند، یا اگر یک قرص بزرگ در هنگام بلعیدن باعث تحریک شود، التهاب ایجاد می‌کند.

این شرایط درصورت بلعیده شدن قرص‌ها بدون نوشیدن آب کافی اتفاق می‌افتد. باقی مانده از قرص، دارو یا کپسول ممکن است در مری باقی بماند. معمولاً این التهاب با مصرف برخی از مسکن‌ها، آنتی بیوتیک‌ها، داروهایی برای درمان کمبود پتاسیم و داروهای خاص برای درمان پوکی استخوان اتفاق می‌افتد.

عفونت‌ها

التهاب مری عفونی می‌تواند در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، رخ دهد. این وضعیت ممکن است توسط عفونت‌های قارچی مانند کاندیدا “candida” یا عفونت‌های ویروسی مانند ویروس هرپس سیمپلکس “herpes simplex” یا ارسیتومگال “orcytomegalovirus” ایجاد شود. یک پزشک متخصص و مجرب با کمک آندوسکوپی می‌تواند منبع عفونت را تشخیص دهد.

علل دیگر

از دیگر دلایل ازوفاژیت می‌توان به سوء مصرف الکل، پرتودرمانی، لوله‌های نازوگاستریک “nasogastric” و آسیب شیمیایی محلول‌های قلیایی یا اسیدی بلعیده شده اشاره کرد. اگر كودك محلول تمیز كننده بنوشد یا یك بزرگسال هنگام اقدام به خودكشی مواد سوزاننده ببلعد، آسیب شیمیایی رخ می‌دهد.

 

علائم بیماری التهاب مری

به غیر از درد گلو، استفراغ یکی از رایج‌ترین علائم ازوفاژیت است.

به طور کلی موارد زیر علائم و نشانه‌هایی است که به مری ارتباط دارند:

• درد شکم
• درد و دشواری در هنگام بلعیدن غذا
• گیر کردن غذا در مری
• بی اشتهایی
• حالت تهوع و در برخی مواقع استفراغ
• سرفه
• احساس درد در قفسه سینه در هنگام غذا خوردن و سوزش سر دل
• زخم‌های ایجاد شده در دهان

در کودکان و نوزادان، علائم شامل مشکلات تغذیه‌ای و عدم موفقیت در رشد یا افزایش وزن کافی است. در این سن، اکثر بیماران برای توصیف علائم خود بسیار جوان هستند.

درمان‌های بیماری التهاب مری

به طور کلی درمان به علت ایجاد التهاب بستگی دارد:

بیماری ریفلاکس معده (GERD)

• مسدود کننده‌های اسیدی از جمله مسدود کننده‌های H2 و مهار کننده‌های پمپ پروتون “proton pump”. موارد ذکر شده داروهایی هستند که اثر طولانی مدتی در کاهش تولید اسید معده دارند.
• فوندوپلیکشن “Fundoplication”: این جراحی برای درمان بیماری از نوع GERD است. بخشی از معده به دور عضله مری پیچیده شده و باعث تقویت آن می‌گردد همچنین مانع از بازگشت اسید معده به مری می‌شود.

آلرژی

• کورتیکواستروئیدها “Corticosteroids”: این داروهای خوراکی می‌توانند التهاب مربوط به آلرژی را کاهش دهند و التهاب کمتری در مری ایجاد کنند و در نتیجه با این روش مری التیام می‌یابد.
• استروئیدهای استنشاقی: استروئیدهای استنشاقی که برای درمان آسم استفاده می‌شوند ، به کاهش علائم ازوفاژیت ائوزینوفیلیک “eosinophilic” کمک می‌کنند.
• مهار کننده‌های پمپ پروتون “Proton pump”: بیماران مبتلا به ازوفاژیت ناشی از آلرژی در صورت مصرف مهارکننده‌های پمپ پروتون و با توجه به وجود مقدار مشخصی ریفلاکس، نتایج خوبی دریافت خواهند کرد.
• آلرژی غذایی: در این شیوه، درمان به سادگی عدم مصرف غذاهایی است که باعث آلرژی می‌شوند. معمولاً پزشک، بیمار را به یک متخصص تغذیه واجد شرایط ارجاع می‌دهد. در برخی موارد علت حساسیت بیمار که برای کدام یک از مواد غذایی به پزشک متخصص آلرژی مراجعه کرده است، مشخص نیست.
• التهاب مری ناشی از داروهای خاص: پزشک با توجه به شرایط ممکن است داروی جایگزین تجویز کند یا نحوه و جنس آن را تغییر دهد (به عنوان مثال از فرم جامد به مایع).
• ازوفاژیت ناشی از عفونت‌ها: احتمالاً پزشک بسته به ویروس، قارچ، انگل یا باکتری بودن بیماری، داروی خاصی را به منظور مقابله با عفونت تجویز می‌کند.
• باریک شدن حاد مری: در این شرایط ممکن است روشی به منظور گشاد شدن مری انجام شود.

 

عوامل خطرزا در ابتلا به التهاب مری

در زیر عوامل خطرزایی که در ابتلا به GERD وجود دارد و همچنین احتمال ابتلا به نوع ریفلاکس التهاب مری را افزایش می‌دهد آورده شده است:

• اضافه وزن یا چاقی
• فتق hiatal
• بارداری
• سیگار کشیدن
• مصرف بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها به مقدار زیاد و به طور منظم مانند غذاهایی با پایه گوجه فرنگی، مرکبات، شکلات، سیر، پیاز، غذاهای پرادویه، الکل و کافئین
• آلرژی
• داروها به خصوص بلعیدن قرص‌های بزرگ
• دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا
• مصرف داروها در هنگام خوابیدن یا مصرف داروها قبل از خواب
• عفونت‌ها زیرا داشتن سیستم ایمنی ضعیف ممکن است خطر ابتلا به ازوفاژیت عفونی را افزایش دهد.

 

تشخیص بیماری التهاب مری

پزشک پس از پرسیدن پرسش‌های مرتبط از بیمار در مورد علائم، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی ممکن است آزمایشات تشخیصی دیگری را تعیین نماید:

• اشعه ایکس باریم “Barium X-ray”:

روش اشعه ایکس، التهاب مری را به خوبی مشخص می‌کند و به پزشک به منظور تشخیص بیماری کمک می‌نماید همچنین به این سوال پاسخ می‌دهد که آیا در مری تغییرات باریک شدن یا ساختاری وجود دارد یا خیر.

• آندوسکوپی “Endoscopy”:

یک لوله باریک و بلند با یک دوربین کوچک در انتهای آن از گلوی بیمار رد می‌شود. با مشاهده مری و احتمالاً گرفتن یک نمونه کوچک از آن، پزشک می‌تواند علت ایجاد التهاب را تشخیص دهد.

• نمونه‌های بافتی:

این احتمال وجود دارد که مقدار کمی بافت جهت تشخیص التهاب ناشی از ارگانیسم، آلرژی، سرطان یا تغییرات پیش سرطانی برداشته شود.

• آلرژی:

این احتمال وجود دارد که برخی آزمایشات به منظور تشخیص حساسیت بیمار به یک یا چند ماده حساسیت زا انجام شود. این موارد ممکن است شامل آزمایش خراش پوست، آزمایش خون یا رژیم غذایی حذفی باشد.

• مانومتر مری “Manometry”:

یکی دیگر از روش‌های تشخیص بیماری التهاب مری، معاینه مانومتری مری است که میزان عملکرد مری شما را اندازه گیری می‌کند. دکتر شما یک لوله حساس به فشار را از طریق بینی، پایین مری و معده شما وارد می‌کند. همان‌طور که پزشک لوله را به عقب می‌کشد، از شما خواسته می‌شود که عمل قورت دادن را انجام دهید. این لوله فشار انقباضات مری را اندازه گیری می‌کند.

 

آزمایشات بیشتری جهت تشخیص انواع خاص التهاب مری لازم است:

به عنوان مثال اگر مری مشکوک به عفونت باشد، پزشک شما “brushings” یا نمونه برداری از مری را توصیه می‌کند. انجام این روش ضروری است زیرا به طور کلی این نوع از بیماری در مری را نمی‌توان با علائم یا بررسی زخم در آندوسکوپی تشخیص داد .

به طور کلی ضایعاتی که در حین آندوسکوپی یافت می‌شود از رنگ سفید تا زرد متغیر است. کاندیدا اغلب مانند یک صفحه است در حالی که به طور کلی  HSV یا CMV با زخم شناسایی می‌گردد.

با EOE، نمونه بیوپسی جمع آوری شده در حین آندوسکوپی وجود ائوزینوفیل‌ها را نشان می‌دهد در حالی که سلول‌های خونی بخشی از سیستم ایمنی بدن شما هستند و به طور معمول در مری وجود ندارند . این شرایط باعث می‌شود که متخصص گوارش، شما را به متخصص آلرژی جهت انجام آزمایشات تشخیصی آلرژی که شامل موارد زیر است، ارجاع دهد:

• تست خراش پوست، روشی متداول برای آزمایش آلرژن‌های (ماده‌هایی که باعص حساسیت می‌شوند) مختلف.
• آزمایش خون
• تست پچ غذا “patch”، جایی که غذا در یک محیط کوچک و مسطح آلومینیومی قرار می‌گیرد (اتاق فین نامیده می‌شود) و به پوست شما می‌چسبد و به مدت 48 ساعت با پوست شما در تماس است.
• شناسایی مواردی که باعث قرار گرفتن در معرض ایجاد کننده واکنش آلرژیک در مری می‌شود به منظور تعیین یک برنامه اجتنابی که می‌تواند علائم شما را کاهش دهد.

در بعضی موارد ممکن است بتوانید غذاهای تحریک کننده را شناسایی کنید تا با توجه به نتیجه‌ی آزمایشات بالا از آن‌ها اجتناب کنید. با این حال این موضوع همیشه امکان پذیر است که آزمایشات تمام غذاهایی را که می‌بایست از آن‌ها اجتناب کنید، مشخص نکند. در این حالت پزشک ممکن است یک رژیم حذف مواد غذایی را که باعث حذف غذاهای معمول از رژیم غذایی شما می‌شود، توصیه کند.

 

برای تشخیص و درمان التهاب مری به کدام پزشک مراجعه نماییم؟

اگر علائم یا نشانه‌های خاصی از بیماری التهاب مری یا ازوفاژیت دارید، با مراجعه به پزشک عمومی، مراقبت‌های اولیه خود را شروع خواهید کرد. پزشک به منظور برخی از آزمایش‌های تشخیصی ممکن است شما را به یک متخصص اختلالات دستگاه گوارش (متخصص گوارش “gastroenterologist”) یا یک متخصص آلرژی (متخصص آلرژی “allergist”) ارجاع دهد.

یک متخصص گوارش، پزشکی است که با آموزش تخصصی در زمینه مدیریت بیماری‌های دستگاه گوارش (مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ و راست روده، لوزالمعده، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و کبد) فعالیت می‌کند.

به یاد داشته باشید برخی علائم هشدار دهنده هستند. در صورت بروز هر یک از این علائم با پزشک خود تماس بگیرید: مشکل یا درد در هنگام بلع غذا که بیش از چند روز طول کشیده است. مشکل یا درد هنگام بلع، همراه با علائم آنفولانزا مانند سردرد، تب و درد عضلانی.

اگر در بلع غذا مشکل دارید به پزشک مربوطه مراجعه کنید. پزشک با توجه به علت مشکوک بیماری ممکن است شما را به یک متخصص گوش، حلق و بینی، پزشکی که در درمان اختلالات گوارشی متخصص است (متخصص گوارش) یا پزشکی که متخصص بیماری های سیستم عصبی است (متخصص مغز و اعصاب) ارجاع دهد.

 

منبع:

www.healthline.com

www.webmd.com