روزه گرفتن در ماه رمضان می‌تواند سلامتی فرد را بهبود بخشد اما اگر رژیم غذایی به درستی رعایت نشود، فرد مستعد ابتلا به برخی بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش می‌شود.
رفلاکس اسید معده، سوءهاضمه، نفخ و دل درد از جمله بیماری‌های ماه رمضان است. این علائم و بیماری‌ها در طی ماه روزهداری به ویژه پس از زیاده‌روی در خوردن غذای افطار یا سحر مشاهده می‌شود.
خوردن غذا در حد اعتدال و حذف غذاهایی که ریفلاکس معده ایجاد می‌کنند، توصیه می‌شود.
مشکلات دستگاه گوارش در افراد دیابتی در مقایسه با جمعیت غیر دیابتی شایعتر و شدیدتر است. بنابراین در افرادی که دیابت دارند، مشورت با پزشک جهت گرفتن روزه واجب و ضروری است.
دکتر آمل پرمچاندرا اوپدیای با بیان این که این بیماری کشنده نیست و با حمایت و مراقبت‌های پزشکی مناسب قابل کنترل است، توصیه می‌کند: “هنگامی که افراد مبتلا به زخم معده به مدت طولانی ناشتا باشند، اسیدهای موجود در معده می‌توانند باعث ایجاد درد شوند این مسئله در چنین مواردی رایج است.”
قرص خوراکی پنتوپرازول در جهت کاهش میزان اسید معده بدن شما استفاده می‌شود. این دارو به درمان علائم دردناک ناشی از شرایطی مانند بیماری رفلاکس معده (GERD) کمک می‌کند.
زخم معده نوعی زخم باز در دستگاه گوارش فوقانی است. دو نوع زخم معده وجود دارد، یک زخم معده که در مخاط معده ایجاد می‌شود و یک زخم اثنی عشر که در قسمت فوقانی روده کوچک ایجاد می‌شود.
زخم معده هنگامی رخ می‌دهد که لایه ضخیم مخاطی که از معده در برابر آبهای گوارشی محافظت می‌کند، آسیب ببیند. این شرایط باعث می‌شود اسیدهای گوارشی بافت‌های مخاطی معده را از بین ببرند. رایج‌ترین علامت، احساس سوزش یا درد در ناحیه بین قفسه سینه و ناف شکمی است.
فهرست مطالب
- 1 کلیاتی در ارتباط با رفلاکس معده و روزه داری
- 2 از چه چیزهایی در روزهداری باید اجتناب شود:
- 3 عادات غذایی که در حین روزهداری باید در نظر گرفت:
- 4 در ریفلاکس اسید معده چه اتفاقی می‌افتد؟
- 5 چرا روزه می‌تواند ریفلاکس معده را تشدید کند؟
- 6 جلوگیری از ریفلاکس معده در هنگام ناشتایی
- 7 به منظور تشخیص و درمان رفلاکس معده به کدام متخصص مراجعه شود؟
کلیاتی در ارتباط با رفلاکس معده و روزه داری
به طور معمول وقتی معده شما خالی باشد درد شدیدتر خواهد بود و به مدت چند دقیقه یا چند ساعت ادامه خواهد داشت. سایر علائم زخم معده شامل نفخ، آروغ زدن، ریفلاکس اسید، سوزش معده (احساس سوزش در قفسه سینه) است. معمولا درد در هنگام خوردن یا نوشیدن کاهش می‌یابد.
برخی از غذاها می‌توانند زخم را بدتر کنند، در حالی که برخی از آن‌ها اثر پیشگیری و بهبودی دارند. غذاهای چرب و اسیدی مانند غذاهای پرادویه، معده شما را تحریک می‌کنند. به منظور کاهش درد زخم ناشی از برخی خوردنی‌ها از مصرف قهوه زیاد، نوشیدنی‌های گازدار (نوشابه)، فلفل قرمز و فلفل تند، غذاهای فرآوری شده خودداری کنید.
دکتر امل توصیه می‌کند: در هنگام افطار و غذا خوردن، خوراکی‌ها را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کنید و رویکردی میانه‌رو در پیش بگیرید.
“به عنوان مثال پس از اقامه نماز مغرب، افطار خود را با خرما و خوراکی سبک باز کنید و بعد از نماز عشاء، وعده اصلی غذایی خود را میل نمایید که این فاصله معده شما را آماده دریافت غذا کند. بلافاصله بعد از سحر نخوابید زیرا این امر می‌تواند باعث ریفلاکس اسید معده شود. به مقدار زیاد اما استاندارد آب بنوشید تا کم آبی روزانه شما که ناخودآگاه از طریق تنفس، تعریق و رفتن به توالت ایجاد می‌گردد، جبران شود. ”
بیمارانی که از داروهای دائمی استفاده می‌کنند، در مورد هرگونه تغییر لازم با پزشک خود مشورت کنند؛ به عنوان مثال تقسیم دوز به منظور بهینه سازی اثر دارو توصیه می‌گردد. به هیچ وجه اجازه ندهید روزه داری بر رعایت دارویی شما تأثیر بگذارد.
از چه چیزهایی در روزهداری باید اجتناب شود:
- غذاها و خواکی‌های سرخ شده، چرب و حاوی اسید (مرکبات مانند لیمو، لیموترش، گریپ فروت و پرتقال) به همراه محصولاتی با پایه گوجه فرنگی (گوجه فرنگی از نظر فنی میوه‌ای است که اسید زیادی دارد).
- غذاهای به شدت ادویه دار و غذاهای کنسرو شده / فرآوری شده به ویژه محصولات مبتنی بر گوجه فرنگی. معمولاً غذاهای فرآوری شده با ماندگاری طولانی مواد شیمیایی زیادی از جمله مواد نگهدارنده دارند که می‌توانند باعث تشدید ورم معده شوند.
- غذاهای حاوی مقدار زیادی قند و کربوهیدرات تصفیه شده.
- بیش از حد خوردن در هنگام افطار و سحر و تأخیر در زمان افطار.
- نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند چای، قهوه، نوشابه گازدار و غیره. این موارد باعث دفع بیشتر ادرار می‌شوند و نمکهای معدنی ارزشمندی را که بدن شما در طول روزهداری به آن‌ها احتیاج دارد، دفع می‌کند.
- سیگار کشیدن با ورم معده و بیماری زخم معده همراه است. بنابراین ماه رمضان فرصتی درخشان به منظور کاهش مصرف سیگار است. همچنین سیگار کشیدن بهبود زخم های موجود را کند کرده و به عود زخم کمک می‌کند. سعی کنید این عادات را از بین ببرید.
عادات غذایی که در حین روزهداری باید در نظر گرفت:
- مصرف کربوهیدرات یا غذای دیر هضم در سحر به طوری که غذا مدت بیشتری در معده بماند، باعث می‌شود گرسنگی کمتری داشته باشید و همچنین انرژی بیشتری برای روز ذخیره نمایید.
- خرما منبع عالی قند، فیبر، کربوهیدرات، پتاسیم و منیزیم است.
- بادام سرشار از پروتئین و فیبر است. از بادام زمینی و شیر یک نوشیدنی سالم درست نمایید.
- موز منبع خوبی از کربوهیدرات، پتاسیم و منیزیم است.
- به جای غذاهای سرخ شده و چرب، غذاهای کبابی بخورید.
- به میزان اعتدال و در حجم کمتری غذا بخورید و زود افطار کنید.
- مصرف داروهای تجویز شده خود را در هنگام افطار یا سحر فراموش نکنید.
- تا حد ممکن آب، آب میوه‌های غیر اسیدی و نوشیدنی‌های حاوی پتاسیم را در زمان افطار، سحر و تا قبل از زمان خواب بنوشید تا بدن شما بتواند سطح مایعات را برای روز بعد تنظیم کند.
افراد با دلایل مذهبی و گاهی مربوط به سلامتی جسمی، روزه می‌گیرند. اگرچه شما ممکن است فکر کنید که غذا نخوردن، نمی‌تواند باعث ناراحتی‌های گوارشی شود اما بسیاری از افراد علائم ناخوشایند ریفلاکس اسید معده را هنگام ناشتایی تجربه می‌کنند.
در ریفلاکس اسید معده چه اتفاقی می‌افتد؟
طبق تحقیقات کالج تخصصی دستگاه گوارش آمریکا، بیش از 60 میلیون آمریکایی حداقل یک بار در ماه ریفلاکس اسید معده را تجربه می‌کنند که در این بین 15 میلیون نفر روزانه علائم آن را دارند. ریفلاکس اسید با نام‌های مختلفی از جمله GERD (بیماری ریفلاکس معده)، سوءهاضمه اسید معده، ترش کردن معده، دل درد و سوءهاضمه شناخته می‌شود.
مهم نیست که شما آن را چه بنامید، سازوکار یکسانی پشت این شرایط است. اساساً اسید معده شما “خارج ” می‌شود و به سمت مری (لوله‌ای که از دهان به معده شما می‌رود) سرازیر می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، مخاط مری را تحریک می‌کند و باعث درد، سوزش یا ترش کردن در پشت گلو می‌گردد. افرادی که به طور منظم دچار ریفلاکس اسید می‌شوند ممکن است علائمی مانند سرفه خشک، مشکلات خواب یا مشکل در بلع را داشته باشند.
چرا روزه می‌تواند ریفلاکس معده را تشدید کند؟
میلیاردها نفر در سراسر جهان به عنوان بخشی از اعمال دینی خود روزه می‌گیرند. و با افزایش محبوبیت متناوب آن، روزهداری به عنوان ابزاری جهت کاهش وزن است و میلیون‌ها نفر این روش را به منظور نخوردن غذا در مدت زمان طولانی پذیرفته‌اند.
دکتر بروکیم، متخصص گوارش انیستیتوی دستگاه گوارش کالیفرنیا در بورلی هیلز می‌گوید: شکی نیست که انجام روزه داری می‌تواند فواید زیادی داشته باشد، هم از نظر معنوی و هم از نظر جسمی اما یک عارضه جانبی ناخوشایند این است که تعادل اسید معده را تغییر می‌دهد. این موضوع می‌تواند به ریفلاکس منجر شود.
دکتر Berookim می‌گوید: “هنگامی که هیچ محتویات یا غذایی در معده برای تجزیه وجود نداشته باشد مانند زمانی که فرد ناشتا است، سطح اسید معده می‌تواند افزایش یابد.” ” اگر غذایی برای خیس خوردن در اسید معده وجود نداشته باشد، این موضوع می‌تواند منجر به تجمع مضر اسید شود که این شرایط باعث درد اپی گاستریک “epigastric”، ناراحتی (سوزش معده) و بازگشت اسید به داخل مری می‌شود (ریفلاکس اسید).”
به همین دلیل بسیاری از افراد هنگام بیدار شدن با معده خالی، یکی از بدترین دردهای معده را که مربوط به اسید است، تجربه می‌کنند.
جلوگیری از ریفلاکس معده در هنگام ناشتایی
ابزارهایی به منظور تسکین ریفلاکس اسید معده در هنگام ناشتایی وجود دارد. دکتر Berookim پیشنهاد می‌کند: “یکی از استراتژی‌ها شامل نوشیدن متعادل آب است.” “همچنین آب گرم می‌تواند به حل شدن مشکلات معده کمک کند. علاوه بر این نوشیدن مقادیر کمی آب پیشنهاد می‌شود زیرا مقادیر زیادی آن ممکن است معده را فریب دهد که پر است و در نتیجه اسید معده مجددا ترشح شود.” او توصیه می‌کند از مواد اضافی مانند لیمو در آب خود صرف نظر کنید زیرا ممکن است ناراحتی معده بیشتری ایجاد کنند.
درمان‌های دیگر رفلاکس معده
یکی دیگر از درمان‌های خانگی نوشیدن چای زنجبیل است. زنجبیل به دلیل خاصیت ضد التهابی شناخته شده است و قرن‌ها است که برای آرام سازی ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود. تحقیقات منتشر شده در ژورنال Children در سپتامبر 2014 نشان داد که زنجبیل علائم قابل توجهی از ریفلاکس معده در کودکان را کاهش می‌دهد.
یکی دیگر از انتخاب‌های هوشمندانه نزدیک به چای زنجبیل، چای بابونه است که به منظور رفع سوزش معده ناشی از ناشتایی استفاده می‌گردد. یک مقاله در نوامبر 2010 در ژورنال Molecular Medicine Reports نشان داده است که عصاره چای بابونه به اندازه داروهای ضد اسید بدون نسخه، اسید معده را کاهش می‌دهد. یک تحقیق هشدار دهنده در مرکز ملی بهداشت می‌گوید: اگرچه چای بابونه از زمان‌های بسیار قدیم مورد استفاده بوده است اما مطالعه دقیقی روی آن صورت نگرفته است. افرادی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند باید قبل از مصرف بابونه با پزشک خود صحبت کنند. همچنین این تحقیق نشان می‌دهد احتمال بروز واکنش آلرژیک در افراد مبتلا به آلرژی به گل محمدی یا گیاهان مرتبط نیز وجود دارد.
طبق تحقیقات سازمان بهداشت هاروارد به منظور جلوگیری از ریفلاکس بهتر است از نوشیدنی‌های گازدار استفاده نکنید و در هنگام خوابیدن سرتان را در حالت ایده آل 6 تا 8 اینچ بالاتر از پاها قرار دهید. همچنین میتوانید با جلوگیری از مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند آسپرین یا ایبوپروفن از معده و مری خود محافظت کنید.
دکتر Berookim می‌گوید خبر خوب این است که احتمالاً با گذشت زمان، بدن شما عدم تعادل اسید ناشی از روزه داری را تنظیم می‌کند. وی می‌گوید: “به طور کلی پس از فاصله گرفتن از روزه، بدن شما فرصت مناسب برای تنظیم اسید معده را پیدا کرده و معده شروع به کاهش میزان اسید ترشح شده می‌کند.”
موارد دیگری که باید در نظر بگیرید
دکتر Berookim می‌گوید قبل از شروع یک روزه داری طولانی با پزشک خود صحبت کنید. علاوه بر خطر ریفلاکس اسید معده، دلایل پزشکی دیگری نیز وجود دارد که باعث می‌شود برخی از افراد مجاز به روزه داری و غذا نخوردن در مدت طولانی نیستند. اگر روزه میگیرید حتماً بدن خود را با نوشیدن آب فراوان یا سایر نوشیدنی‌های غیر کالری و غیر گازدار، هیدراته کنید.
و اگر سوزش معده کیفیت زندگی شما را مختل می‌کند یا شدید می‌شود (چه در زمان ناشتا بودن و چه در هر زمان دیگری) از یک متخصص کمک بگیرید.
به منظور تشخیص و درمان رفلاکس معده به کدام متخصص مراجعه شود؟
بیشتر پزشکان می‌توانند GERD یا رفلاکس اسید معده را درمان کنند. شما ممکن است بخواهید به یک متخصص داخلی یا همان پزشک متخصص طب داخلی یا متخصص گوارش “gastroenterologist” (پزشکی که بیماری‌های معده و روده را درمان می‌کند) مراجعه کنید. معمولاً در قدم اول پزشکان اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی را برای رفع سوزش معده توصیه می‌کنند. بسیاری از افراد مبتلا به GERD نیز به دارو نیاز دارند. اگر علائمی دارید که به شرایط معده و ریفلاکس آن مربوط می‌شوند، میبایست به یک متخصص گوارش مراجعه نمایید. اگر به مدت شش ماه یا بیشتر و به طور مکرر دچار سوزش معده هستید و مهار کنندههای پمپ پروتون (“proton pump” PPI) کمکی به شما نکرده است، ممکن است به درمان ریفلاکس معده و مری “gastroesophageal reflux disease” (GERD) نیاز داشته باشید.
منابع:
