کبد بزرگترین عضو بدن است. این بافت به شما کمک می‌کند تا غذا را هضم و انرژی را ذخیره کنید و سموم بدن خود را از بین ببرید. وجود چربی در کبد هر انسانی طبیعی است اما اگر این میزان بیشتر از 5 درصد وزن آن باشد، کبد چرب خوانده می‌شود. این وضعیت ممکن است منجر به التهاب و آسیب کبدی شود.
دو نوع اصلی از این بیماری وجود دارد :
- بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
- بیماری کبد چرب الکلی که استئاتوهپاتیت الکلی نیز نامیده می‌شود.
اگرچه وجود مقادیر کمی چربی در کبد طبیعی است، اما تجمع بیش از حد چربی می‌تواند باعث التهاب کبد شود.که این التهاب خود منجر به زخم شدن و حتی در مواردی نارسایی کبد شود.
فهرست مطالب
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) چیست؟
NAFLD نوعی بیماری کبد چرب است که با مصرف الکل ارتباطی ندارد و خود به 2 نوع طبقه بندی می‌شود:
الف ) نوع ساده : به وضعیتی گفته می‌شود که مقدار چربی موجود در کبد بیش از اندازه طبیعی است، اما التهاب یا آسیب کمی در سلولهای کبدی دیده می‌شود و یا اصلا آسیبی وجود ندارد. کبد چرب ساده معمولاً مخرب نبوده و باعث صدمه یا عوارض کبدی نمی‌شود.
ب ) استئاتوهپاتیت غیر الکلی(NASH) : که در این حالت برعکس مورد ساده، به همراه چربی در کبد، التهاب و آسیب سلولهای کبدی مشاهده می‌شود که می‌تواند باعث فیبروز یا زخم کبد شود. NASH همچنین ممکن است منجر به سیروز یا سرطان کبد شود. در برخی از مبتلایان به بیماری کبد چرب عوارضی از جمله اسکارینگ یا زخم کبد که تحت عنوان فیبروز نیز شناخته می‌شود، مشاهده می‌گردد. اگر فرد دچار فیبروز شدید شود، به این حالت سیروز کبدی می‌گویند که وضعیتی غیر قابل برگشت می‌باشد.
بیماری کبد چرب الکلی چیست؟
بیماری کبد چرب الکلی ناشی از مصرف بیش از حد الکل می‌باشد. در این حال کبد فرد، بخش اعظم الکل مصرفی را به منظور خروج از بدن، تجزیه می‌کند، اما روند تجزیه می‌تواند منجر به تولید مواد مضر شود. این مواد می‌توانند به سلولهای کبد آسیب برسانند ، التهاب موجود در کبد را افزایش دهند و دفاع طبیعی بدن را تضعیف کنند. هرچه الکل بیشتری توسط شخص نوشیده شود ، آسیبی که به این اندام حیاتی وارد می‌شود نیز شدیدتر می‌شود. بیماری کبد چرب الکلی اولین مرحله از بیماری‌های کبدی مرتبط با الکل است. با مصرف مداوم الکل، در مراحل بعدی ممکن است فرد به هپاتیت الکلی و یا سیروز کبدی مبتلا شود.
چه کسانی در معرض بیماری کبد چرب هستند؟
هنگامی که بدن شما چربی زیادی تولید کند و یا چربی را به اندازه کافی متابولیزه نکند بیماری کبد چرب ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، چربی اضافه زمینه را برای بروز بیماری مستعد می‌سازد. اصولا این بیماری در افرادی که مبتلا به موارد ذیل باشند یا از شرایط زیر برخوردار باشند، شایع تر است. این موارد عبارتند از:
- دیابت نوع 2
- چاقی مفرط
- میانسالی یا سالمندی (اگرچه کودکان نیز می‌توانند مبتلا به این بیماری شوند.)
- مقدار کلسترول و تری گلیسرید بالای خون
- فشار خون بالا
- مصرف برخی از داروهای خاص، مانند کورتیکواستروئید‌ها و داروهای ضد سرطان
- ابتلا به برخی از اختلالات متابولیک مانند سندرم متابولیک
- کاهش وزن سریع در یک دوره‌ی زمانی کوتاه
- ابتلا به عفونت‌های خاص مانند هپاتیت C
- تماس شغلی با برخی سموم خاص
زمینه های ژنتیکی و وراثتی نیز ممکن است خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهند.
حدود 25 درصد مردم جهان مبتلا به NAFDL می باشند. با افزایش شیوع چاقی ، دیابت نوع 2 و کلسترول بالا ، میزان بروز NAFLD نیز در سطح جهانی افزایش یافته است.
بیماری کبد چرب الکلی فقط در افرادی که مقادیر زیادی مشروبات الکلی به ویژه در افرادی که در بازه ی زمانی طولانی مصرف کننده مقادیر بالا هستند، بوجود می‌آید. به طور کلی خطر ابتلا به این بیماری برای خانم ها، و افراد چاق بیشتر است.
علائم کبد چرب چیست
همچنین مطالعه کنید: علائم کبد چرب برای زنان چیست؟
در بسیاری از موارد ، کبد چرب علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند اما اگر علائمی داشته باشد اکثرا به صورت احساس خستگی و یا ناراحتی در سمت راست و بالای شکم بروز پیدا می‌کند.
اگر بیماری منجر به سیروز کبدی شود، ممکن است علائمی مانند بی اشتهایی، کاهش وزن، خستگی، خارش و زردی پوست و چشم‌ها، تورم شکم و پاها و گیجی در فرد ایجاد کند.
تشخیص بیماری کبد چرب
از آنجایی که بیماری معمولا بی علامت است، تشخیص آن آسان نیست. پزشک از طریق دریافت شرح حال، معاینه بالینی و آزمایشات مختلف از جمله آزمایش خون و تکنیک های تصویر برداری و گاهی نمونه برداری به این تشخیص می رسد.
اولین مرحله به منظور تشخیص بیماری آن است که شرح حالی توسط پزشک از بیمار تهیه می شود. در این حال اگر پزشک به بیماری کبد چرب مشکوک شود، موارد زیر را درخواست خواهد کرد:
- دریافت سابقه پزشکی شما و خانواده، از جمله سابقه بیماری‌های کبدی.
- تحقیق در مورد مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی.
- پرس و جو در خصوص هر گونه شرایط پزشکی خاص که ممکن است در تشخیص بیماری به او کمک کند.
- اطلاع از مصرف هر گونه دارو حتی داروهای غیرمرتبط با بیماری.
- بروز هر گونه تغییرات اخیر در سلامتی شما.
به منظور معاینه بالینی،برای بررسی التهاب کبد ، ممکن است پزشک معالج شکم را لمس کرده یا بر روی آن فشار وارد کند. اگر کبد بزرگ شده باشد ، ممکن است پزشک آن را احساس کند. با این حال، این احتمال وجود دارد که بدون بزرگ شدن کبد، التهاب رخ دهد. التهاب پدیده ای است که الزاما از طریق معاینه بالینی نمی توان به وجود آن پی برد.
در بسیاری از موارد ، بیماری پس از تایید آزمایش خون مبنی بر افزایش آنزیم های کبدی تشخیص داده می‌شود. بعنوان مثال، پزشک شما ممکن است تست آلانین آمینوترانسفراز(ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز(AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی درخواست دهد. آنزیم های کبدی بالا نشانه ای از التهاب آن است. بیماری کبد چرب یکی از دلایل اصلی التهاب کبد است ، اما بیماری‌های متعدد دیگری نیز وجود دارند که در پی آنها این عضو حیاتی دچار التهاب می‌شود لذا الزاما التهاب کبد به معنی بیماری کبد چرب نیست.
همچنین پزشک ممکن است از یک یا چند تکنیک تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و MRI برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبد شما استفاده کند.
نمونه برداری از کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری است. پزشک ممکن است برای تایید کبد چرب و بررسی میزان آسیب وارده به این عضو، از این روش کمک گیرد. به این منظور طی نمونه برداری، پزشک سوزنی به داخل کبد وارد کرده و یک قطعه از بافت آن را برای معاینه خارج می کند. در این حال، برای آنکه بیمار دردی احساس نکند معمولا از بی حس کننده های موضعی استفاده می شود. این آزمایش می تواند در تشخیص بیماری احتمالی و وجود یا عدم وجود زخم تا حد زیادی وی را یاری نماید.
درمان بیماری کبد چرب
برای درمان بیماری کبد چرب غیر الکلی، پزشکان معمولا کاهش وزن را توصیه می‌کنند که به نوبه ی خود، می‌تواند باعث کاهش چربی، التهاب و فیبروز در کبد شود. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که مصرف یک داروی خاص عامل بیماری است، توصیه به قطع مصرف آن خواهد کرد. اما قبل از قطع دارو بهتر است با پزشک تجویز کننده ی آن دارو مشورت لازم به عمل آید، چرا که ممکن است ضرورت داشته باشد که دارو را به تدریج ترک کنید و یا به جای آن از داروی دیگری استفاده کنید. تا کنون، هیچ داروی تایید شده و درمان قطعی ای برای بیماری، وجود ندارد.
پزشکان درحال بررسی اثرات درمانی برخی از داروهای خاص مورد استفاده در درمان دیابت و ویتامین E به منظور درمان این بیماری هستند، اما این مطالعات به نتیجه ی قطعی نرسیده و تحقیقات در این خصوص ادامه دارد. مهمترین توصیه در درمان بیماری کبد چرب الکلی، توقف نوشیدن الکل است.
هر دو بیماری کبد چرب الکلی و استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) می توانند منجر به سیروز شوند. مشکلات پزشکی ناشی از سیروز را با دارو، جراحی و سایر اقدامات پزشکی می توان بهبود بخشید. در صورتی که سیروز به نارسایی کبدی منجر شود، ممکن است تنها راه درمان پیوند کبد باشد.
مهم ترین تغییرات سبک زندگی که می توانند به بهبود بیماری کبد چرب کمک کنند کدامند؟
اگر شما هر یک از انواع بیماری کبد چرب را دارید، می توانید با تغییر برخی از فعالیت‌ها در سبک زندگی خود به بهبود این بیماری کمک کنید :
- از رژیم غذایی سالم استفاده کرده و نمک و شکر را محدود کنید. بعلاوه مصرف مقادیر زیاد میوه و سبزیجات می‌تواند کمک کننده باشد.
- واکسیناسیون علیه بیماری های هپاتیت A و B ، آنفولانزا و ذات الریه پنوموکوکی را انجام دهید. اگر همزمان با کبد چرب به بیماری هپاتیت A یا B مبتلا شوید، احتمالاً این ابتلا همزمان منجر به نارسایی کبدی خواهد شد. در مبتلایان به بیماری مزمن کبدی احتمال ابتلا به عفونت های ریوی فوق الذکر افزایش می یابد، بنابراین واکسیناسیون علیه این بیماری‌ها برای پیشگیری حائز اهمیت است.
- به طور منظم ورزش کنید. فعالیت فیزیکی منظم به کاهش وزن و چربی در کبد کمک کند.
- قبل از استفاده از مکمل های غذایی مانند ویتامین ها یا سایر داروهای مشابه یا اقدامات پزشکی خاص با پزشک خود مشورت کنید. برخی از داروهای گیاهی می توانند به کبد شما آسیب برسانند.
در بسیاری موارد، می توان کبد چرب را از طریق تغییر در شیوه زندگی بهبود بخشید. این تغییرات ممکن است به جلوگیری از آسیب کبد و زخم کمک کند. در صورت عدم درمان، این بیماری می تواند باعث التهاب، آسیب به کبد و زخم بالقوه برگشت ناپذیر در این عضو شود. برای حصول بهترین نتیجه در درمان بیماری، به برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک خود عمل نموده و از یک سبک زندگی سالم پیروی نمایید.
منبع:
