پولیپ‌های بینی تورم‌های گوشتی هستند که در پوشش بینی و سینوس‌های پارانازال “paranasal” ایجاد می‌شوند؛ فضاهایی پر از هوا که به حفره بینی مرتبط هستند. آن‌ها برجستگی‌های غیر سرطانی هستند.
اندازه پولیپ‌ها متفاوت است. رنگ آن‌ها ممکن است مایل به زرد مایل به قهوه‌ای یا صورتی باشند و به شکل قطره‌های اشک در آیند. در نهایت با رشد، برجستگی‌ها شبیه انگور روی ساقه می‌شوند.
پولیپ‌ها ممکن است همزمان در یک یا هر دو سوراخ بینی رشد کنند. آن‌ها می‌توانند به تنهایی یا به صورت خوشه‌ای رشد کنند.
پولیپ‌های بزرگ یا خوشه‌ها می‌توانند مشکلات تنفسی ایجاد کنند و بر حس بویایی بیمار تأثیر بگذارند. آن‌ها ممکن است سینوس‌ها را مسدود کرده و مشکلاتی مانند عفونت‌های مداوم ایجاد کنند.
پولیپ‌های بینی حدود 40 درصد از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار می‌دهند و به نظر می‌رسد چند برابر بیشتر از زنان، در مردان شیوع دارند. پولیپ بیشتر در بزرگسالان، جوانان یا میانسالان رشد می‌کند.
افراد مبتلا به آسم، عفونت‌های مکرر سینوسی و آلرژی به احتمال زیاد به آن مبتلا می‌شوند. برخی از کودکان مبتلا به فیبروز کیستیک ممکن است به پولیپ بینی مبتلا شوند.
فهرست مطالب
حقایقی کلی درباره پولیپ بینی
در اینجا چند نکته کلیدی در مورد پولیپ بینی آورده شده است. جزئیات بیشتر و اطلاعات پشتیبانی را در مقاله مطالعه نمایید.
- پولیپ بینی در مردان بسیار بیشتر از زنان است.
- غالباً پولیپ بینی هیچ علامتی ندارد و شناخت دقیق، میزان شیوع آن را متغیر می‌کند.
- گاهی اوقات پولیپ‌های بینی می‌توانند باعث بروز آپنه خواب شوند.
- پولیپ‌های بینی می‌توانند در هر سنی به وجود آیند.
علائم پولیپ بینی
- آبریزش بینی مداوم ممکن است یکی از علائم پولیپ بینی باشد.
- در افراد مبتلا به پولیپ بینی، امکان ایجاد التهاب مزمن پوشش مجاری بینی و سینوس‌ها (سینوزیت مزمن) وجود دارد.
- اگر خوشه یا پولیپ بزرگی وجود داشته باشد، ممکن است مجاری بینی و سینوس‌های بیمار مسدود شود.
برخی از افراد با پولیپ بینی کوچک ممکن است هیچ علائم و نشانه‌ای نداشته باشند.
با این حال علائم زیر در نوع خفیف آن رایج است:
- آبریزش بینی – این موضوع ممکن است مزمن باشد، به گونه‌ای که بیمار احساس می‌کند همیشه سرماخورده است.
- گرفتگی یا انسداد مداوم بینی – در برخی موارد ممکن است تنفس بیمار از طریق بینی باعث مشکلات در خواب شود.
- ریختن خلط در پشت حلق – حس مخاطی بودن که به طور مداوم در پشت گلو قرار دارد.
- از دست دادن حس بویایی یا حس بویایی ضعیف – این وضعیت ممکن است پس از درمان پولیپ نیز بهبود نیابد.
- حس چشایی ضعیف – این شرایط ممکن است بعد از درمان پولیپ نیز بهبود نیابد.
- درد در صورت
- سردرد
- خرناس و خروپف
- خارش دور چشم
- آپنه انسدادی خواب (در موارد شدید) – این یک بیماری بالقوه جدی است که در آن، تنفس بیمار در هنگام خواب متوقف میشود.
- دید دوگانه یا دوبینی (در موارد شدید) – این وضعیت در شرایطی که بیمار مبتلا به سینوزیت قارچی آلرژیک یا فیبروز کیستیک باشد، بیشتر اتفاق می‌افتد.
عوامل خطرزا در پولیپ بینی
عوامل خطر عبارتند از:
- حساسیت به آسپرین – افرادی که پاسخ آلرژیک به آسپرین یا سایر NSAIDها (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی) دارند، بیشتر در معرض پولیپ هستند.
- آسم.
- سینوزیت قارچی آلرژیک – آلرژی به قارچ‌های موجود در هوا.
- رینیت یا ورم غشای مخاطی بینی / رینوزینوزیت – التهاب مجرای بینی و سینوس‌ها، به طور معمول 12 هفته یا بیشتر ادامه دارد. این شرایط شامل تب یونجه است.
- فیبروز کیستیک – یک بیماری مزمن که اندام‌هایی مانند کبد، ریه‌ها، لوزالمعده و روده را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- سندرم Churg-Strauss – بیماری‌ای که منجر به التهاب رگ‌های خونی میشود.
- سن – پولیپ بینی در هر سنی ممکن است رخ دهد اما افراد بزرگسال و میانسال بیشتر در معرض خطر هستند.
- ژنتیک – افرادی که والدین آن‌ها پولیپ بینی داشته‌اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
علل وجود پولیپ بینی
- دلایل دقیق ایجاد پولیپ بینی مشخص نیست. اگرچه تعداد قابل توجهی از موارد به آسم غیر آلرژیک مرتبط هستند اما در بعضی موارد هیچ عامل تنفسی یا آلرژیک یافت نمی‌شود.
- پولیپ‌های بینی به ترتیب با پولیپ‌های کولون یا رحم که در دستگاه گوارش یا رحم یافت می‌شوند ارتباطی ندارند.
- مکانیسم دقیق تشکیل پولیپ ناشناخته است اما اکثر محققان اتفاق نظر دارند که پولیپ بینی نتیجه تورم (التهاب) بینی یا سینوس‌ها است. این شرایط جز بیماری‌ها محسوب نمی‌گردد.
- برخی از متخصصان معتقدند که التهاب، باعث تجمع مایعات در فضای بینابینی (فضای بین سلول‌های سازنده مخاط) بینی و سینوس‌ها میشود. در نهایت نیروی جاذبه، این سلول‌های سنگین را به سمت پایین می‌کشد و در نتیجه پولیپ ایجاد می‌گردد. دانشمندان معتقدند که عوامل محرک احتمالی عفونت باکتریایی یا ویروسی، آلرژی یا پاسخ ایمنی به قارچ است.
- پولیپ‌های بینی بیشتر در مجاورت دهانه‌های سینوس (در مجرای بینی) ظاهر می‌شوند. با این حال، آن‌ها می‌توانند در هر نقطه از مجاری بینی یا سینوس‌ها ایجاد شوند.
تشخیص پولیپ بینی
به طور کلی پزشک می تواند پس از سوال در مورد علائم و معاینه بینی بیمار، پولیپ را تشخیص دهد. اغلب پولیپ‌ها با کمک یک ابزار مخصوص قابل مشاهده هستند.
همچنین پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
- آندوسکوپی “endoscopy” بینی – یک لوله باریک با یک دوربین کوچک (یا لنز ذره بینی) در بینی بیمار قرار می‌گیرد.
- سی تی اسکن “CT scan” – این روش، پزشک را قادر می‌سازد تا پولیپ بینی و سایر ناهنجاری‌های مرتبط با التهاب مزمن را پیدا کند. همچنین پزشک قادر به شناسایی سایر انسدادهای بینی و مجاری تنفسی خواهد بود.
- تست آلرژی خراش پوست “Skin prick allergy test” – اگر پزشک فکر کند که آلرژی ممکن است در ایجاد پولیپ موثر باشد، ممکن است آزمایش آلرژی انجام دهد.
- فیبروز کیستیک “Cystic fibrosis” – اگر بیمار، کودک خردسال باشد، پزشک ممکن است آزمایش فیبروز کیستیک را تجویز کند.
درمان پولیپ بینی
درمان‌های زیر معمولاً برای پولیپ بینی استفاده میشود:
1. استروئیدها
پزشک ممکن است یک اسپری استروئید یا قطره بینی تجویز کند که با کاهش التهاب، باعث کوچک شدن پولیپ‌ها می‌گردد. این روش درمانی بیشتر در بیمارانی که دارای یک یا چند پولیپ کوچک هستند، تجویز می‌گردد.
عوارض جانبی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- گلو درد
- سردرد
- خون دماغ شدن
2. قرص استروئید
در مواردی که پولیپ بزرگتر یا التهاب شدیدتر است، قرص استروئیدی جهت درمان بیمار تجویز میشود. این قرص‌ها به تنهایی یا همراه با اسپری بینی استفاده می‌شوند. اگرچه قرص‌های استروئیدی در کوچک شدن پولیپ‌ها بسیار موثر هستند اما خطر ایجاد عوارض جانبی جدی‌تر مانند افزایش وزن در بیمار وجود دارد. با توجه به این شرایط، قرص‌ها می‌بایست حداکثر برای چند هفته مصرف شوند.
3. سایر داروها
داروهای دیگر ممکن است به منظور درمان بیماری‌هایی که التهاب را بدتر می‌کنند، تجویز شوند. به عنوان مثال داروهای آنتی هیستامین برای درمان آلرژی‌ها، آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی و داروهای ضد قارچ برای درمان آلرژی‌های قارچی تجویز می‌گردند.
4. جراحی
از جراحی فقط درصورتی که پولیپ‌ها بسیار بزرگ باشند یا بیمار به سایر درمان‌ها پاسخ درستی نداده باشد، استفاده میشود.
5. پولیپکتومی
این روش درمانی متداول ترین راه برای از بین بردن پولیپ‌ها است. این روش با استفاده از بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام می‌گردد. یک لوله باریک و بلند با دوربین فیلمبرداری به داخل بینی و سینوس‌های بیمار وارد میشود.
سپس پولیپ‌ها با استفاده از میکرو تلسکوپ “micro-telescope” و ابزار جراحی بریده می‌شوند. گاهی اوقات جراح ممکن است قطعات کوچک استخوان را از بینی خارج کند تا مجرای بینی باز شود.
به طور معمول پس از جراحی، به بیمار اسپری بینی کورتیکواستروئید “corticosteroid” جهت جلوگیری از عود بیماری تجویز میشود. پس از جراحی، برخی از پزشکان به منظور کمک به بهبودی استفاده از قرقره نمک (آب نمک) را توصیه می‌کنند.
6. درمان‌های طبیعی برای پولیپ بینی
اگر به نظر می‌رسد علائم پولیپ بینی با واکنش آلرژیک مرتبط است، این موضوع به شما کمک می‌کند تا از ماده حساسیت‌زا که باعث واکنش میشود، استفاده نکنید.
روغن درخت چای و سایر روش‌های درمانی پیشنهاد شده‌اند اما به نظر می‌رسد شواهد کمی برای اثبات اثر آن‌ها وجود دارد.
علائم و ناراحتی‌های تراکم خلط ممکن است با استفاده از حمام بخار کاهش یابد.
مصرف ویتامین D (فقط در دوز درمانی بالا) ممکن است به کاهش علائم پولیپ بینی کمک کند. نحوه عملکرد، نحوه استفاده و میزان تأثیرگذاری آن تأیید نشده است.
عوارض پولیپ بینی
گاهی اوقات یک پولیپ بزرگ یا مجموعه‌ی پولیپ‌ها می‌تواند جریان هوا و تخلیه مایعات از سینوس‌ها یا حفره بینی را مسدود کند.
این شرایط می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:
- عفونت‌های مزمن یا مکرر سینوسی.
- آپنه انسدادی خواب.
- ساختار صورت ممکن است تغییر کند و منجر به دوبینی شود. گاهی ممکن است چشم‌ها نسبت به حالت طبیعی بازتر شوند (این مورد بیشتر در بیماران مبتلا به فیبروز کیستیک دیده میشود).
جلوگیری از پولیپ بینی
- رطوبت – اگر هوای خانه شما خشک است، استفاده از یک مرطوب کننده هوا را در نظر بگیرید.
- بهداشت – شستشوی منظم و دقیق دست، خطر ابتلا به عفونت باکتریایی یا ویروسی را کاهش می‌دهد و در نتیجه موارد کمتری از التهاب سینوس‌ها و مجاری بینی ایجاد میشود.
- تحریک کننده‌ها – اجتناب از مواد تحریک کننده مانند برخی از مواد حساسیت زا، مواد شیمیایی و آلاینده‌های موجود در هوا (که باعث التهاب می‌شوند) به برخی از افراد کمک می‌کند خطر ابتلا به پولیپ را کاهش دهند.
- مدیریت آسم و آلرژی – بیمارانی که توصیه‌های پزشک خود را در مورد آسم یا درمان آلرژی رعایت می‌کنند، کمتر دچار پولیپ بینی می‌شوند.
- شستشوی بینی، تمیزی بینی – شستشوی مجاری بینی با آب یا اسپری نمک به برطرف شدن مواد مخاطی و از بین بردن مواد تحریک کننده و آلرژی‌زا کمک می‌کند.
جهت تشخیص و درمان پولیپ بینی به کدام پزشک مراجعه شود؟
اگر علائم یا نشانه‌هایی از پولیپ بینی دارید، با مراجعه به پزشک عمومی یا مراقبت‌های اولیه، تشخیص و درمان را شروع خواهید کرد. با این حال پزشک ممکن است برای انجام آزمایش‌های تشخیصی یا درمانی شما را به یک متخصص گوش، حلق و بینی “ENT specialists” یا یک متخصص آلرژی ارجاع دهد. اغلب متخصصان گوش و حلق و بینی قادر به انجام جراحی آندوسکوپی پولیپ بینی هستند؛ در طی این روش کم تهاجمی، پزشک شما از آندوسکوپ استفاده می‌کند. پزشک با وسیله‌ای مشخص به نام اتوسکوپ “otoscope” یا ناسوسکوپ “nasoscope” به مجاری بینی شما نگاه می‌کند. در این مرحله پولیپ بینی قابل مشاهده خواهد بود. اگر پولیپ در سینوس‌های شما عمیقتر باشد، ممکن است لازم باشد پزشک آندوسکوپی بینی انجام دهد. پس از تشخیص نهایی توسط پزشک، نوع درمان شما مشخص می‌گردد. توجه به اصول درمانی شما را به نتیجه مطلوب نزدیک کرده و سرعت درمان را بیشتر می‌کند.
منابع:
