کولیت روده (Intestinal Colitis) یک بیماری طولانی‌مدت و نسبتاً شایع است که باعث التهاب در روده بزرگ می‌شود. این عارضه شبیه بیماری کرون است. روده بزرگ مواد مغذی موجود در مواد غذایی هضم نشده را از بین می‌برد و مواد زائد را از طریق مقعد به صورت مدفوع خارج می‌کند. در موارد شدید، زخم در پوشش روده بزرگ ایجاد می‌شود. این زخم‌ها ممکن است خونریزی کنند که باعث تولید چرک و مخاط می‌شوند. طبق آمارحدوداً 750000 نفر به کولیت اولسراتیو مبتلا هستند. این معادل 40 تا 240 در هر 100000 نفر است؛ با رسا همراه باشید.
فهرست مطالب
- 1 بیماری کولیت روده چیست؟
- 2 انواع بیماری کولیت روده
- 3 علت بیماری کولیت روده
- 4 عوامل خطر بیماری کولیت روده
- 5 نشانه‌ها و علائم بیماری کولیت روده
- 6 عوارض بیماری کولیت روده
- 7 پیشگیری بیماری کولیت روده
- 8 درمان بیماری کولیت روده
- 9 تشخیص بیماری کولیت روده
- 10 بیماری کولیت روده در دوران بارداری
- 11 چشم انداز بیماران مبتلا به کولیت روده
بیماری کولیت روده چیست؟
در کولیت روده التهاب در پوشش (مخاط) روده بزرگ رخ می‌دهد. التهاب معمولاً در راست روده و روده تحتانی قرار دارد، اما ممکن است قسمت‌های دیگر روده بزرگ و حتی گاهی کل روده را درگیر کند. زخم‌های ریز باز در سطح پوشش ایجاد می‌شوند و ممکن است خونریزی کنند. پوشش ملتهب همچنین مقدار بیشتری روان کننده روده یا مخاط روده تولید می‌کند که گاهی اوقات حاوی چرک است. التهاب در روده بزرگ توانایی آن را در جذب مجدد مایعات از مدفوع که باعث اسهال است کاهش می‌دهد. التهاب در راست روده می‌تواند منجر به احساس فوریت در انجام مدفوع شود.
انواع بیماری کولیت روده
در بخش‌های زیر، ما در مورد انواع کولیت روده بحث می‌کنیم، بسیاری از آن‌ها قسمت‌های مختلف روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
پروکتیت اولسراتیو
این نوع فقط انتهای روده بزرگ یا راست روده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم آن شامل موارد زیر است:
- خونریزی مقعدی که ممکن است تنها علامت باشد.
- درد مقعدی
- با وجود اصرار مکرر، ناتوانی در حرکت روده‌ها
پروکتیت اولسراتیو معمولاً خفیف ترین نوع کولیت اولسراتیو است.
پروکتوسیگموئیدیت
این شامل راست روده و روده بزرگ سیگموئید است که انتهای تحتانی روده بزرگ است. علائم آن شامل موارد زیر هستند:
- اسهال خونی
- گرفتگی شکم
- درد شکم
- اصرار مداوم به دفع مدفوع
کولیت سمت چپ
این نوع بر روی راست روده و سمت چپ سیگموئید و کولون نزولی تأثیر می‌گذارد. علائم آن معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- اسهال خونی
- گرفتگی شکم در سمت چپ
- کاهش وزن
پانکولیت
این نوع روی کل روده بزرگ تأثیر می‌گذارد. علائم عبارتند از:
- گاهی اوقات اسهال خونی شدید
- درد و گرفتگی شکم
- خستگی
- کاهش وزن قابل توجه
- کولیت پوستی
این یک نوع کولیت نادر و بالقوه تهدید کننده زندگی است که کل روده بزرگ را درگیر می‌کند. علائم شامل درد شدید و اسهال است که می‌تواند منجر به کم آبی و شوک شود. کولیت پوستی می‌تواند خطر پارگی روده بزرگ و مگاکولون سمی را ایجاد کند، که باعث می‌شود روده بزرگ به شدت متلاشی شود.
علت بیماری کولیت روده
دلایل دقیق کولیت روده مشخص نیستند. با این حال، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
ژنتیک
به نظر می‌رسد کولیت اولسراتیو در برخی از خانواده‌ها وجود دارد. مطالعات تغییرات در ژن‌ها را شناسایی کرده است که ممکن است در ایجاد UC نقش داشته باشند، اما محققان دقیقاً مطمئن نیستند که این تفاوت‌های ژنتیکی چگونه مستقیماً با این بیماری ارتباط دارند. تقریباً یک پنجم مبتلایان به کولیت اولسراتیو دارای یکی از اقوام نزدیک خود هستند که همین بیماری را دارد و این امر ارثی بودن آن را نشان می‌دهد.
محیطی
بیشتر تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل محیطی ممکن است احتمال ابتلا به کولیت اولسراتیو را افزایش دهند، اما معتقدند که این خطر کم است. رژیم‌های غذایی پرچرب ممکن است در برخی از افراد باعث کولیت روده شوند. افراد ممکن است متوجه شوند که غذاهای خاصی باعث واکنش آن‌ها می‌شود. عوامل محیطی زیر ممکن است در بروز کولیت روده تأثیر بگذارند:
- رژیم غذایی
- آلودگی هوا
- دود سیگار
- بهداشت ضعیف
- سیستم ایمنی
بدن ممکن است به عفونت ویروسی یا باکتریایی پاسخ دهد به گونه ای که باعث التهاب همراه با کولیت اولسراتیو شود. پس از رفع عفونت، سیستم ایمنی بدن همچنان به پاسخ خود ادامه می‌دهد که منجر به التهاب مداوم می‌شود.
سیستم ایمنی روده ای بیش از حد
سیستم ایمنی بدن با واکنش در برابر مهاجمان مضر مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و سایر تهدیدها از بدن محافظت می‌کند. محققان معتقدند که این مهاجمان ممکن است سیستم ایمنی بدن را اشتباه گرفته و آن را فریب دهند تا یک پاسخ ایمنی در پوشش روده بزرگ ایجاد کند و باعث کولیت روده شود. نظریه دیگری نشان می‌دهد که این بیماری ممکن است یک بیماری خود ایمنی باشد. نقص در سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث شود که با عفونت‌های موجود مقابله کند و منجر به التهاب و اختلالات خود ایمنی به طور کامل درک نشده است و جامعه پزشکی کاملاً مطمئن نیست که چگونه یک فرد به کولیت اولسراتیو مبتلا می‌شود. اما پزشکان و محققان دریافتند که عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی ممکن است در مورد کولیت روده نقش داشته باشند.
برخی از داروها همچنین ممکن است خطر ابتلای فرد را افزایش دهند. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDS) مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil وMotrin) ، ناپروکسن (Aleve) و Celebrex ممکن است خطر ابتلا فرد را افزایش دهند. داروی ضد آکنه Accutane مسئول افزایش خطر کولیت روده هستند. آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد بارداری خوراکی نیز مشکوک به افزایش کمی خطر ابتلا به کولیت روده در فرد هستند.
استرس عاطفی
به نظر نمی‌رسد استرس عاطفی باعث کولیت روده می‌شود. اما برخی از مطالعات نشان می‌دهند که این استرس می‌تواند باعث شعله ور شدن در برخی از افراد پس از ایجاد کولیت روده شود.
عوامل خطر بیماری کولیت روده
برخی از عوامل خطر شناخته شده برای کولیت روده عبارتند از:
- سن: کولیت اولسراتیو می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد اما در سنین 15 تا 30 سالگی بیشتر مشاهده می‌شود.
- قومیت: سفیدپوستان و همچنین نژاد یهودی اشکنازی در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
- ژنتیک: اگرچه مطالعات اخیر ژن‌های خاصی را شناسایی کرده است که ممکن است در کولیت روده نقش داشته باشند، اما این ارتباط به دلیل نقش عوامل محیطی مشخص نیست.
نشانه‌ها و علائم بیماری کولیت روده
اولین علامت کولیت روده معمولاً اسهال است. مدفوع به تدریج شل می‌شود و ممکن است دردهای شکمی همراه با گرفتگی عضلات و تمایل شدید به دفع مدفوع وجود داشته باشد. اسهال نیز ممکن است به آرامی یا ناگهانی شروع شود. علائم به میزان و گسترش التهاب بستگی دارد.
شایع ترین علائم کولیت اولسراتیو عبارتند از:
- درد شکم
- اسهال خونی همراه با مخاط
- خستگی
- کاهش وزن
- از دست دادن اشتها
- کم خونی
- درجه حرارت بالا
- کمبود آب بدن
- اصرار مداوم به دفع مدفوع
علائم اغلب اوایل صبح بدتر می‌شوند و ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها یک بار خفیف باشند یا وجود نداشته باشند. با این حال، نشانه‌ها معمولاً بدون درمان برمی‌گردند و بسته به قسمت آسیب دیده روده بزرگ متفاوت هستند.
عوارض بیماری کولیت روده
عوارض احتمالی کولیت روده شامل کمبود مواد مغذی تا خونریزی بالقوه کشنده از راست روده است. ما در بخش‌های زیر عوارض احتمالی بیشتری را پوشش می‌دهیم:
سرطان روده بزرگ
کولیت اولسراتیو، به خصوص اگر علائم شدید یا گسترده ای داشته باشد، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. براساس موسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر است وقتی که کولیت روده بیش از 8 سال کل روده بزرگ را تحت تأثیر قرار دهد.
خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ در مردان مبتلا به کولیت اولسراتیو بیشتر از زنان مبتلا به این بیماری است.
مگاکولون سمی
این عارضه در چند مورد کولیت اولسراتیو شدید اتفاق می‌افتد. در مگاکولون سمی، گاز گیر می‌کند و باعث تورم روده بزرگ می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، خطر پارگی روده بزرگ، سپتی سمی و شوک وجود دارد.
سایر عوارض احتمالی کولیت روده عبارتند از:
- التهاب پوست، مفاصل و چشم‌ها
- بیماری کبد
- پوکی استخوان
- روده بزرگ سوراخ دار
- خونریزی شدید
- کم آبی شدید
برای جلوگیری از کاهش تراکم استخوان، پزشک ممکن است مکمل‌های ویتامین D ، کلسیم یا سایر داروها را تجویز کند. شرکت برنامه‌های منظم پزشکی، پیروی دقیق از توصیه‌های پزشک و آگاهی از علائم می‌توانند به جلوگیری از پیشرفت این عوارض کمک کنند.
پیشگیری بیماری کولیت روده
رژیم غذایی باعث گسترش کولیت روده نمی‌شود و هیچ رژیم خاصی نمی‌تواند بیماری را درمان کند. با این حال، غذاهایی که شما یا فرزندتان می‌خورید ممکن است در کنترل علائم و طولانی شدن زمان آن‌ها نقش داشته باشد. بعضی از غذاها ممکن است علائم را بدتر کنند و باید از آن‌ها اجتناب شود، مخصوصاً در هنگام اشتعال ناگهانی. غذاهایی که علائم را تحریک می‌کنند از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برای محدود کردن اینکه چه غذایی روی فرد تأثیر می‌گذارد، آنچه را که هر روز می‌خورد و احساس بعد از آن را باید یادداشت کند.
غذاهای مشکل دار اغلب شامل موارد زیر هستند:
- غذاهای چرب
- غذاها و نوشیدنی‌های پر قند
- نوشیدنی‌های گازدار
- غذاهای پر فیبر
- الکل
علاوه بر غذاهای مشکل دار ذکر شده در بالا، نوزادان، کودکان و نوجوانان همچنین می‌توانند موارد زیر را تجربه کنند:
- نمک
- محصولات لبنی
مراقب رژیم و تغذیه کودک خود باشید. اشتهای آن‌ها ممکن است در هنگام شعله ور شدن کاهش یابد و ممکن است به اندازه کافی غذا جهت سالم ماندن و رشد کردن نخورند. همچنین، التهاب ناشی از کولیت اولسراتیو ممکن است دستگاه گوارش آن‌ها را از جذب مواد مغذی کافی باز دارد. این امر همچنین می‌تواند بر سلامت کودک تأثیر بگذارد. به همین دلایل، ممکن است مجبور شوید میزان کالری مصرفی کودک را افزایش دهید.
اگر شما یا فرزندتان به کولیت روده مبتلا هستید، بهتر است با متخصص تغذیه همکاری کنید تا یک برنامه غذایی شخصی را داشته باشید.
درمان بیماری کولیت روده
فرد مبتلا به کولیت اولسراتیو باید به پزشکی که در زمینه درمان بیماری‌های دستگاه گوارش متخصص است یا یک متخصص گوارش مراجعه کند. آن‌ها نوع و شدت بیماری را ارزیابی کرده و یک برنامه درمانی ایجاد می‌کنند.
افرادی که علائم شدید دارند ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند، اما فردی که علائم خفیف تا متوسط دارد به احتمال زیاد به درمان سرپایی نیاز خواهد داشت.
درمان بر موارد زیر متمرکز خواهد شد:
- مدیریت علائم فعال تا زمانی که بهبود پیدا کنند.
- حفظ بهبودی برای جلوگیری از علائم بعدی
- مدیریت کولیت اولسراتیو فعال
درمان شامل استفاده از چندین نوع دارو است. ما در بخش‌های زیر در مورد این موارد بحث خواهیم کرد:
درمان از طریق آمینو سالیسیلیک اسید
این گزینه درمانی استاندارد برای کولیت اولسراتیو است. آمینو سالیسیلات‌ها در کاهش التهاب موثر هستند. آن‌ها اغلب به شکل قرص هستند، اما پزشکان بعضی اوقات آن‌ها را به عنوان شیاف تجویز می‌کنند. برای کسانی که به سولفا حساسیت دارند، فرم‌های آزاد سولفا نیز موجود است.
اشکال اصلی عبارتند از:
- مزالامین
- بالسالازید
- سولفاسالازین
عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- حالت تهوع
- بثورات پوستی
- سردرد
- اسهال
درمان خانگی کولیت روده
برخی اقدامات غذایی ممکن است به تسکین علائم کمک کنند که شامل موارد زیر هستند:
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک تر و منظم، مانند پنج یا شش وعده غذایی کم در روز.
- نوشیدن مایعات فراوان، به ویژه آب، برای جلوگیری از کمبود آب بدن.
- اجتناب از کافئین و الکل، که می‌تواند اسهال را افزایش دهد.
- اجتناب از نوشابه‌های گازدار، که می‌تواند باعث افزایش گاز شود.
- نگه داشتن دفترچه یادداشت غذایی برای تشخیص اینکه کدام غذاها علائم را بدتر می‌کنند.
یک پزشک ممکن است بسته به علائم، به طور موقت دنبال یک رژیم خاص باش که به شرح زیر هستند:.
- رژیم کم فیبر
- رژیم بدون لاکتوز
- رژیم کم چربی
- یک رژیم کم نمک
این ممکن است به مصرف مکمل‌ها یا حذف غذاهای خاص از رژیم غذایی کمک کند. با این حال، فرد باید هرگونه اقدامات مکمل یا جایگزین را قبل از آزمایش با پزشک در میان بگذارد.
تشخیص بیماری کولیت روده
یک پزشک در مورد علائم و سابقه پزشکی فرد سال می‌کند. آن‌ها همچنین می‌پرسند که آیا نزدیکان و اقوام به کولیت اولسراتیو، IBD یا بیماری کرون مبتلا بوده اند. آن‌ها همچنین علائم کم خونی یا سطح پایین آهن در خون و حساسیت اطراف شکم را بررسی می‌کنند.
چندین آزمایش می‌توانند به رد سایر شرایط و بیماری‌های احتمالی از جمله بیماری کرون، عفونت و سندرم روده تحریک پذیر کمک کنند که عبارتند از:
- آزمایش خون
- آزمایشات مدفوع
- اشعه ایکس
- باریوم انما که طی آن یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مایعی به نام باریم را از روده بزرگ عبور می‌دهد تا هرگونه تغییر یا ناهنجاری را در اسکن نشان دهد.
- سیگموئیدوسکوپی که در آن یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی یک لوله انعطاف پذیر را با یک دوربین در انتها، به نام آندوسکوپ، وارد راست روده می‌کند.
- کولونوسکوپی که در آن پزشک کل روده بزرگ را با استفاده از آندوسکوپ بررسی می‌کند.
- سی تی اسکن از شکم یا لگن
بیماری کولیت روده در دوران بارداری
اکثر زنان مبتلا به کولیت روده نوزادان خود را بدون عارضه به دنیا می‌آورند. با این حال، زنان مبتلا به این بیماری بیشتر از زنان هم سن و بدون بیماری خود دچار سقط جنین، زایمان زودرس و عوارض پس از زایمان می‌شوند. شعله‌ور شدن کولیت روده به احتمال زیاد در سه ماهه اول یا بلافاصله پس از زایمان اتفاق می‌افتد. به همین دلیل، ممکن است متخصص زنان و زایمان فرد را در زمره بارداری‌های پر خطر قرار دهد.
روده بزرگ یک فرد مبتلا به کولیت ورده ممکن است نتواند مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی را به آسانی در صورت عدم وجود این عارضه جذب کند. به همین دلیل تغذیه مناسب اگر باردار هستید و کولیت روده دارید بسیار مهم است. فرد باردار ویتامین‌های قبل از تولد را دریافت خواهد کرد که شامل مواد مغذی مانند اسید فولیک است. این به ویژه برای زنان مبتلا به این بیماری بسیار مهم است، زیرا برخی از درمان‌ها سطح اسید فولیک را کاهش می‌دهند.
در مورد قرار ملاقات با متخصص تغذیه از متخصص گوارش یا متخصص زنان و زایمان بپرسید. در طول این دوران مهم در زندگی خود ، ممکن است در زمینه ایجاد یک رژیم غذایی مناسب برای شرایط خود به کمک متخصص نیاز داشته باشید. پزشک می‌تواند اطمینان حاصل کند که شما یک برنامه غذایی مناسب و متعادل داشته اید و می‌توانید آرام باشید و بدانید که تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن راو همچنین برای کودک آینده، به بدن خود می‌دهید.
چشم انداز بیماران مبتلا به کولیت روده
کولیت روده یک بیماری مادام العمر است که می‌تواند علائم خفیف تا شدید داشته باشد. برای بیشتر افراد، این علائم می‌آیند و می‌روند. علائم در برخی از افراد فقط شامل یک دوره می‌شود و بهبود می‌یابند. چندین نفر دیگر یک فرم بدون توقف در بدنشان ایجاد می‌شود که به سرعت پیشرفت می‌کند. در حداکثر 30 درصد از افراد، این بیماری از راست روده به روده بزرگ منتقل می‌شود. وقتی هم راست روده و هم روده بزرگ تحت تأثیر قرار بگیرند، علائم زخم می‌توانند بدتر شوند و بیشتر اتفاق بیفتند. ممکن است بتوانید بیماری را با دارو کنترل کنید. اما جراحی برای برداشتن روده بزرگ و راست روده تنها راه درمان است. حدود 30 درصد از افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو نیاز به جراحی دارند.
منابع:
