علل و روش‌های درمان اختلالات تکلم

اختلالات گفتار و تکلم بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود. این اختلالات به نام اختلالات تکلم، گفتاری یا زبانی شناخته می‌شوند و با توجه به شدت بیماری در فرد متفاوت است. گاها بسیار شدید و آزاردهنده و گاها به سرعت قابل درمان است.

 

اختلالات گفتاری چیست؟

اختلال گفتاری به مشکلات موجود در هنگام بیان کلمات، صدا و صحبت کردن اطلاق می‌شود.

اختلالات گفتاری عبارتند از:

• اختلالات مفصلی: در این وضعیت ایجاد صدا در هجاها یا گفتن کلمات با مشکل روبه‌رو است تا حدی که شنوندگان قادر به درک مطلب نیستند.
• اختلالات روانی: در این موارد مشکلاتی از جمله لکنت زبان وجود دارد که در آن جریان گفتار با توقف غیرمعمول، تکرار کلمات جزئی (“b-b-boy”) یا طولانی شدن صدا و هجا (sssssnake) روبه‌رو می‌شود.
• تشدید، شدت یا اختلالات صدا: در این مورد مشکلات مربوط به میزان صدا، شدت آوا یا کیفیت صدا است که شنوندگان را از آنچه گفته می‌ شود، منحرف می‌کند. همچنین این نوع اختلالات ممکن است باعث درد یا ناراحتی کودک در هنگام صحبت شود.

 

اختلالات زبان چیست؟

اختلال زبان به وقوع مشکل در درک یا کنار هم قرار دادن کلمات برای برقراری ارتباط اطلاق می‌شود.

اختلالات زبان می‌تواند گیرنده یا بیانگر باشد:

• اختلالات گیرنده یا پذیرنده، وقوع مشکل در درک یا پردازش زبان و کلمه است.
• اختلالات بیان‌کننده و اشاره کننده، مشکلات و نواقص در کنار هم قرار دادن کلمات، وجود واژگان محدود یا عدم توانایی استفاده از زبان و کلمات به روشی مناسب و اجتماعی شامل می‌شود.
• اختلالات شناختی ارتباطی، مشكلات و ایرادات مهارت‌های ارتباطی است كه شامل حافظه، توجه، ادراك، سازماندهی، تنظیم و حل مشكلات است.

 

اختلالات تغذیه‌ای چیست؟

اختلالات دیسفاژی یا تغذیه‌ای “Dysphagia/oral” اختلالی در نحوه خوردن یا آشامیدن فرد است. این موارد شامل مشکلات جویدن و بلع، سرفه، منع و نپذیرفتن غذاها است. این اختلالات بیشتر در کودکان دیده می‌شود. در صورت مشاهده این اختلال و تشدید بیماری به پزشک یا گفتار درمانگر مراجعه نمایید.

 

چه کسی گفتار درمانی را ارائه می‌دهد؟

آسیب شناسان گفتار و زبان (SLP) که اغلب گفتار درمانگر نامیده می‌شوند، در حوزه مطالعه ارتباطات انسانی، رشد و اختلالات آن آموزش می‌بینند. SLP “Speech-language pathologists” مهارت‌های گفتاری، زبانی، شناختی- ارتباطی و دهانی / تغذیه‌ای / بلعی را ارزیابی می‌کند. این شیوه به درمانگرها اجازه می‌دهد مشکلات را شناسایی و بهترین راه برای درمان آن را مشخص کنند.

متخصصین SLP:

• دارای مدرک حداقل فوق لیسانس
• دارای گواهینامه یا مجوز دولتی در این زمینه
• دارای گواهینامه صلاحیت بالینی از انجمن گفتار، زبان و شنیداری

متخصص SLP دارای گواهینامه ASHA، امتحان ملی را پشت سر گذاشته و بورس بالینی تحت نظارت معتبر ASHA را تکمیل می‌کند.

گاهی دستیاران گفتار به ارائه خدمات گفتاری و زبان کمک می‌کنند. معمولاً آن‌ها دارای مدرک کارشناسی 2 ساله یا 4 ساله هستند و متخصصین SLP بر آن‌ها نظارت می‌کنند.

 

SLP ها چه کاری انجام می‌دهند؟ (درمان اختلال تکلم برای تمام سنین)

در گفتار درمانی، متخصص SLP با یک کودک یا بزرگسال در یک گروه بزرگ یا در یک گروه کوچک و در کلاس برای رفع مشکلات گفتاری کار می‌کند.

درمانگران از استراتژی‌های مختلفی استفاده می‌کنند از جمله:

• فعالیت‌های مداخله زبان: متخصص SLP با بازی کردن و صحبت کردن، استفاده از عکس‎ها، کتاب‌ها، اشیاء یا رویدادهای مداوم با کودک در تعامل خواهد بود تا رشد زبان را تحریک کند. درمانگر ممکن است واژگان و دستور زبان صحیح را مدلسازی کند و از تمرینات تکراری برای ایجاد مهارت‌های زبانی استفاده کند.
• فن بیان درمانی: فن بیان یا تولید صدا شامل تمرینات صحیح مدل درمانی برای ایجاد اصوات و هجا در کلمات و جملات برای کودک، اغلب در حین انجام فعالیت‌ها و بازی است. سطح بازی متناسب با سن و مرتبط با نیازهای خاص کودک است. متخصص SLP به کودک نشان می‌دهد که چگونه برخی از صداها مانند صدای “r” را ایجاد کند و ممکن است نحوه حرکت زبان برای ایجاد صداهای خاص را نشان دهد.
• درمان در بخش دهان یادرمان تغذیه و بلع: به منظور تقویت عضلات دهان جهت خوردن، نوشیدن و بلع، متخصص SLP ممکن است از انواع تمرین‌های دهانی از جمله ماساژ صورت و انواع تمرین‌های زبان، لب و فک استفاده کند. همچنین متخصص SLP ممکن است جهت افزایش آگاهی دهانی کودک در هنگام خوردن غذا و بلعیدن، بافت،طعم و دماهای مختلف غذایی را معرفی کند.

انتخاب روش‌ درمان پزشکی یا توان بخشی آموزشی اختلالات ارتباطی، اساساً به مبنای اصلی اختلال بستگی دارد. هر مورد گرفتگی صدا مزمن باید ابتدا توسط یک متخصص حنجره بررسی شود تا تشخیص دقیق ایجاد شود. این امر به ویژه در گروه‌های سنی که در آن‌ها سرطان حنجره اولیه غالباً نادیده گرفته می‌شود بسیار مهم است زیرا بیمار به بدتر شدن صدای خود توجه نمی‌کند. هرچه مدت تشخیص و شناخت بیماری طولانی‌ترشود، پیش آگاهی سرطان‌ها به سرعت ضعیف‌تر می شود. به محض این‌که بیماری حنجره به عنوان دلیل شکایت صوتی کنار برود، توانبخشی صوتی توسط یک آسیب شناس گفتاری متخصص در نظر گرفته می‌شود.

ناهنجاری‌ها، بیماری‌ها یا آسیب‌های مکانیسم گفتاری محیطی توسط متخصصان مناسب درمان می‌شوند. جراح پلاستیک شکاف کام را ترمیم می‌کند. متخصص مغز و اعصاب و متخصص داخلی، بیمار سکته مغزی را تا زمان دست‌یابی به بهبودی کافی و به منظور آموزش مجدد توانایی‌های زبانی، پیگیری می‌کند. متخصص اطفال، کودک دارای معلولیت ذهنی را معالجه می‌کند، در حالی که متخصص ژنتیک در مورد وراثت احتمالی این اختلال و جلوگیری از آن در آینده از خانواده مشاوره می‌گیرد. ناشنوایی یا کم شنوایی شدید در اوایل دوران کودکی دلیل معمول و رایج تأخیر شدید در رشد زبان است و باید سریعاً از طریق معاینه مناسب توسط جراح گوش (متخصص گوش و حلق و بینی) و متخصص شنوایی (شنوایی شناس) تشخیص داده شود. موارد اوتیسم كودك (ترك، دوری شدید) یا اسكیزوفرنی زودرس توسط افزایش فرکانس‌های مشخص توسط آسیب شناسان گفتار، روانپزشكان كودك، متخصصان كودك و روانشناسان بالینی شناخته می‌شود. تعداد زیادی از فعالیت‌های مختلف حرفه‌ای در شناخت و توانبخشی چنین کودکان استثنایی‌ای به خوبی و با هماهنگی و تلاش‌های مکرر در رویکرد جدید و مدرن تیم قرار می‌گیرد. اما باز هم، در بیشترین گروه از اختلالات صدا و گفتار علل دیگری غیر از این ضایعات ارگانیک وجود دارد. آن‌ها در بخش‌های توانبخشی گفتار توسط متخصصان آسیب شناسی گفتار و سایر پزشکان عملکردی قرار دارند.

در قرن بیست و یکم، محققان رشته‌های مختلف از جمله علوم اعصاب، مهندسی زیست فناوری و زبان شناسی، سعی در ساخت دستگاه‌های پیشرفته‌ای دارند، که قادر به تولید صدای مصنوعی کنترل شده توسط فعالیت در مراکز گفتاری مغز فرد باشند. بخشی از این تحقیق‌ها مستلزم صدای مشخص است که توسط صدای افراد سالم به حرکات دستگاه صوتی تولید می‌شود و امکان توسعه بعدی الگوریتم‌های مربوط به فعالیت مغز ایجاد شده در هنگام گفتار با حرکات خاص دستگاه صوتی را فراهم می‌آورد. سپس می توان از این حرکات برای تولید نسخه مصنوعی صدای فرد استفاده کرد. در یک محاکمه اولیه، یکی از این رمزگشاهای عصبی با موفقیت جملات قابل فهمی را تولید کرد که در سکوت توسط شخصی با گفتار سالم تقلید شده بود.

 

چرا برخی از کودکان به گفتاردرمانی نیاز دارند؟

کودکان به دلایل زیادی ممکن است به گفتار درمانی نیاز داشته باشند، از جمله:

• اختلالات شنوایی
• تاخیرهای شناختی (فکری، تفکر) و یا سایر عوامل رشد
• عضلات ضعیف دهان
• گرفتگی صدا
• شکاف لب یا شکاف کام
• اوتیسم
• مشکلات برنامه ریزی حرکتی
• مشکلات بیان
• اختلالات روان شناختی
• مشکلات تنفسی (اختلالات تنفسی)
• اختلالات تغذیه و بلع
• آسیب تروماتیک مغز “traumatic”

به خاطر داشته باشید که درمان باید در اسرع وقت شروع شود. کودکانی که درمان را زودتر (قبل از 5 سالگی) شروع می‌کنند نسبت به افرادی که درمان را دیرتر شروع می‌کنند، نتایج بهتری می‌گیرند.

این به این معنی نیست که بچه‌های بزرگتر در درمان خوب عمل نمی‌کنند. پیشرفت درمان در افراد بزرگتر ممکن است کندتر باشد زیرا آن‌ها الگوهایی را یاد گرفته‌اند که باید تغییر کنند.

 

مراجعه به یک گفتاردرمانگر برای کودکان

بعضی از بچه‌ها در گفتن برخی اصوات یا کلمات مشکل دارند. این موضوع می‌تواند برای آن‌ها ناامید کننده باشد زیرا دیگران ممکن است در درک آنچه می‌گویند، مشکل داشته باشند.

خبر خوب این است که بچه‌ها می توانند به منظور درخواست کمک به یک نوع متخصص خاص درمانی و گفتاری (که به آن آسیب شناسان گفتار زبان نیز گفته می‌شود) مراجعه کنند.

 

چگونه متخصصین گفتاردرمانی به کودکان کمک می‌کنند؟

گفتاردرمانی به افراد در هر سنی و با اختلالات گفتاری و زبانی متفاوت کمک می‌کند. در این‌جا برخی از آن‌ها ذکر شده است:

• اختلالات مفصلی: این وضعیت هنگامی است که کودک در گفتن برخی اصوات یا گفتن صحیح کلمات مشکل دارد. برخی کلمات به جای یکدیگر شنیده می‌شوند. شلی نوک زبان اختلالات مفصلی محسوب می‌شوند.
• اختلالات روان شناختی: اگر بچه‌ای صداهای خاصی را تکرار کند و در گفتن کل کلمه مشکل داشته باشد، ممکن است دچار اختلال روانی باشد. به عنوان مثال کودکی که می‌خواهد کلمه “داستان” را بگوید ممکن است در “دا” گیر کند و بگوید “دااااااااستان” یا ممکن است صداهای خاصی را بیان کند. گاهی لکنت زبان یک اختلال روانی محسوب می‌شود.
• اختلالات صوتی: اگر افراد در درک و فهمیدن جملات و کلمات او مشکل داشته باشند ممکن است کودک دچار اختلال صدا شده باشد. بچه‌ها ممکن است یک جمله را با صدای بلند و واضح شروع کنند اما در پایان آن را آرام و من من کنان تمام کنند. بعضی اوقات به نظر می‌رسد بچه‌ها دچار سرماخوردگی شدند یا این‌ که از طریق بینی صحبت می‌کنند.
• اختلالات زبانی: کودکی که در درک حرف‌ها و روابط با مردم مشکل دارد یا از در کنار هم قرار دادن کلمات برای بیان افکار با مشکل مواجه است، ممکن است دچار اختلال زبان باشد.

 

چه کودکی به گفتاردرمانی نیاز دارد؟

بسیاری از بچه‌ها با گفتار درمانگر‌ها ملاقات می‌کنند. این ملاقات یک راه عالی جهت یادگیری واضح‌تر روش‌های صحبت کردن است. گاهی اوقات کودک دچار بیماری می‌شود که صحبت کردن را سخت‌تر می‌کند.

 در این‌جا برخی از بیماری‌های موثر در اختلالات تکلم ذکر شده است:

• اختلال شنوایی
• عضلات ضعیف در اطراف دهان
• گره‌های صوتی یا کوفتگی
• اوتیسم
• اختلال تنفس
• اختلال بلع

 

ارتباط با گفتار درمانگر‌ها برای کودکان چگونه است؟

بچه‌ای که برای اولین بار به یک گفتاردرمانگر مراجعه می‌کند، در آزمون گفتاری شرکت می‌کند. نگران نباشید؛ این آزمون مانند یک آزمون و امتحان مدرسه نیست که بر کارنامه آ‌ن‌ها تأثیر بگذارد. این آزمون راهی است برای فهمیدن این موضوع که بچه‌ها با چه نوع مشکلات گفتاری روبه‌رو هستند.

از کودک خواسته می‌شود صداها و کلمات خاصی را بگوید. این موارد ممکن است ضبط شود همچنین درمانگر ممکن است در حین آزمایش مواردی را یادداشت کند. این آزمایش به پزشک متخصص کمک می‌کند تا نیازهای کودک را تشخیص دهد و تصمیم بگیرد بهترین روش‌های درمانی چیست.

• “درمان” مشکلات گفتاری تمرین است. اگر بچه‌ها در بیان یا روان بودن مشکل دارند، پزشک وقت خود را صرف نشان دادن چگونگی ایجاد صداهای مناسب می‌کند. درمانگر صداها را پخش می‌کند و از کودک می‌خواهد که سعی کند آن‌ها را بیان کند. این به معنای کپی کردن شیوه حرکت لب‌ها، دهان و زبان توسط درمانگر برای ایجاد صدای مناسب است.
• آینه‌ها در این مرحله می‌توانند مفید باشند. درمانگر ممکن است از کودکی بخواهد هنگام دیدن خود در آینه، این صداها را ایجاد کند. برخی از درمانگران از بازی‌ها برای سرگرمی بیشتر این بخش استفاده می‌کنند.
• اگر درمانگر در زمینه اختلال زبان به کودک شما کمک می‌کند، ممکن است جلسات شما کمی شبیه مدرسه شود. او به شما در گرامر و قواعد زبان کمک خواهد کرد. چگونگی بیان درست کلمات را نشان می‌دهد تا جملات و افکار روشن را شکل دهد. اگر کودک شما در درک آن چه می‌شنوید مشکل دارد، او ممکن است بازی‌هایی را انجام دهد که روی این مهارت‌ها کار می‌کنند.

 

برای کودکان درمان چه مدت طول می‌کشد؟

برخی از درمان‌ها کوتاه و برخی دیگر طولانی‌تر هستند. این موضوع بستگی به مشکلی دارد که یک کودک روی آن کار می‌کند. کودکان ممکن است هفته‌ای یک یا چند بار، با یک گفتاردرمانگر ملاقات کنند. درمان می‌تواند چند هفته، چند ماه یا چند سال طول بکشد.

اگر کودک شما مشکل گفتاری دارید، بهترین توصیه برای کودک شما تمرین، تمرین و تمرین است. برای کار و تمرین روی مهارت‌هایی که درمانگر به کودک شما آموزش داده است، وقت بگذارید. شاید زمانی قبل از خواب به تمرین در مقابل آینه بپردازند. با کودکان خود همراهی نمایید و با صبوری در کنار آن‌ها باشید.

درست مثل تمرین تکرار کلمات و جملات یا یادآوری جداول ضرب، باید سخت به کار و تمرین بپردازند!

 

چگونه یک متخصص گفتاردرمانی را پیدا کنیم؟

به منظور یافتن یک متخصص، از پزشک یا معلم فرزند خود بخواهید و فهرست‌های محلی را به صورت آنلاین بررسی کنید یا در وب سایت‌های مرتبط جستجو کنید. همچنین انجمن‌های زیادی جهت آسیب شناسی گفتاری و شنوایی شناسی لیستی از درمانگران مجاز و تایید شده را نگهداری می‌کنند.

متخصص SLP فرزند شما می‌بایست دارای مجوز و تایید شده باشد و تجربه کار با بچه‌ها و اختلالات خاص و مشابه کودک شما را داشته باشد.