درد زانو شکایتی شایع در بزرگسالان است و بیشتر اوقات با سایش عمومی و پارگی ناشی از فعالیت‌های روزانه مانند پیاده‌روی، خم شدن، ایستادن و بلند کردن همراه است. ورزشکارانی که تمرین‌هایی انجام می‌دهند که شامل پرش یا پیاده روی سریع است، احتمال بیشتری دارند که درد و مشکلات زانو را تجربه کنند. اما این که درد زانو در اثر پیری یا صدمه ایجاد می‌شود، ممکن است در برخی شرایط باعث ناراحتی و حتی ناتوانی افراد شود. به هر روی، ما در مقاله دیگری از رسا درباره علل درد زانو و شرایط درمان آن صحبت می‌کنیم.
فهرست مطالب
درد زانو چیست؟
درد یک مشکل رایج در زانو است که می‌تواند از هر یک از ساختارهای استخوانی سازنده مفصل زانو (استخوان ران، درشت نی، نازک نی)، کشکک پا (پاتلا) یا رباط پا، تاندون‌ها و غضروف (منیسکوس) زانو سرچشمه گیرد. این عارضه می‌تواند با فعالیت بدنی و همچنین چاقی که تحت تأثیر عضلات اطراف و حرکات آنها قرار دارد، تشدید شود و در اثر سایر مشکلاتی نظیر آسیب پا ایجاد نیز شود. درد زانو می‌تواند در هر سنی افراد را تحت تأثیر خود قرار دهد. درمان‌های خانگی می‌تواند مفید باشند، مگر اینکه درد شدت بیشتری داشته باشد.
علت درد زانو
درد زانو را می‌توان به سه دسته عمده تقسیم کرد:
- آسیب حاد: مانند استخوان شکسته، رباط پاره شده یا پارگی منیسک
- شرایط پزشکی: آرتریت روماتوئید، آرتروز، عفونت
- شرایط بیش از حد مزمن: استئوآرتریت، کندرومالاسی ( نرمی کشکک زانو)، سندرم باند ایلیوتیبیال (سندرم باند IT)، سندرم پاتلا، تاندونیت و بورسیت
در زیر به برخی از دلایل شایع علل دردها اشاره شده است. این یک لیست کلی نیست بلکه بیشتر دلایل عمده درد زانو را در هر یک از دسته‌های فوق نشان می‌دهد.
صدمات حاد زانو
شکستگی: ضربه مستقیم به ساختار استخوان می‌تواند باعث شکسته شدن یکی از استخوان‌های زانو شود. این معمولاً یک صدمه بسیار آشکار و نتیجه دردناک زانو است. بیشتر شکستگی‌های زانو نه تنها دردناک هستند، بلکه عملکرد صحیح زانو را نیز دچار مشکل می‌کنند. تمام شکستگی‌ها نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. همچنین، بسیاری از شکستگی‌ها به نیروی قابل توجهی نیاز دارند و یک معاینه کامل برای تشخیص سایر آسیب‌ها انجام می‌شود.
صدمات لیگامنت: شایع‌ترین صدمه،آسیب به رباط صلیبی قُدامی (ACL) است. آسیب ACL اغلب صدمه‌ای مرتبط با ورزش است که ناشی از توقف ناگهانی و تغییر ناگهانی در جهت حرکت فرد است. رباط‌های باقی مانده (رباط صلیبی خلفی، رباط طرفی خارجی و رباط طرفی داخلی) کمتر آسیب می‌بینند.
صدمات منیسک: منیسک (داخلی و جانبی) از غضروف ساخته شده است و به عنوان کمک فنر در بین استخوان‌های زانو عمل می‌کند. پیچ خوردن زانو می‌تواند به منیسک آسیب برساند.
دررفتگی: مفصل زانو قابلیت دررفتگی دارد. این یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به توجه فوری دارد. دررفتگی زانو می‌تواند جریان خون به پا را به خطر بیاندازد و سایر مشکلات مرتبط با آن را در پی داشته باشد. این آسیب اغلب در حین تصادف با وسیله نقلیه موتوری رخ می‌دهد که زانو به داشبورد خودرو برخورد کند.
شرایط پزشکی
آرتریت روماتوئید: یک بیماری خود ایمنی است که می‌تواند بر روی هر مفصل در بدن تأثیر بگذارد. این می‌تواند باعث درد شدید و ناتوانی و همچنین تورم شود.
نقرس: نوعی آرتروز است که بیشتر در انگشتان بزرگ دیده می‌شود، هرچند می‌تواند روی زانو نیز تأثیر بگذارد. نقرس تمایل به شعله ور شدن دارد و در نواحی حساس بسیار دردناک است. در صورت عدم شعله ور شدن، زانو می‌تواند بدون درد باشد.
آرتریت سپتیک (آرتریت عفونی): با این مشکل مفصل زانو می‌تواند عفونی شود. این منجر به درد، تورم و تب می‌شود. این شرایط در اسرع وقت به آنتی بیوتیک‌ها و درمان‌های سریع نیاز دارد.
شرایط بیش از حد مزمن
تاندونیت پاتلا (التهاب تاندونیت): نوعی التهاب در تاندون‌ها است که زانو (پاتلا) را به ساق پا (استخوان ساق پا) وصل می‌کند. تاندونیت پاتلا یک بیماری مزمن است که اغلب در افرادی که حین انجام ورزش مدام یک حرکت همیشگی را تکرار می‌کنند (مانند دوندگان و دوچرخه سواران) مشاهده می‌شود.
سندرم درد پاتلوفمورال: در اثر دژنراسیون یا استرس در زیر زانو (پاتلا) ایجاد می‌شود که در آن با همسایه خود (استخوان ران) ملاقات می‌کند. سندرم درد پاتلوفمورال در دوندگان و دوچرخه سواران رخ می‌دهد.
استئوآرتریت (آرتروز): از بین رفتن غضروف مفصل در اثر استفاده زیاد و سن است.
بورسیت پیش سلول: التهاب در بورسا (کیسه پر از مایع) در جلوی زانو می‌باشد که ممکن است باعث درد قُدامی زانو شود.
عوامل خطر درد زانو
بیومکانیک: مفصل زانو در عملکرد خود پیچیده است و به طور مکرر در طول روز مورد استفاده قرار می‌گیرد. هرگونه تغییر در حرکت مفصل (اختلاف طول پا، تغییر در سبک راه رفتن به دلیل مشکلات کمر) می‌تواند باعث ایجاد تغییرات ظریف و ایجاد درد و صدمات شود.
وزن اضافی: استرس روی مفصل زانو با اضافه وزن افزایش می‌یابد. چاقی همچنین با آسیب رساندن غضروف خطر ابتلا به آرتروز زانو را افزایش می‌دهد.
استفاده بیش از حد در حین انجام حرکات تکراری: همانطور که در برخی تمرین‌های خاص (دویدن و اسکی) صورت می‌گیرد یا در شرایط کار (نشستن طولانی مدت) یافت می‌شود باعث ازبین رفتن غضروف و منجر به درد زانو می‌شود.
نشانه‌ها و علائم درد زانو
محل درد زانو بستگی به این دارد که کدام ساختار بدن درگیر است. با وجود عفونت یا یک روند التهابی، ممکن است کل زانو متورم و دردناک باشد. در حالی که یک منیسک پاره شده یا شکستگی استخوان فقط در یک مکان خاص علائم را نشان می‌دهند. کیست بیکر (ورم و برجستگی پشت زانو) معمولاً باعث ایجاد درد در قسمت پشتی زانو می‌شود. از یک درد جزئی گرفته تا یک درد شدید و ناتوان کننده، شدت درد مفاصل می‌تواند متفاوت باشد.
برخی از علائم و سایر نشانه‌هایی که همراه با درد زانو است، عبارتند از:
- تحمل سختی وزن یا راه رفتن ناشی از بی ثباتی زانو
- لنگیدن ناشی از درد و ناراحتی
- بالا و پایین رفتن سخت پله‌ها به دلیل آسیب رباط (اسپرین)
- قفل شدن زانو (ناتوانی در خم کردن زانو)
- قرمزی و تورم
- عدم توانایی در صاف کردن زانو و انتقال وزن به زانو و پای مقابل
تشخیص بیماری درد زانو
سؤالات یک متخصص بهداشت و درمان درباره سلامت عمومی فرد و به طور خاص در مورد ماهیت درد زانو (مدت زمان، شدت و هر کاری که باعث بهتر یا بدتر شدن آن می‌شود) آغاز خواهد شد.
در مرحله بعد، معاینه زانو انجام می‌شود. این مرحله شامل خم شدن زانو از طریق دامنه حرکتی کامل، بررسی ثبات رباط‌ها و ارزیابی هرگونه حساسیت و تورم است. اغلب مقایسه نتایج حاصل از معاینه زانوی دردناک با زانوی دیگر مفید است. غالباً، این تنها چیزی است که برای تشخیص و شروع درمان لازم است. در چندین مطالعه تحقیقاتی مشخص شده است که آزمایش اشعه ایکس قابل اعتماد است. بعضی اوقات ممکن است پزشک بخواهد مطالعات دیگری مانند آزمایش‌های زیر را انجام دهد:
- آزمایش‌های رادیولوژیک
- اشعه ایکس ساده می‌تواند شکستگی‌ها و تغییرات دژنراتیو زانو را نشان دهد.
- ام آر آی (MRI) برای ارزیابی بافتهای نرم زانو به منظور بررسی پارگی رباط یا غضروف و آسیب دیدگی عضلات استفاده می‌شود.
- آزمایش خون
تشخیص زانو درد از طریق دفع مایع مفصلی
با برداشتن مقدار کمی از مایعات مفصلی زانو، برخی شرایط بهتر تشخیص داده می‌شوند. در طول این روش، یک سوزن کوچک در مفصل فرد قرار می‌گیرد و مایع خارج می‌شود. این کار به روش استریل انجام می‌شود.
سپس مایع برای ارزیابی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. این روش به ویژه در صورت مشکوک شدن به مفصل زانو آلوده یا تشخیص نقرس و اشکال مختلف آرتروز مفید است. در صورت وجود مجموعه ای از خون در مفصل به دلیل آسیب دیدگی، از بین بردن مایعات می‌تواند به تسکین درد کمک کند.
درمان بیماری درد زانو
درمان درد زانو به همان اندازه که متفاوت می‌باشد، می‌تواند باعث درد نیز شود. درمان‌های شامل موارد زیر هستند:
داروها
داروها ممکن است برای معالجه یک بیماری مهم پزشکی یا برای تسکین درد تجویز شوند. اگر به طور منظم داروهای ضد التهابی و ضد درد را برای درد زانو مصرف می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کرده تا شرایط شما ارزیابی شود.
فیزیوتراپی
بعضی اوقات جلسات فیزیوتراپی به تقویت ماهیچه‌های اطراف زانو کمک می‌کند و باعث ثبات بیشتر آن و تضمین بهترین حرکات مکانیکی زانو می‌شود. کار با یک فیزیوتراپ می‌تواند به جلوگیری از صدمات و یا وخیم‌تر شدن آسیب دیدگی کمک کند.
تزریق
تزریق دارو به طور مستقیم ممکن است در شرایط خاص به زانو کمک کند. دو تزریق رایج کورتیکواستروئیدها و روان کننده‌ها هستند. تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند به آرتریت و سایر التهابات زانو کمک کند. آنها معمولاً نیاز به تکرار هر چند ماه یکبار دارند. روان کننده‌هایی که مشابه مایع موجود در مفصل زانو هستند، می‌توانند به حرکت و درد کمک کنند.
عمل جراحی
عمل جراحی زانو از جراحی آرتروسکوپی زانو گرفته تا تعویض کامل زانو متغیر است. جراحی آرتروسکوپی زانو یک روش جراحی بسیار متداول است که به پزشک این اجازه را می‌دهد که از طریق چند سوراخ کوچک و یک دوربین فیبر نوری داخل زانوی فرد را مشاهده کند. جراح می‌تواند بسیاری از صدمات را ترمیم کرده و قطعات کوچک شُل شده استخوان یا غضروف را برطرف کند. این یک روش سرپایی متداول است.
جراح قسمت‌های آسیب دیده زانو را با قطعات پلاستیکی و فلزی جایگزین می‌کند. از آنجا که تنها بخشی از مفصل زانو تعویض می‌شود، این روش دارای دوران نقاهت کوتاه‌تری نسبت به تعویض کامل زانو است. اما در تعویض کامل، زانو با مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود.
سایر روش‌های درمانی زانو درد
طب سوزنی باعث تسکین برخی از درد‌های ناشی از زانو به خصوص در بیماران مبتلا به آرتروز می‌شود. مکمل‌های گلوکزامین و کندرویتین نتایج متفاوتی را در تحقیق نشان داده‌اند.
درمان‌های خانگی درد زانو
داروهای بدون نسخه می‌توانند درد را کاهش دهند. اگر کسی به طور مرتب از این داروها استفاده می‌کند، باید یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی را برای ارزیابی درد زانو جهت تشخیص مناسب و جلوگیری از عوارض جانبی احتمالی استفاده از داروهای مزمن ملاقات کند. در زیر به برخی درمان‌های خانگی اشاره می‌شود:
- استراحت: مفصل را استراحت دهید و از فعالیت‌های معمولی که مفصل زانو را درگیر می‌کنند کمی اجتناب کنید.
- یخ: استفاده از یخ می‌تواند به درد و التهاب کمک کند.
- فشرده سازی: یک باند فشرده سازی می‌تواند به جلوگیری از تورم و به تراز شدن زانو کمک کند. باند فشرده سازی نباید محکم باشد و باید در شب و در زمان خواب برداشته شود.
- بالا دادن پاها: بالا دادن پاها به صورتی که بدن روی زمین است، می‌تواند به تورم و استراحت زانو کمک کند.
پیشگیری از بیماری درد زانو
دلایل زیادی برای درد زانو وجود دارد. بنابراین، راهکارهای مختلفی برای جلوگیری از درد وابسته به علت اصلی وجود دارند. دویدن روی سطوح نرم و یا کاهش میزان دویدن می‌توانند به درد ناشی از استفاده بیش از حد کمک کنند. جلوگیری از صدمات مستقیم به زانو از جمله بستن کمربند می‌تواند از صدمات آسیب زا جلوگیری کند. کاهش وزن نیز می‌تواند برای بسیاری از اشکال مختلف درد زانو مفید باشد.
چشم انداز افراد مبتلا به زانو درد
درد زانو ممکن است کوتاه مدت یا مزمن باشد. در موارد خفیف، فرد می‌تواند درد را در خانه با استفاده از استراحت و تمرین درمان کند. اگر علت درد زانو مشخص نباشد، فرد برای یافتن بهترین درمان باید به پزشک مراجعه کند. به هر روی، افراد مبتلا به زانو درد می‌توانند با شیوه‌های صحیح درمانی، توان خود را باز یابند.
