دیورتیکولیت چیست؟

اگرچه این بیماری قبل از قرن 20 نادر بود، اکنون بیماری دیورتیکولار یکی از رایج‎ترین مشکلات سلامتی در جهان غرب است. این بیماری شامل گروهی از امراض است که می‌تواند دستگاه گوارش شما را تحت تأثیر قرار دهد.

جدی‌ترین نوع بیماری دیورتیکولی، دیورتیکولیت است. این بیماری می‌تواند علائم ناخوشایند و در برخی موارد عوارض جدی ایجاد کند. در صورت عدم درمان، این عوارض می‌توانند مشکلات سلامتی طولانی مدتی ایجاد کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دیورتیکولیت از جمله علل آن، علائم، گزینه‌های درمانی و توجه به این موضوع که رژیم غذایی شما چگونه بر ابتلا به این بیماری تأثیر می‌گذارد، ادامه مطلب را بخوانید.

 

علائم دیورتیکولیت

دیورتیکولیت می‌تواند علائمی از خفیف تا شدید را ایجاد کند. این علائم می‌توانند به طور ناگهانی ظاهر شوند یا در طی چندین روز به تدریج ایجاد گردند.

علائم بالقوه بیماری دیورتیکولیت شامل موارد زیر است:

• درد در شکم شما
• نفخ شکمی
• اسهال
• یبوست

در صورت ابتلا به دیورتیکولیت ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• درد مداوم یا شدید در شکم شما
• تهوع و استفراغ
• تب و لرز
• خون در مدفوع شما
• خون‌ریزی در راست روده “rectum”

شکم درد شایع‌ترین علامت دیورتیکولیت است. احتمالاً این درد در سمت چپ و پایین شکم شما رخ می‌دهد. همچنین می‌تواند در سمت راست شکم شما نیز ایجاد شود.

اگر به هر یک از علائم فوق مانند استفراغ یا خون در مدفوع مبتلا شدید، این نشانه ممکن است یک عارضه جدی ناشی از دیورتیکولیت یا بیماری دیگری باشد. بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

 

علل ابتلا به دیورتیکولیت

بیماری دیورتیکولار هنگامی ایجاد می‌شود که کیسه‌هایی در امتداد دستگاه گوارش، به طور معمول در روده بزرگ “colon” شما ایجاد می‌شوند. این کیسه‌ها به دیورتیکول معروف هستند. آن‎ها هنگامی ایجاد می‌شوند که نقاط ضعیف دیواره روده شما به سمت بیرون باد کند.

دیورتیکولیت زمانی اتفاق می‌افتد که دیورتیکول ملتهب شده و در بعضی موارد عفونی شود. این موضوع می‌تواند هنگامی اتفاق بیفتد که مدفوع یا مواد غذایی با هضم ناقص تا حدی جلوی راه دیورتیکول را بگیرد.

هیچ علت شناخته شده‌ای برای بیماری دیورتیکولی وجود ندارد. در عوض، متخصصان معتقدند عوامل متعدد ژنتیکی و محیطی احتمالاً در پیشرفت آن نقش دارند.

 

تشخیص دیورتیکولیت

احتمالاً پزشک به منظور تشخیص دیورتیکولیت از شما درباره علائم، سابقه سلامتی و هر دارویی که مصرف می‌کنید، سوال خواهد کرد. آن‌ها معاینه فیزیکی را جهت بررسی حساسیت شکمی انجام می‌دهند. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، معاینه دیجیتال مقعد “digital rectal” به منظور بررسی خون‌ریزی مقعدی، درد، توده‌ها یا سایر مشکلات نیز انجام می‌گردد.

چندین بیماری دیگر می‌توانند علائمی مشابه با دیورتیکولیت ایجاد کنند. به مننظور رد سایر بیماری‌ها و بررسی علائم دیورتیکولیت، پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش تجویز کند.

آزمایشات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سونوگرافی شکمی، اسکن ام آر آی شکم، سی تی اسکن شکمی یا اشعه ایکس “X-ray” به منظور ایجاد تصاویر از دستگاه گوارش (GI) شما “gastrointestinal”
• کولونوسکوپی “colonoscopy” به منظور بررسی داخل دستگاه GI
• آزمایش مدفوع جهت بررسی وجود عفونت‌ها مانند کلستریدیوم دیفیسیل “Clostridium difficile”
• آزمایش ادرار جهت بررسی عفونت‌ها
• آزمایش خون به منظور بررسی علائم التهاب، کم خونی یا مشکلات کلیوی یا کبدی
• معاینه لگن به منظور رد کردن مشکلات زنان در بانوان
• تست حاملگی جهت رد بارداری در زنان

اگر به دیورتیکولیت مبتلا هستید، این معاینات و آزمایشات می‌تواند به پزشک کمک کند که بدون عارضه یا پیچیدگی، این بیماری را تشخیص دهد.

بیش از 75 درصد موارد قطعی ابتلا به دیورتیکولیت بدون علائم هستند و حدود 25 درصد از آن‌ها عوارض ایجاد می‌کنند.

این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آبسه، کیست عفونی که پر از چرک است.
• خلط، یک منطقه آلوده که از آبسه محدودتر است.
• فیستول “fistula”، یک اتصال غیر طبیعی است که می‌تواند بین دو ارگان یا بین یک اندام و پوست ایجاد شود.
• سوراخ شدن روده، پارگی یا سوراخ دیواره روده که می‌تواند به محتوای روده بزرگ در حفره شکم شما نشت کند و باعث التهاب و عفونت شود.
• انسداد روده، انسداد روده که می‌تواند از مدفوع جلوگیری کند.

 

درمان دیورتیکولیت

درمانی که پزشک برای دیورتیکولیت تجویز می‌کند به شدت وضعیت شما بستگی دارد.

به طور معمول دیورتیکول بدون عارضه در خانه قابل درمان است. این احتمال وجود دارد که پزشک شما را تشویق کند که در رژیم غذایی خود تغییراتی ایجاد کنید. در بعضی موارد آن‌ها ممکن است داروهایی از جمله آنتی بیوتیک تجویز کنند.

اگر دچار عوارض ناشی از دیورتیکولیت هستید، احتمالاً برای درمان باید به بیمارستان مراجعه کنید. در این شرایط این احتمال وجود دارد که به صورت تزریق وریدی (IV) به شما مایعات و آنتی بیوتیک داده شود. بسته به نوع عارضه ممکن است لازم باشد که تحت عمل جراحی یا روش دیگری قرار بگیرید.

تغییرات رژیم غذایی جهت درمان دیورتیکولیت

به منظور این‌که دستگاه گوارش شما فرصتی برای استراحت و بهبودی داشته باشد، ممکن است پزشک پیشنهاد کند از غذاهای جامد پرهیز کرده و برای چند روز از رژیم غذایی مایعی جهت پاک‌سازی استفاده کنید.

اگر علائم شما خفیف است یا شروع به بهبود کرده است، ممکن است بتوانید غذای کم فیبر بخورید تا وضعیت شما بهتر شود. احتمالاً پزشک با بهبود شرایط، شما را تشویق می‌کند که غذاهای پر فیبر بیشتری به میان وعده‌ها و وعده‌های غذایی خود اضافه کنید.

دارو جهت درمان دیورتیکولیت

پزشک به منظور کاهش درد یا ناراحتی ناشی از دیورتیکولیت ممکن است داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تایلنول) را توصیه کند.

اگر مشکوک به عفونت باشند، جهت درمان، آنتی بیوتیک تجویز می‌کنند. این موارد شامل:

• مترونیدازول “metronidazole” (Flagyl ، Flagyl ER)
• آموکسی سیلین “amoxicillin”
• موکسی فلوکساسین “moxifloxacin”

مصرف کامل آنتی بیوتیک‌های تجویز شده مهم است، حتی اگر علائم شما بعد از چند نوبت مصرف بهبود یابد.

سایر روش‌های درمان دیورتیکولیت

اگر شما به یک مورد پیچیده از دیورتیکولیت مبتلا هستید که با رژیم غذایی و دارو قابل درمان نیست، پزشک ممکن است یکی از روش‌های زیر را توصیه کند:

• تخلیه سوزنی، جایی که یک سوزن به شکم شما وارد می‌شود تا عفونت آبسه را تخلیه کند

• جراحی به منظور تخلیه چرک آبسه، ترمیم فیستول یا برداشتن قسمت‌های عفونی روده بزرگ

جراحی دیورتیکولیت

اگر چندین دوره دیورتیکولیت را تجربه کنید که با تغییرات رژیم غذایی و داروها به طور موثر قابل کنترل نباشد، پزشک ممکن است جراحی را به شما توصیه کند. همچنین ممکن است از جراحی جهت درمان عوارض ناشی از دیورتیکولیت استفاده شود.

برای درمان دیورتیکولیت دو نوع عمل اصلی وجود دارد:

• برداشتن روده با آناستوموز “anastomosis”

در طی برداشتن روده به وسیله آناستوموز، یک جراح قسمت‌های عفونی روده بزرگ شما را برداشته و قسمت‌های سالم را به یکدیگر متصل می‌کند.

• برداشتن روده با کولوستومی “colostomy”

در جراحی برداشتن روده با کولوستومی، جراح قسمت‌های عفونی روده بزرگ شما را برداشته و انتهای قسمت سالم را به شکاف شکم شما متصل می‌کند (معروف به استوما “stoma”).

هر دو روش را می‌توان به صورت جراحی باز یا جراحی لاپاراسکوپی “laparoscopic” انجام داد. در مورد انواع جراحی‌هایی که جهت درمان دیورتیکولیت استفاده می‌شود، بیشتر تحقیق کنید.

رژیم غذایی و دیورتیکولیت

متخصصان هنوز در مورد نقشی که رژیم غذایی در دیورتیکولیت بازی می‎کند مطمئن نیستند. غذاهای خاصی وجود ندارد که همه افراد مبتلا به دیورتیکولیت، مجبور به اجتناب از آن‌ها باشند. اما ممکن است دریابید که برخی غذاها وضعیت شما را بهتر یا بدتر می‌کنند.

پزشک در هنگام حمله حاد دیورتیکولیت ممکن است شما را تشویق کند که برای مدتی فیبر دریافتی خود را کاهش دهید. آن‌ها ممکن است به شما توصیه کنند که از مصرف غذاهای جامد کاملاً خودداری کنید و برای چند روز به یک رژیم غذایی مایع و آبکی ادامه دهید. این پیشنهاد می‌تواند به دستگاه گوارش شما فرصت استراحت دهد.

پزشک با بهبود علائم ممکن است شما را به خوردن غذاهای پر فیبر تشویق کند. برخی مطالعات، رژیم‎های پر فیبر را با کاهش خطر ابتلا به دیورتیکول مرتبط دانسته‎اند. منابع معتبر مزایای احتمالی فیبر غذایی یا مکمل را برای بیماری دیورتیکول بررسی کرده‌اند اما هنوز از نقش دقیق فیبر در این بیماری مطمئن نیستند.

همچنین پزشک ممکن است شما را تشویق کند که مصرف گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و حبوبات را محدود کنید. یک مطالعه بزرگ گروهی نشان می‌دهد که افرادی که رژیم غذایی غنی از این غذاها را دنبال می‌کنند بیشتر از افرادی که رژیم غذایی غنی از میوه، سبزیجات و غلات کامل دارند، دچار دیورتیکولیت می‌شوند.

رژیم غذایی می‌تواند در کنترل دیورتیکولیت و سلامت کلی گوارشی شما نقش داشته باشد. کمی وقت بگذارید و با برخی از غذاهایی که ممکن است روی علائم شما تأثیر بگذارند آشنا شوید.

درمان‌های خانگی دیورتیکولیت

درمان‌های خانگی دیورتیکولیت عمدتا شامل ایجاد تغییرات در رژیم غذایی است اما چند گزینه دیگر وجود دارد که ممکن است در بهبود علائم و سلامت دستگاه گوارش مفید باشد.

برخی مطالعات نشان می‌دهند  که برخی از انواع پروبیوتیک ممکن است به تسکین یا جلوگیری از علائم دیورتیکولیت کمک کنند. به منظور ارزیابی مزایا و خطرات احتمالی استفاده از پروبیوتیک برای درمان دیورتیکولیت، تحقیقات بیشتری لازم است.

برخی از گیاهان یا مکمل‎ها نیز ممکن است در سلامتی دستگاه گوارش مزایایی داشته باشند. با این وجود، در حال حاضر تحقیقات کمی جهت حمایت از مصرف داروهای گیاهی جهت درمان دیورتیکولیت وجود دارد. درباره درمان‌های خانگی که ممکن است در مدیریت این شرایط به شما کمک کنند، بیشتر مطالعه نمایید.

 

دیورتیکولیت Meckel

بیماری دیورتیکول معمولاً بزرگسالان را درگیر می‌کند. اما در موارد نادر، برخی نوزادان با دیورتیکول به دنیا می‌آیند. وقتی این شرایط در این سنین رخ می‌دهد، این بیماری با عنوان دیورتیکول Meckel شناخته می‌شود. اگر دیورتیکول ملتهب شود، آن را دیورتیکول Meckel می‌نامند.

در بعضی موارد، دیورتیکول مکل علائم محسوسی ایجاد نمی‌کند.

در موارد دیگر می‌تواند علائمی مانند آیتم‌های زیر داشته باشد:

• درد شکم
• حالت تهوع
• استفراغ
• مدفوع خونین
• خون‌ریزی از راست روده

اگر شک دارید که فرزند شما به دیورتیکولیت مبتلا است یا خیر، با پزشک مضورت نمایید. در مورد برخی از استراتژی‌هایی که متخصصان اطفال می‌توانند برای تشخیص و مدیریت دیورتیکول Meckel استفاده کنند، بیشتر بخوانید.

استفاده از کولونوسکوپی برای تشخیص دیورتیکولیت

اگر علائم دیورتیکولیت دارید، پزشک ممکن است شما را تشویق کند که پس از برطرف شدن علائم حاد، اقدام به کولونوسکوپی کنید. این روش می‌تواند به تأیید تشخیص دیورتیکولیت یا بیماری دیگری که باعث علائم مشابه مانند کولیت اولسراتیو “ulcerative colitis” یا بیماری کرون “Crohn” می‌شود‌، کمک کند.

پزشک شما در طول کولونوسکوپی، یک scope انعطاف پذیر را در راست روده و روده بزرگ شما قرار می‌دهد. آن‌ها می‌توانند از این ابزار جهت بررسی داخل روده بزرگ شما استفاده کنند. همچنین می‌توانند از آن جهت جمع آوری نمونه‌های بافتی برای آزمایش استفاده کنند.

برای این که در طی این روش احساس راحتی بیشتری داشته باشید، پیش از انجام این روش به شما آرام بخش تزریق خواهید شد.

پزشک در بعضی موارد  ممکن است در طی انجام کولونوسکوپی متوجه شود که شما دیورتیکول دارید. اگر دیورتیکول ملتهب، عفونی و دارای علائمی نباشد، احتمالاً نیازی به درمان نخواهید داشت.

 

جلوگیری از ابتلا به دیورتیکولیت

تحقیقات بیشتری لازم است تا بدانید که چه عواملی باعث بروز بیماری دیورتیکولار از جمله دیورتیکولیت می‌شوند. در حال حاضر، کارشناسان معتقدند که عوامل مختلفی در این امر نقش دارند. برخی از عوامل خطرزای احتمالی در ابتلای شما به این بیماری ممکن است از طریق تغییر سبک زندگی اصلاح شوند.

به عنوان مثال موارد زیر ممکن است کمک کننده باشند:

• وزن سالم خود را حفظ کنید
• رژیم غذایی سرشار از فیبر داشته باشد
• مصرف چربی اشباع شده خود را محدود کنید
• ویتامین D کافی دریافت کنید
• ورزش منظم داشته باشید
• از دود سیگار اجتناب کنید

همچنین این استراتژی‎های پیشگیری می‌توانند به ارتقاء سلامت کلی شما کمک کنند.

 

عوامل خطرزا در ابتلا به دیورتیکولیت

یکی از عوامل اصلی خطرزا در ابتلا به دیورتیکولیت، سن است. افراد مسن بیشتر از افراد جوان به دیورتیکولیت مبتلا می‌شوند. معمولا این بیماری در مردان زیر 50 سال و زنان 50 تا 70 ساله وجود دارد.

اما افرادی که در سنین پایین‎تر دچار دیورتیکول می‎شوند، ممکن است دچار دیورتیکولیت شده باشند. افراد جوان‌تر نیز در صورت ابتلا به دیورتیکولیت، با احتمال زیاد در بیمارستان بستری می‌شوند.

طبق بررسی تحقیق منتشر شده در سال 2018، سایر عوامل خطرزای احتمالی ابتلا به دیورتیکولیت شامل موارد زیر است:

• سابقه خانوادگی

دو مطالعه مکمل نشان می‎دهد که ژنتیک در بیماری‌های diverticular نقش دارد. محققان تخمین زده‌اند ‎ که تقریباً 40 تا 50 درصد از خطر احتمالی ابتلا به بیماری دیورتیکولی ارثی است.

• رژیم کم فیبر

برخی تحقیقات رژیم‎های کم فیبر را با افزایش خطر ابتلا به دیورتیکول مرتبط دانسته‌اند. با این حال، مطالعات دیگری هیچ ارتباطی بین دریافت فیبر در رژیم غذایی و این بیماری پیدا نکرده است.

• سطح پایین ویتامین D

یک منبع معتبر نشان می‌دهد افرادی که دارای سطح بالاتری از ویتامین D هستند ممکن است خطر کمتری در ابتلا به دیورتیکولیت داشته باشند. برای درک ارتباط بالقوه بین ویتامین D و این بیماری تحقیقات بیشتری لازم است.

• چاقی

چندین مطالعه نشان داده است که افراد با شاخص توده بدنی بالاتر و کمر پهن‌تر در معرض خطر ابتلا به دیورتیکولیت هستند.

این احتمال وجود دارد که چاقی با تغییر تعادل باکتری‌ها در روده شما خطر ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش دهد اما برای درک نقش این مورد نیاز به تحقیقات بیشتری است.

• کم تحرکی

برخی از منابع معتبر دریافتند که افراد با فعالیت جسمی متناسب، کمتر از افراد غیر فعال در معرض ابتلا به دیورتیکولیت هستند. با این حال، تحقیقات دیگری هیچ ارتباطی بین ورزش و این شرایط پیدا نکرده است.

• استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDS) یا استعمال سیگار

استفاده منظم از آسپرین، ایبوپروفن یا سایر NSAID ها ممکن است خطر ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش دهد.

افراد سیگاری نیز بیشتر از افراد غیر سیگاری به بیماری diverticular از جمله دیورتیکولیت مبتلا می‎شوند.

 

دیورتیکول در مقابل دیورتیکولوز “diverticulosis”

اگر دیورتیکول عفونی یا ملتهب ندارید، این بیماری با عنوان دیورتیکولوز شناخته می‌شود.

محققان گزارش دادند که در حدود 80 درصد موارد، دیورتیکولوز هیچ علائمی ایجاد نمی‌کند. اگر دیورتیکولوز بدون علائم داشته باشید، احتمالاً نیازی به درمان نخواهید داشت.

اما در موارد دیگر، دیورتیکولوز می‎تواند علائمی مانند درد در شکم و نفخ ایجاد کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، به عنوان بیماری دیورتیکولی علامت دار (SUDD) شناخته می‌شود.

حدود 4 درصد از افراد مبتلا به SUDD در نهایت به دیورتیکولیت مبتلا می‌شوند.

 

دیورتیکول مثانه

دیورتیکول می‌تواند در مثانه شما نیز ایجاد شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که مخاط مثانه شما کیسه‌هایی ایجاد کند و نقاط ضعیف در دیواره مثانه مشاهده شوند.

گاهی اوقات دیورتیکول مثانه از بدو تولد ایجاد می‌گردد. در موارد دیگر، در اواخر زندگی فرد ایجاد می‌شوند. هنگامی که دهانه مثانه شما مسدود شده است یا مثانه شما به دلیل بیماری یا آسیب به درستی کار نمی‎کند، این بیماری ممکن است، ایجاد شود.

اگر diverticula مثانه دارید که ملتهب است، به عنوان دیورتیکول مثانه شناخته می‌شود. پزشک به منظور درمان دیورتیکول مثانه ممکن است آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد درد تجویز کند. همچنین آن‌ها ممکن است جراحی را برای ترمیم دیورتیکول توصیه کنند.

همچنین دیورتیکولیت روده بزرگ ممکن است مثانه شما را تحت تأثیر قرار دهد. در موارد شدید، ممکن است بین روده بزرگ و مثانه فیستول ایجاد شود. این گزینه به عنوان فیستول کولوزیکال “colovesical” شناخته می‎شود.

 

دیورتیکولیت مری

دیورتیکول به طور بالقوه می‌تواند در مری شما نیز ایجاد شود. این اتفاق زمانی رخ می‎دهد که کیسه‌هایی در پوشش مری شما ایجاد می‌شود.

دیورتیکول مری نادر است. این بیماری ممکن است توسعه ‌یابد؛ معمولاً این شرایط به آرامی و طی سال‌ها ایجاد می‌گردد.

 رشد آن‌ها می ‌تواند علائم یا عوارضی ایجاد کنند مانند:

• مشکل در بلعیدن
• درد در هنگام بلع
• هالیتوز “halitosis” یا بوی بد دهان
• برگشت غذا و بزاق
• آسپیراسیون ریوی؛ برگشت غذا یا بزاق به شش‌ها و مشکلات تنفسی
• پنومونی “pneumonia” آسپیراسیون؛ ایجاد عفونت ریوی پس از نفس کشیدن در حین غذا

اگر دیورتیکول ملتهب شود، به عنوان دیورتیکول مری شناخته می‌شود.

پزشک جهت درمان دیورتیکولیت مری ممکن است آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد درد را برای شما تجویز کند. پزشکان  به منظور ترمیم دیورتیکول ممکن است جراحی را توصیه کنند. درباره گزینه‎های درمانی خود اطلاعات بیشتری کسب کنید.

 

دیورتیکولیت و الکل

در گذشته برخی مطالعات نشان می‌داد که نوشیدن الکل ممکن است خطر ابتلا به دیورتیکولیت را افزایش دهد. اما مطالعات دیگر در سال‌های اخیر چنین اطلاعاتی را تایید نکرده است.

طبق بررسی تحقیقات منتشر شده در سال 2017، هیچ منبع معتبری مبنی بر این که نوشیدن الکل خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، وجود ندارد.

اگر الکل می‌نوشید، پزشک شما را به مصرف متعادل  آن ​​تشویق می‎کند. اگرچه ممکن است مصرف الکل باعث دیورتیکولیت نشود  اما زیاد نوشیدن آن می‌تواند خطر ابتلا به سایر مشکلات پزشکی را افزایش دهد.

 

اطلاعات کلی در مورد بیماری دیورتیکولیت

دیورتیکولیت در دنیای غرب نسبتاً شایع است. در بیشتر موارد، این بیماری از طریق تغییرات کوتاه مدت در رژیم غذایی و دارو درمان می‌شود.

اما اگر عوارضی ایجاد شود، می‎تواند بسیار جدی باشد. اگر دچار دیورتیکولیت پیچیده  و حاد هستید، احتمالاً پزشک به شما توصیه می‌کند که در بیمارستان بستری و درمان شوید. به منظور بهبود و ترمیم آسیب دیدگی روده بزرگ ممکن است لازم باشد تحت عمل جراحی قرار بگیرید.

اگر دچار دیورتیکولیت هستید یا در مورد خطر ابتلا به آن شک دارید، با پزشک خود صحبت کنید. آن‎ها می‌توانند به شما کمک کنند تا شما یاد بگیرید که چگونه این بیماری را درمان کنید و از سلامت دستگاه گوارش خود مراقبت کنید.

 

منابع:

www.webmd.com

www.healthline.com